Voor mij zie ik uitgestrekte velden en een bosrand. Ik zit heerlijk in de avondzon op het terrasje voor mijn bed & breakfast en geniet van het uitzicht en het gezang van de vogels. Een roodborstje komt even kijken of ik nog wat kruimels van mijn boterham (Rotterdams, broodje op zijn Westfries) heb laten vallen. Een jong katje geeft kopjes en wil graag spelen. Het voelt als vakantie.
Toen ik nog bij de AFM werkte, reisde ik vooral naar Amsterdam en andere steden in de Randstad. Bijna altijd met de trein en 's avonds weer terug naar huis. Nu ik als adviseur voor accountantsorganisaties aan de slag ben, is mijn werkgebied een stuk groter geworden. Ik reis vooral per auto (omdat de trein helaas echt niet te doen is) en overnacht regelmatig buitenshuis. Omdat dat praktischer is dan heen en weer rijden naar Enkhuizen. En dat is beslist geen straf. Het is juist heel leuk. Zo zie ik nog eens wat van Nederland. Hakken uit, platte schoenen aan. Ik ga op verkenning in de buurt als het even kan. En wat is er veel moois te zien! Nu de kinderen groot zijn kan ik er ook meer van genieten dan vroeger. Toen wilde ik 's avonds het liefst thuis zijn. Kinderen naar bed brengen, voorlezen en toen ze ouder werden met elkaar thee drinken en televisie kijken, horen wat er die dag gebeurd was.
Op de algemene ledenvergadering van de NBA mocht ik mijn kandidatuur voor het bestuurslidmaatschap toelichten. Daar heb ik verteld dat, na mijn zonen, ook mijn dochters binnenkort het huis uitgaan. Ze gaan studeren en op kamers wonen in Rotterdam. Dat hoort zo en ik ben blij dat ze hun vleugels uitslaan. Maar het is ook wel slikken dat, na 22 jaar gezelligheid in huis, die levensfase alweer voorbij is. Toch geeft het ook nieuwe perspectieven, meer vrijheid en flexibiliteit. Om doordeweeks een klein beetje vakantie te houden, maar ook om bestuurder van de NBA te worden.
Ik vind het een hele eer om te zijn gekozen als bestuurslid. Dat ik zou worden voorgedragen en gekozen vond ik niet vanzelfsprekend. Ik ben immers nogal kritisch. Kritisch op het openbaar beroep. Het gaat om borgen van de kwaliteit, maar er is geen norm voor auditkwaliteit. Het vak is in de kern professionele oordeelsvorming en dat lijkt mij in een tijd van digitalisering niet meer van deze tijd. Ook ben ik kritisch op de manier waarop accountantsorganisaties zijn georganiseerd. Het 'schaap met de vijf poten'-model heeft naar mijn mening zijn langste tijd gehad. En zo heb ik nog wel wat punten.
En toch ben ik voorgedragen en gekozen en dat maakt me trots. Niet op mezelf, ik moet het nog maar waar gaan maken. Maar op de NBA en de leden. Dat kritische geesten niet worden geweerd, maar hun stem mogen laten horen. Hier op de site (uiteraard op persoonlijke titel) en dus binnenkort ook in het bestuur. Dat dat vertrouwen er is. Ik ga mijn uiterste best doen om dat vertrouwen niet te beschamen. Opdat het accountantsberoep haar maatschappelijke rol weer met verve weet te pakken en een duurzame toekomst tegemoet gaat!
Marianne van der Zijde adviseert accountantsorganisaties en is voormalig hoofd toezicht kwaliteit accountantscontrole en verslaggeving van de AFM.
19reacties
Bij uw eerste reactie op deze site vragen wij om een bevestiging.
Er is een bevestigingsmail naar het door u opgegeven e-mailadres gestuurd.
Alle Bergsma
Beste Marianne,
Vorig jaar heb je regelmatig kritische stukken geschreven over de kwaliteit bij accountants. De toon was mijns inziens vooral: het lijkt wel of we veel aan kwaliteit doen, maar is dat echt wel zo? een kritische spiegel en regelmatig een orginele invalshoek. Tegen de gevestigde orde in en met open vizier. Daar werd ik altijd wel blij van!
