Opinie 16 augustus 2017

Radicale innovatie

In het FD van 12 augustus 2017 las ik een interview met Yuri van Geest, aangekondigd als inspirator en partner van de Singularity University. Het ging over digitale transformatie en over de moeite die grote ondernemingen hebben met radicale innovatie. Een interview dat uitnodigt om na te denken over de vraag of zijn denkbeelden ook van toepassing kunnen zijn op accountantsorganisaties.

Van Geest stelt dat een moderne organisatie drie doelen heeft. Eén: het beantwoorden van de vraag waarom de organisatie eigenlijk bestaat. Waarbij het antwoord volgens hem moet worden gevonden in wereldverbetering als randvoorwaarde voor een rendabele bedrijfsvoering. Twee: slimme algoritmen ontwikkelen. "Iets lanceren zonder deep learning is veelal gedoemd te mislukken want dan ben je te traag, te duur en te weinig klantgericht." En drie: werken met communities en staff on demand.

Hoe zou een accountantsorganisatie er uit zien, als we vandaag de dag van from scratch konden beginnen? Als we het beroep opnieuw zouden uitvinden en de kaders die Van Geest stelt voor ogen houden?

De vraag over het bestaansrecht zou niet zo moeilijk te beantwoorden zijn. Het accountantsberoep is immers ontstaan vanuit een maatschappelijke behoefte. De behoefte aan betrouwbare financiële en niet-financiële informatie en de accountant die die betrouwbaarheid als derde, onafhankelijke partij vaststelt. Een belangrijke maatschappelijke rol, die bijdraagt aan het financieel en maatschappelijk verantwoord functioneren van organisaties. Daar zou je trots op mogen zijn. De 'nieuwe' accountantsorganisatie zou zich, zo stel ik me voor, als zodanig profileren. Actief deelnemen aan het maatschappelijk debat over betrouwbaarheid van informatie, zich opwerpen als hoeder van ons aller belang. Openstaan voor de behoeften van klanten en gebruikers van informatie en daar pro-actief invulling aan geven.  

Sneller, goedkoper en klantgericht werken door zelflerende algoritmen te introduceren is doelstelling twee. Ook daar kan de ‘nieuwe’ accountantsorganisatie mee uit de voeten. In die organisatie wordt de accountant ondersteund door een algoritme dat heeft geleerd om een maatwerk controleplan te ontwerpen bij de specifieke situatie van de cliënt. Wat zou het prachtig zijn om al die kennis die nu in de hoofden van accountants zit inzichtelijk te maken, te kunnen delen en verder te ontwikkelen. Geen discussies meer over de interpretatie van de normen en de (on-)mogelijkheid om te standaardiseren. Technologie gaat ons helpen om de juiste keuzes te maken. Keuzes die transparant zijn en kenbaar voor iedereen: medewerkers, klanten en gebruikers van informatie.

En de accountants van de toekomst? Dat zijn de jongeren van nu. Zoals Van der Geest schetst: mensen die gaan voor een leuke, nuttige baan. Die voldoening halen uit zinvol werk en niet in een keurslijf gedwongen willen worden. Dat past niet bij de strakke hiërarchie, arbeidsverdeling en de loopbaanpaden van het traditionele accountantskantoor. Partner worden is in de nieuwe accountantsorganisatie niet meer het hoogst bereikbare. Het gaat om gedeelde culturele waarden, om diversiteit, bezieling en zelfsturing.  Het gaat om samenwerken en wat je toevoegt. Want daar is Van der Geest ook helder in: technologie neemt niet alles over: "Onze toegevoegde waarde is onze typische menselijkheid." zegt hij. Dat zou voor accountants kunnen zijn: uitzoeken van verschillen, grenzen stellen aan wat wel en niet toelaatbaar is, toevoegen van betekenis aan cijfers, het vertellen van het verhaal, het bijdragen aan het maatschappelijk debat, inspelen op maatschappelijke behoeften: dat zijn allemaal zaken die belangrijk blijven of beter: veel belangrijker worden.

Kunnen accountantsorganisaties helemaal opnieuw beginnen? Radicaal innoveren? Dat zal lastig zijn, maar toewerken naar waar je uit wilt en moet komen om maatschappelijk relevant en geloofwaardig te blijven, dat kan wel. Er is niet één weg die naar Rome leidt en er kan gediscussieerd worden over hoe de accountantsorganisatie van de toekomst er uit zal zien. Maar één ding geloof ik wel: innovatie, radicaal of niet, zal nodig zijn. Ik kijk uit naar het vervolg van het visietraject!

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.