Opinie 23 juni 2017

Herzie wet- en regelgeving om digitale accountantscontrole mogelijk te maken

De huidige wet- en regelgeving moet met voorrang worden vernieuwd, om vaart te houden in de noodzakelijk digitalisering van de accountantscontrole. Om de digitale controle verder te kunnen ontwikkelen is het essentieel om met de nieuwe aanpak te kunnen experimenteren.

Nieuwe controlemethodes moeten immers kunnen worden getest en accountants moeten ervaring kunnen opdoen met de nieuwe vaardigheden. Maar net als bij de ontwikkeling van een zelfrijdende auto is het van belang dat deze experimenten gecontroleerd kunnen plaatsvinden, in een omgeving waarin experimenten mogelijk zijn. Om ongelukken te voorkomen is het bovendien van groot belang dat normen worden bepaald waarbinnen deze tests kunnen plaatvinden en dat voldoende veiligheidsmarges worden ingebouwd.

In dat kader zou het dan ook goed zijn dat een overgangsmodel wordt gehanteerd, waarin naast de bestaande controlestandaarden nieuwe normen voor een digitale controle worden ontwikkeld. Deze normen kunnen bestaan uit handreikingen voor het toepassen van bestaande  controlestandaarden in een digitale setting, of uit geheel nieuwe controlestandaarden. In een dergelijk parallel model kan de accountant op basis van de specifieke klantsituatie besluiten of een traditionele of digitale controleaanpak wordt gehanteerd. Hierdoor blijft een waardevolle vaktechnische basis, die over de afgelopen honderd jaar is opgebouwd, in stand. Terwijl er tegelijkertijd ruimte ontstaat voor de noodzakelijke innovatie in het accountantsberoep.

Nieuwe of herziene normen zijn in de eerste plaats van belang om de kwaliteit van de digitale controle te borgen. Verder moeten de normen richting geven aan accountants om nieuwe methoden op de juiste wijze toe te passen. Om tot effectieve normen te komen is het van belang dat de toezichthouders op het accountantsberoep bij de totstandkoming van de normen betrokken worden. Net als bij de zelfrijdende auto is een actieve betrokkenheid en goedkeuring van toezichthouders nodig om nieuwe methoden toe te passen, zonder hierbij beboet te worden. Deze betrokkenheid van de toezichthouder is daarom van groot belang om het accountantsberoep te kunnen laten innoveren en om de kwaliteit van controle naar een hoger plan te tillen.

Het is de vraag of de huidige normen voor accountantscontrole voldoende ruimte bieden om een nieuwe digitale manier van werken mogelijk te maken. De ‘Data Analytics Working Group’ van de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) heeft eind 2016 een consultatiedocument uitgebracht, waarin zij concludeert dat de huidige controlestandaarden data-analyse niet verbieden, maar ook niet stimuleren. Ook concludeert de werkgroep dat accountants het moeilijk vinden om nieuwe digitale controletechnieken in te passen in de bestaande standaarden. Dat is niet verwonderlijk, omdat de huidige standaarden geschreven zijn in een tijdperk waarin de huidige technologische mogelijkheden nog niet bestonden. Een herziening van de huidige controlestandaarden is daarom noodzakelijk.