Nu hoor ik regelmatig de langspeelplaat: we moeten regels en werkzaamheden standaardiseren, zodat een helder normenkader ontstaat. Professionele oordeelsvorming is niet meer van deze tijd. Hier raak ik je echt kwijt.
Ik kom uit de samenstelpraktijk (wat me wat overzichtelijker lijkt). Daar zijn bij veel klanten de processen verregaand geautomatiseerd: inkoop, verkoop, bank, allemaal ingelezen en 'automatisch' juist geboekt. En toch is het niet zo dat hier automatisch een juiste jaarrekening uit rolt. Inschattingen van afschrijvingen, waardeverminderingen, voorzieningen en overloopposten kunnen de cijfers beinvloeden. En ook de toelichtingen en waarderingsgrondslagen kunnen nogal van invloed zijn op het beeld in de jaarrekening. Laat staan in de controlepraktijk, waar nog veel meer personen betrokken zijn bij de tot standkoming van de basis en de jaarrekening.
Het gaat toch juist om de kennis van de accountant, om de professionele oordeelsvorming, om de kritische vragen? Het kan mijns inziens nooit zo zijn dat een computer ons werk geheel zou kunnen doen, juist omdat de computer geen inschattingen kan maken. (wel kan een computer helpen bij analyses en overzichten..).
Overigens snap ik wel dat je streeft naar heldere normen voor de accountant, waardoor discussie over negatieve oordelen van AFM niet leiden tot een discussie of de toetsnorm helder is. (Het probleem is alleen dat in het nieuwste rapport blijkt, dat in de dossiers met een negatief oordeel de accountant zelf vooraf werkzaamheden heeft voorgesteld om tot een goed oordeel te komen en deze vervolgens niet/gebrekkig heeft uitgevoerd. Dus zelfs de zelfopgelegde norm (helder) is niet uitgevoerd.... Tja..).
Ik word (werd?) blij van je bijdrages, maar deze langspeelplaat eigenlijk niet meer zo... Tijd voor een ander deuntje..
Coen
Is dat misschien niet gewoon de conclusie dan gelijk: professionele oordeelsvorming is de kern van het vak. Dan is er in 30 jaar niets veranderd en laten we dan hopen dat er niets veranderd, want elk checklistje wat toegevoegd wordt doet afbreuk aan oordeelsvorming. Laat onverlet dat een deel geautomatiseerd of via blockchain kan worden opgevangen. En ik blijf bij Alan Watts, wat vinden we belangrijker: het proces of het vak achter het proces. Laten we voorkomen dat we als een arts worden: 66% van zijn tijd bezig met formuliertjes en 33% met zijn vak.
Wim Nusselder
Ik ben heel blij dat uit o.a. deze opinie blijkt dat het NBA-bestuur GEEN “beleid heeft inzake het schrijven van opinies door bestuursleden op persoonlijke titel“ dat impliceert dat zulks ongewenst zou zijn (@Martin Koelewijn). Het is een groot goed dat accountants zelfstandig kunnen, mogen en moeten oordelen en dus ook opinies kunnen hebben, ongeacht andere petten. Daardoor is dit publieke discussieforum over het beroep mogelijk, iets wat -bij mijn weten- geen enkele vergelijkbare beroepsgroep kent. Ondanks al zijn beperkingen (doordat allerlei accountantsorganisaties mogelijk WEL beleid hebben dat uitingen op persoonlijke titel van hun functionarissen ontmoedigt).
Wat de inhoud van de controverse betreft: Ja, in de mate waarin boekhouding gedigitaliseerd en geautomatiseerd is, wordt controle -opgevat als reconciliatie- hard normeerbaar of zelfs automatiseerbaar of zelfs overbodig. De core business van (zelfs externe) accountants is echter niet controle, maar het vergroten van vertrouwen in publieke verslaggeving. Het menselijk vernuft dat zich vóór digitalisering en automatisering uit in cijfers die niet helemaal aansluiten op elkaar en op tekst gaat zich daardoor uitdrukken in andere manieren om voorgespiegelde werkeljkheid naar eigen hand te zetten. Professionele oordeelsvorming blijft daardoor kern van het vak.
Martin Koelewijn
In een debat, als uitvloeisel van een opinie, zijn inhoud en toon niet uit elkaar te houden. Als dan de opinieschrijver ook nog een zeker statuur heeft (formeel én informeel) én zich daar op laat voorstaan, gaat het fout. Dat zie je aan de handjes. Het past bij een goed bestuurder, daarvoor antennes te hebben. Hopelijk een beginnersfout.
