Opinie 10 april 2018

Governance voor wie?

Als je het woord 'governance' googelt, dan verschijnen er verschillende omschrijvingen. In alle omschrijvingen komen de activiteiten besturen, beheersen, verantwoording afleggen en toezicht houden terug. In de kern draait het om het vinden van een goede balans tussen deze vier bouwstenen.

De omschrijving die mij het meest aanspreekt is die in de Nederlandse Corporate Governance Code (2016). Met een kleine verandering is die omschrijving mijns inziens ook voor alle niet-corporates toepasbaar. De aangepaste omschrijving luidt als volgt: 

Governance is het waarborgen van onderlinge samenhang in de wijze van besturen, beheersen en toezichthouden van een organisatie of een onderneming gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van de lange termijn doelstellingen, alsmede het daarover op een open wijze communieren en verantwoording afleggen ten behoeve van de belanghebbenden.

Organisaties en ondernemingen zijn allemaal anders en ze zijn voortdurend in beweging, door nieuwe ontwikkelingen en veranderende wet- en regelgeving. Zo rees al eerder de vraag: Welke governance past nu het beste bij een organisatie als de NBA, met zo’n pluriform ledenbestand? 

Voor de governance van de NBA is het van belang helder en transparant in kaart te krijgen welke rol de leden van de NBA op zich nemen. In de ALV van 19 december 2017 werd gesproken over een federaal bestuur, waarbij zelfbeschikking en zeggenschap van de leden wordt versterkt en de samenwerking tussen de verschillende commissies en organen naar een ander niveau wordt gebracht. Ik ben benieuwd hoe dit verder uitgewerkt gaat worden en welke voor- en nadelen hieraan zijn verbonden. Ook ben ik benieuwd naar het draagvlak voor deze plannen. U ook? 

Belangenbehartiging voor de leden van de NBA is van oudsher ingedeeld naar de soort werkgever. Momenteel zijn er drie ledengroepen: de Ledengroep Openbaar Accountants (LOA), de Ledengroep Intern- en Overheidsaccountants (LIO) en de Ledengroep Accountants in Business (LAiB). Leden die geen arbeidsinkomen genieten worden overigens niet in een ledengroep ingedeeld, maar dat terzijde. Naast de drie ledengroepen bestaan er (sectoriële) commissies en adviesorganen - zoals bijvoorbeeld het Adviescollege voor Beroepsreglementering - en werkgroepen voor verschillende branches, zoals bijvoorbeeld de zorg en woningbouwverenigingen. 

De vraag die bij mij rijst is: Waarom hanteert de NBA eigenlijk nog de ledengroepen LOA, LIO en LaiB, als er binnen deze groepen zulke grote verschillen bestaan? Bij de LOA lijkt de strijd tussen mkb en big four steeds weer de boventoon te voeren. Bij de LIO zijn de accountants bij de Belastingdienst een vreemde eend in de beet en de ledengroep is relatief klein met circa vijftienhonderd leden. De LAiB is een ratatouille van zelfstandigen, controllers, risk and compliance managers, cfo's en nog veel meer varianten, zonder een grote gemene deler. Het zou toch niet moeten uitmaken waar we werken, maar wat we doen. Dat doet er volgens mij toe en ik ben zeer benieuwd hoe anderen hierover denken. 

In de verordening op de ledengroepen is het bestaan van LOA, LIO en LAiB geregeld, maar die verordening sluit niet uit dat er nieuwe ledengroepen, commissies en adviesraden worden ingesteld.

Een indeling van leden naar de soort werkzaamheden die we als accountant doen, in plaats van bij welke soort werkgever we werken, kan mijns inziens een grote bijdrage leveren aan optimale belangenbehartiging en daarmee de besturing van de NBA. In ledengroepen, commissies en adviesorganen kun je deelnemen op basis van persoonlijke titel, met je eigen expertise en niet namens een groot of klein kantoor, de Belastingdienst, of welke soort werkgever dan ook. 

Een volgend punt: de contributie die we betalen is gebaseerd op het lidmaatschap van een ledengroep (LOA, LIO, LAiB). Openbaar accountants betalen het meest, namelijk € 1.308 per lid, intern- en overheidsaccountant betalen € 872, accountants in business €  436 en leden zonder arbeidsinkomen betalen slechts € 165. Met 21.500 leden waren de totale contributie-inkomsten in 2016 € 16,8 miljoen.

Ik verwacht van de NBA dat zij voor alle accountants evenveel belangen behartigt op basis van het soort werk dat wij doen. Ik ben dan ook van mening dat de contributie voor alle accountants gelijk zou moeten zijn. Immers: 21.500 maal € 782 is ook € 16,8 miljoen! Als accountant in business ben ik graag bereid € 350 meer te betalen, als ik daar meer voor krijg. Nu verwacht ik dat menig AiB-er gaat sputteren, maar kom op: een nieuwe iPhone is duurder.

Resumerend vraag ik me oprecht af of de huidige indeling in ledengroepen nog voldoet aan de verwachtingen van de leden. Hoezo is er eigenlijk een indeling naar het soort werk dat we doen, ongeacht van waar we die werkzaamheden verrichten? Niet limitatief doel ik op assurance of geen assurance afgeven, samenstellen, specifiek onderzoek en advieswerkzaamheden verrichten, risico’s en compliance managen, (interne) processen en projecten beheersen, opstellen van verantwoordingen, doceren, besturen en toezichthouden.

Er is al zoveel dat ons op het werk verbind. Zouden we niet meer profijt kunnen hebben van kennis delen als we de krachten bundelen vanuit onze expertise? En dat we zo dan de langetermijndoelstellingen, die geformuleerd zijn op basis van de nieuwe visie, gaan halen?