Opinie 15 november 2017

Paradise is here

Na alle 'leaks' en 'papers' van de laatste jaren keek ik nauwelijks meer op van de recente onthullingen over belastingontwijking. De naam 'Paradise Papers' is leuk, de impliciete verwijzingen vind ik misplaatst.

Voor mij is het niet of weinig betalen van belasting geen paradijselijk vooruitzicht. De landen waar weinig tot geen belasting wordt betaald, worden vrijwel zonder uitzondering geteisterd door grootschalige economische en sociale problemen, om nog maar te zwijgen over honger, geweld en oorlog.

Bovendien: ligt de oorzaak van de problemen niet bij degenen die steeds op zoek zijn naar het paradijs van de double-dip constructies? En niet zozeer in de paradijselijke oorden waarvan de namen zo verbonden zijn aan hight tech tax planning? 

Dat de meningen over de rol en hoogte van belastingen verschillen, is mij duidelijk. En dat is geen nieuws, getuige de historie van belastingheffing. De beschaving en de ontwikkeling van een fiscale democratie heeft in de Westerse wereld de ongemeen scherpe randjes van de eerste belastingheffing langzaam bijgevijld. 

Belastingadviseurs vertellen me dat ze zich bewust zijn van de vragen over de toelaatbaarheid van internationale fiscale structuren. Ze zijn zich bewust van de maatschappelijke en morele afwegingen die schuil gaan achter adviezen over CV/BV combinaties. Ik geloof ze. Het veld van legally right but morally wrong is moeilijk bespeelbaar. Het meest gehoorde argument van de zijde van de adviseurs: 'de structuur is geoorloofd'. Is dat een verklaring voor het wegkijken van de consequenties van offshore structuren, of een bezweringsformule voor het verkrijgen van de ruling? 

Voor accountants ligt hier een geweldige maatschappelijke taak. Zij verkrijgen bij de controle informatie over en inzicht in de juridische en fiscale structuren van internationale geldstromen. Zij kunnen zien welke individuele fiscale besluiten leiden tot een collectief belastingwalhalla. Zij kunnen besturen wijzen op de negatieve maatschappelijke gevolgen van het niet of onvolledig afdragen van belastingen in landen waarin wel kosten (moeten) worden gemaakt in termen van 'externaliteiten', zoals infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg.

Waar adviseurs zich nog (wellicht ten onrechte) kunnen beroepen op de vrijheid van advies, moeten accountants invulling geven aan hun maatschappelijke opdracht. En voor de goede orde: dat geldt zeker ook voor de accountants in business die werkzaam zijn in tax of finance. Accountant ben je niet voor niets.