Sander Etman MSc
@ Martin, Je hebt gelijk. Ik had wat zorgvuldiger moeten schrijven... Wat ik bedoelde is dat ik het jammer vindt dat de discussie niet op de inhoud gevoerd wordt (nl. "Hoe zie je een 100% objectieve controle dan voor je"), maar in plaats daarvan de meeste reacties inhaken op een basisveronderstelling (die ik interpreteer als "kwaliteit is niet een hard feit"). Een veronderstelling die nota bene wordt bevestigd in het door Hoogendijk gelinkte artikel.
Martin Koelewijn
Hier wordt geen bestuurslid afgezeken, maar wordt een opinieschrijfster, die schrijft op persoonlijke titel, aangevallen op haar opinie. Dat is de inhoud van dit debat. Dat is het risico van opinies schrijven. Dat in die opinie allerlei rollen gaan vermengen, wordt ook veroorzaakt door de schrijfster. Het ware beter geweest dat het NBA-bestuur beleid heeft inzake het schrijven van opinies door bestuursleden (of leden van commissies) op persoonlijke titel, dan wel dat het NBA hier reageert met haar eigen bestuursstandpunt.
Sander Etman MSc
Aanhakend op de (uitstekende) bijdrage van Hoogendijk: RJ en COS geven een suggestie/invulling van de term audit kwaliteit, maar geen 'harde' definitie. Het gaat dus om het bereiken van een 'redelijke mate van zekerheid'. Heeft Marianne dan niet gewoon gelijk dat het vak -in essentie!- draait om professionele oordeelsvorming, en daarmee dus inderdaad niet wezenlijk anders is dan pak 'm beet 30 jaar geleden? Waar staat immers een hapklare definitie van wanneer concreet "een redelijke mate" van zekerheid bereikt is? Volgens mij is de COS nog steeds overwegend principle based en kun je dus niet, zoals de Amerikanen, zeggen "ik heb alle regeltjes letterlijk opgevolgd, dus mij maak je niks" ...Wie definieert audit kwaliteit? Ligt dat niet inderdaad aan het professionele oordeel van de accountant? Als de definitie van audit kwaliteit zo duidelijk is, waarom is de wetenschap er dan na zeker 38 jaar nog niet uit? (ik tel even vanaf DeAngelo 1981, maar de discussie gaat nog verder terug)
Of het reëel is om te stellen dat de professionele oordeelsvorming z'n langste tijd heeft gehad, en een controle 100% kan worden gestandaardiseerd/geautomatiseerd, is een andere discussie. Bij toepassing blockchain wil ik dat -tot op zekere hoogte- nog wel geloven, maar verder hoor ik toch graag wat onderbouwing voor een dergelijke stelling. Dat doet echter niets af aan de validiteit van de discussie, en daarom sluit ik mij volledig aan bij Ron's eerste zin in zijn jongste bijdrage: "NBA is het echt nodig dat ik lees hoe men graag het nieuwe bestuurslid afzeikt ipv een debat aangaat? "
Hoogendijk
@Ron O.a. COS 200 alinea 11 geeft een doorkijk in wat kwaliteit is. Immers dit is het doel van de controle: “a. Een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen over de vraag of de financiële overzichten als geheel vrij zijn van afwijkingen van materieel belang die het gevolg is van fraude of van fouten, om daarmee de accountant in staat te stellen een oordeel tot uitdrukking te brengen over de vraag of de financiële overzichten in alle van materieel belang zijnde opzichten in overeenstemming met het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving zijn opgesteld; en b. In overeenstemming met de bevindingen van de accountant te rapporteren over de financiële overzichten en te communiceren zoals door de Standaarden wordt vereist."
Zoals ook hier voor genoemd geeft de RJ (IASB) ook een invulling, hier sluit onderdeel B van nv cos 200.11 dan ook bij aan.
NBA is het echt nodig dat ik lees hoe men graag het nieuwe bestuurslid afzeikt ipv een debat aangaat? Smakeloos, die van Pieter de Kok! En met COS kwaliteit definitie komt hij maar niet.
Ook als iemand haar succes wenst, dan is dat tegenwoordig ook verkeerd?? ?
