Opinie 05 december 2017

Gezocht: neutrale procesbegeleider

De NBA is een democratische organisatie, waarin de leden het laatste woord hebben. Ook de keuze voor een voorzitter is een zaak die uiteindelijk door de algemene ledenvergadering wordt beslecht. De voorzitter is er immers niet voor zichzelf noch voor bepaalde deelbelangen, maar voor iedereen.

Het huidige bestuur heeft er wat moeite mee om de leden ook echt het stuur in handen te geven. Dat bleek een jaar geleden toen de ALV in allerhaast werd afgeblazen, omdat er toch iets te veel weerstand voor de governance-plannen naar boven kwam. Liever dan de discussie met de leden aan te gaan en open de uitslag van de stemming te respecteren, koos het bestuur ervoor om te duiken.

Ook rond de keuze voor een nieuwe voorzitter heeft het bestuur de onweerstaanbare neiging om te willen duwen en trekken naar het gewenste eindresultaat. Het bestuur koos ervoor om een kandidaat-voorzitter uit de beroepsgroep zelf te rekruteren. Gezien de brede steun onder de leden voor een onafhankelijk voorzitter is het een gemiste kans dat het bestuur het profiel van de nieuwe voorzitter niet gewoon op de agenda heeft gezet. Over allerlei punten vinden ledenconsultaties plaats, maar rond deze belangrijke kwestie wilde het bestuur liever geen medezeggenschap.

Met een enkelvoudige voordracht van een ‘veilige’ kandidaat uit de big four-stallen zette het bestuur de leden opnieuw voor het blok. Een tegenstem of onthouding is natuurlijk altijd een optie, maar schiet niet zoveel op als er geen alternatief bestaat. Daarom heb ik mij kandidaat gesteld, zodat er iets te kiezen zou zijn.

Een ‘echte’ verkiezing met meerdere kandidaten is voor de NBA nieuw. Marco van der Vegte lijkt daar geen enkele moeite mee te hebben en er zelfs wel de lol van in te zien, zo bleek tijdens de Accountantsdag. Maar het bestuur blijft tandenknarsend toekijken hoe de leden nu aan zet zijn en een vrije keuze kunnen maken tussen twee mensen met een helder en onderscheidend profiel. Zelfs tijdens de Accountantsdag, met meer dan 1500 leden over de vloer, werd op een kwinkslag na geen woord aan de verkiezing vuil gemaakt. Het moest wel gezellig blijven.

Je zou verwachten dat het bestuur al lang uit de ring was gestapt, zodat beide kandidaten op eigen kracht de ‘strijd’ aan kunnen gaan om met argumenten de leden te overtuigen van hun visie, programma en kwaliteiten. Dat blijkt voor het bestuur een iets te gedurfd concept…

Ondanks het feit van een meervoudige kandidatuur houdt het bestuur er aan vast dat de ‘eigen’ kandidaat toch een streepje voor heeft op de brutale vlerk die zichzelf heeft aangemeld. “Als bestuur hebben we Marco van der Vegte voorgedragen als kandidaat”, schreef de voorzitter op deze site. “We zien in hem een geloofwaardige veranderaar; iemand die heeft laten zien dat hij organisaties wil en kan veranderen, die vertrouwen en trots terug kan brengen in de sector. Daarnaast hebben we respect voor de kandidatuur van Marco Moling.” Vrij vertaald: met gezonde tegenzin gedogen we dat de verkiezing nu een echte democratische tweestrijd dreigt te worden, maar stem vooral op onze kandidaat.

Met het ijzig vasthouden aan de eigen voordracht in plaats van een blanco positie in te nemen en de keuze aan de leden te laten, maakt het bestuur het zichzelf erg lastig. Wat als de mondige leden de vrijheid nemen om - onder beleefde dankzegging - van de bestuursvoordracht af te wijken en op de kandidaat van hun eigen voorkeur stemmen? Aanvaard het zittende bestuur dan deze democratische uitspraak van de leden, of blijven ze mokkend voor zich uitstaren wanneer de ongewilde collega toch aan de bestuurstafel aanschuift en zich zelfs – de hemel verhoede het – als kandidaat-voorzitter presenteert? Het zou goed zijn wanneer het bestuur zich daar de komende tijd helder over uitspreekt.

Ik heb de voorzitter van de NBA bij herhaling gevraagd om de rol van het bestuur tot die van een neutrale procesbegeleider te beperken. Dat zou in lijn zijn met die van het NBA-bureau, dat zich neutraal opstelt en beide kandidaten zonder onderscheid faciliteert. Zodat de leden in staat zijn om een weloverwogen keuze te maken. De verkiezingen zouden moeten gaan om de beste kandidaat die, gesteund door een duidelijk mandaat van de leden, met zijn mede-bestuursleden aan de slag kan gaan. Niet over de vraag hoeveel leden het lef hebben om nee tegen het bestuur te zeggen. Dat werkt onnodige polarisatie in de hand.

“Het woord is uiteindelijk aan de leden”, schreef de voorzitter eerder namens het bestuur. Doe dan ook wat je zegt. Laten we tot en op 19 december het feestje van de democratie vieren.