Red de goede accountant #MeToo
Het gebeurt dagelijks en veel meer dan men vermoedt of zich kan voorstellen. En dat is verschrikkelijk en kan eigenlijk niet langer! Dat moet anders.
Dagelijks breken vele accountants hun hoofd over ethische vraagstukken, het publieke belang en hun eigen belang tegen elkaar afwegend in lastige spagaatposities tussen klantbelang, kantoorhiërarchie, partnergroep en omzetbelang. In de verbeteringsnood voor de accountants heeft niemand nog bedacht dat, naast hoge kwaliteitseisen, ook betere beschermingsbepalingen nodig zullen zijn. Zodat de goede accountant niet door verkeerde druk en gebrek aan vangnet toch (ongewenst) een foute accountant zou kunnen worden.
Financieel adviseur, klassiek controleur, consiglière of onafhankelijk auditor zijn wat typeringen van de accountant. Maar vaak krijgt die ook minder fraaie betitelingen. Boeven, zakkenvullers, graaicultuur. Laten we eerlijk zijn, de accountant is een draak met twee koppen. De onafhankelijke controleur èn de betrokken adviseur!
De samenleving wenst een door de accountant gecontroleerd jaarrapport. Zo verdient de accountant zijn brood, omdat de broodheer hem nodig heeft. En ja, wiens brood men eet, diens woord men spreekt... Dat is in de ogen van velen het systeem. Tal van fraudezaken blijven aan het licht komen. De accountant moet ter verantwoording geroepen; die had het moeten zien, moeten melden. Rapporten, blogs en media worden volgeschreven over maatregelen. Meer toezicht en cultuurverandering om het maatschappelijk vertrouwen te herstellen en de verwachtingskloof (Limperg) te dichten. Het is niet genoeg, het vertrouwen komt niet terug. Wanhopig wordt toevlucht gezocht in nog meer wetgeving.
Wat verwachten we nu eigenlijk van de mens die accountant is? Is er te voldoen aan de verheven normen? Ethiek, professionaliteit, integriteit, kwaliteit en objectiviteit zijn competenties waar je aan verbonden bent als accountant en deze bevestig je in de beroepseed. Er worden eigenschappen verlangd die moeten garanderen dat je leeft en werkt naar de normen die de eer en stand van het accountantsberoep waarborgen. Immers, 'Auditors zijn de onverschrokken verdedigers van de waarheid', zoals (ex)minister Dijsselbloem de accountants in een toespraak (FAR, juni 2017) toedichtte.
Uit het visiedocument 'Een Beroep met Toekomst' (NBA, oktober 2017) blijkt dat de positiekeuze zich richt naar een accountant die vóór alles het publieke belang dient. Met als vijfde thema: de accountantstitel als sterk merk. Dat is nog eens een uitdaging: vanuit de kelder naar de zolder! Want onderwijl lijdt en bukt de beroepsgroep onder het vernederende genoegen dat valt op te maken uit de maatschappelijke en politieke behoefte om te straffen.
Zie hier het punt dat mijn inziens ernstig onderbelicht is gebleven. Wordt de goede accountant wel geholpen om die verheven beroepsbeoefenaar te kunnen zijn? Onze tijd van hyper-transparantie eist een zuivere auditor met de waarheid als beroepseer. Dat betekent ook durven melden als die waarheid te kort wordt gedaan.
Hoe dan? Geheimhoudingsplicht, geheimhoudingsrecht, meldplicht, meldrecht, meldhulp van NBA of van AFM, blamefree melden, hulde of de roe voor de melders? Het klassieke klokkenluidersdilemma: angst voor gevolgen, carrière in gevaar voor de 'waarheid'. Is veilig melden eigenlijk wel bestaanbaar? Wie moet de veiligheid van de melder garanderen? Beroepsorganisatie, toezichthouder, werkgever, maatschappij?
Geef accountants toch de plek die hen toekomt: die van melder. Zij zijn in die positie in beginsel geen dader en in beginsel geen slachtoffer. Wat helaas tegenwerkt is dat opdrachtgevers, werkgevers, collega's of andere betrokken derden, niet gebaat bij (openbare) melding van onjuistheden, te veel invloed kunnen uitoefenen om de auditor te beletten onverschrokken te zijn. Professor Weishaupt (1775), onderzoeker van machtsstructuren, stelde het risico immers al vast: het belang zichzelf te handhaven, is groter dan de roep van het geweten.
Tijd voor een #METOO en schoon schip maken. Kom naar voren, kaart alsnog aan, hou niet langer je mond, schaam je niet, laat je niet compromitteren in je beroepseer! NBA, AFM, maatschappij: red de goede accountant! Voor degenen die het lef hebben deze collectief verzwegen last van het beroep nader te onderzoeken en naar boven te brengen: ik ben bereid de mouwen mee op te stropen!
De accountantskant van de kloof moet echt een betere kade krijgen of eigenlijk een veel veiliger haven, wil de accountant als verdediger van de waarheid dat publieke belang goed kunnen dienen. Een sterk merk is goed gestut!
Met mijn visie op De Griekse Tragedie van de Accountancy wil ik een hart onder de riem steken van alle accountants die bij lezing direct terugdenken aan de keren dat zij (nood)gedwongen een andere kant op moesten kijken. Ik ben zelf geen accountant, maar zit professioneel wel dichtbij en heb gezien en ervaren, #METOO!