(Als er echt iets wezenlijks was veranderd, dan was er geen AFM nodig. Die is er juist toch bijgekomen? Ik kan niet concluderen dat zij overbodig is, integendeel).
Martin Koelewijn
Dat krijg je als je langere tijd werkzaam bent in de handhaving: je gaat binair denken . Ik spreek uit eigen ervaring. En daarvoor is een binair normenkader nodig. Maar gelet op de richting die het beroep uit lijkt te gaan, niet onverwacht. Heer Verdiesen gaf het onlangs aan in een SRA-compliance kring: over een aantal jaren bestaat het woord "fout" niet meer, maar alleen "schuld en boete". Of sprak heer Verdiesen daar op persoonlijke titel? Quo vadis, domine?
Joan Ziehuis Vos
Beste Marianne, veel plezier en inspiratie gewenst in het NBA Bestuur. Geniet van de mooie wereld (van ons beroep) in al haar facetten en succes met het visietraject. Vriendelijke groet van Joan Zielhuis Vos
Richard Overweg
Ik heb ook met verwondering deze opinie gelezen. We hebben namelijk een boekwerk wat de RJ heet, vol met normen voor financiële verslaggeving en daarnaast ook nog wetgeving. Vinden wij dit niet genoeg: dan hebben wij ook nog een boekwerk welke de COS heet vol met normen. Denk bijvoorbeeld eens aan de hoeveelheid aanwijzingen voor risicoanalyse bij controle, maar zeker ook voor gegevensgerichte werkzaamheden worden gegeven bij materiële transactiestromen. Hebben we dan nog niet genoeg van normen dan hebben we praktijkhandreikingen, nba alerts, andere verordeningen etc. Wie gaat dat allemaal lezen?
Ik vraag me af of er een beroep is met meer aanwijzingen dan ons beroep. Bovendien bekruipt mij steeds het gevoel dat mevrouw Van der Zijde denkt dat het accountantsvak een binair vak is, waarmee dus alles in eenen of nullen te vangen is. Dus het is exact mogelijk om bijvoorbeeld transferprijzen te berekenen, of we weten exact wat een niet betalende debiteur over een jaar doet namelijk nl 54,75 procent van de rekening betalen.
Bovendien vraag ik mij af hoe al onze verschillende gebruikers hier tegen aan kijken.
Ron
HRA zoekfunctie,
de definitie van kwaliteit graag, dus het artikel. Kun je me die geven, zodat ik vragen kan stellen aan wetenschappers die zich bezighouden met o.a. dit onderwerp.
Thanks.
HRA zoekfunctie
COS 200 COS 220 COS 230 COS 240 COS 315 COS 500 COS 505 COS 580 COS 600 COS 610 COS 805
Ron
Hallo Pieter de Kok,
Klein vraagje omtrent Cos. Waar staat kwaliteit in Cos? Thanks!
Scolaris
Beste Marianne, zoals zoveel anderen lees ik dat je van mening bent dat er in de afgelopen 30 jaar niets is veranderd. Wanneer heb jij voor het laatst een jaarrekening gecontroleerd en afgetekend?Wellicht is het een idee om anders een jaartje aan te haken bij een aantal opdrachten om je standpunt nog eens nader te kunnen onderbouwen?
Ron van Deun
Beste Marianne,
Kun je mij helpen? Ik werk dagelijks met mensen die met de juiste grondhouding, kennis, passie en met een goede intrinsieke motivatie ons vak oprecht verder willen brengen en de controlekwaliteit willen verbeteren. Jij stelt dat er in 30 jaar niets is veranderd. Dat het beter kan en moet ben ik natuurlijk met je eens. Echter mijn vraag aan jou is hoe ik aan onze mensen, aan onze extern accountants, aan onze klanten en aan mijn studenten kan uitleggen dat een NBA-bestuurder van mening is dat er in 30 jaar geen verandering heeft plaatsgevonden.
Ik hoor graag van je.
Roy Gorter
Geacht NBA-bestuur,
Hebben jullie er al over nagedacht hoe als NBA-bestuur om te gaan met dat continu op persoonlijke titel verkondigen dat ‘er geen norm is voor auditkwaliteit’ door een van de NBA-bestuursleden?
Het is natuurlijk prima dat ook NBA-bestuursleden op persoonlijke titel overal de eigen mening mogen laten horen. Maar als het gaat over zoiets wezenlijks als onze regelgeving, waarbij het vaststellen van de nadere voorschriften nota bene is gedelegeerd aan het bestuur, vind ik het persoonlijk nogal ongepast dat ondertussen een NBA-bestuurslid continu ongenuanceerd en nauwelijks onderbouwd bij elke mogelijkheid blijft roepen dat er geen normen zijn. En dit terwijl dagelijks duizenden accountants dagelijks werken met de door NBA uitgegeven HRA waarin die normen zijn vastgelegd….
Als het NBA-bestuur dat wel wenselijk vind is dat prima, maar dan zou het wel prettig zijn als bij dit soort aangelegenheden ook expliciet de mening van het NBA-bestuur als geheel wordt gegeven. Al is het maar om verwarring te voorkomen. Want je kunt wel roepen dat iets ‘op persoonlijke titel’ is, maar als het zo dicht tegen de functie aan ligt kan je dit niet los zien van de functie als bestuurslid bij de beroepsorganisatie.
Pieter de Kok
Er is een kwaliteitsnorm en dit heet de COS...en dat is internationaal ook zo geregeld, de IASen. Ik heb je betoog tijdens de ledenvergadering aangehoord. Ik was er voor een trompet, bleek achteraf. 124 leden kan ik mij herinneren. Niet een sfeer om mensen 'weg te stemmen toch?'. Niet de Arena voor een stevig debat toch? 124 mensen in een net te warme zaal.
Overigens prima betoog, mooie passie, maar ik hoorde je wel wat rare dingen zeggen. Je vertelde oa dat er in "30 jaar niets was veranderd". Je gaf direct aan dat je dingen graag wat 'vergroot' wil neerzetten. Ik schrok wakker, "niets veranderd?". Gelukkig was er ander bestuurslid die terecht zijn vinger in de lucht stak; hoezo niets veranderd? Ik dacht je KPMG collega.
In die analogie van jouw herhaling van 'er is geen kwaliteitsnorm' en die lijn doortrekkende, vanaf ingang WTA, zeilen we dus volgens jouw zonder kiel, er is immers geen kwaliteitsnorm. Is er maatschappelijk debat dat al jaren doorloopt rondom de kwaliteit, maar er is geen norm. Staan duizenden collega's onder zware kwaliteitsdruk, maar he er is geen norm. En dan op micro niveau, straks in september word mijn praktijk gehertoetst, in 2015 was het immers niet goed genoeg, bloed zweet en tranen gaan erin, maar he er is geen norm? Ik ben in 2015 getoetst met de COS letterlijk op het bureau. Sectie voor sectie, zinnen in de COS waren onderstreept. "Wat lees ik hier, maar wat staat daar". En eerlijk, ja, er zaten terechte aanwijzingen bij. En ja, het is een subjectief proces, het is immers maar naar welk onderwerp wordt gekeken, wat de professionele invalshoek is van een toetser, maar er is een norm: de COS, nogmaals.
Ik heb eerder aangegeven en beargumenteerd op deze 'kritische' website, dat we niet moeten doen als we de audit an sich kunnen en willen moeten normen in voorgeschreven werkstappen, %, blokjes, en pijlen en dat we daarmee het kwaliteitsvraagstuk wel gaan oplossen. Denken in die termen is doodsteek voor ons vak, een vak waarin het moeilijk genoeg is om mensen te vinden die het werk met jouw willen doen.
Prima dat je in het bestuur zit, zelfde geldt voor Jan Wietsma, aardige vent, had in tegenstelling tot jouw een heel kort, twee zinnen, betoog tijdens de ledenraad, maar mijn punt is, en met mij velen, wij zouden graag zien dat we, lees het bestuur en aangewezen vrijwilligers, vol gas geven op het visie stuk, en hieraan parallel het herstel van de verbinding tussen de leden, het ' governance vraagstuk' en geen energie steken in zaken die reeds zijn geborgd, lees de COS.
Wat we nodig hebben is een geïntegreerde visie over de MENS, TECHNOLOGY, OPLEIDING, PERMANENTE OPLEIDING, VERDIENMODELLEN en PLEZIER terug in het vak.
Beloofd?
Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.
Aanmelden nieuwsbrief
Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.
