Na alle 'leaks' en 'papers' van de laatste jaren keek ik nauwelijks meer op van de recente onthullingen over belastingontwijking. De naam 'Paradise Papers' is leuk, de impliciete verwijzingen vind ik misplaatst.
Voor mij is het niet of weinig betalen van belasting geen paradijselijk vooruitzicht. De landen waar weinig tot geen belasting wordt betaald, worden vrijwel zonder uitzondering geteisterd door grootschalige economische en sociale problemen, om nog maar te zwijgen over honger, geweld en oorlog.
Bovendien: ligt de oorzaak van de problemen niet bij degenen die steeds op zoek zijn naar het paradijs van de double-dip constructies? En niet zozeer in de paradijselijke oorden waarvan de namen zo verbonden zijn aan hight tech tax planning?
Dat de meningen over de rol en hoogte van belastingen verschillen, is mij duidelijk. En dat is geen nieuws, getuige de historie van belastingheffing. De beschaving en de ontwikkeling van een fiscale democratie heeft in de Westerse wereld de ongemeen scherpe randjes van de eerste belastingheffing langzaam bijgevijld.
Belastingadviseurs vertellen me dat ze zich bewust zijn van de vragen over de toelaatbaarheid van internationale fiscale structuren. Ze zijn zich bewust van de maatschappelijke en morele afwegingen die schuil gaan achter adviezen over CV/BV combinaties. Ik geloof ze. Het veld van legally right but morally wrong is moeilijk bespeelbaar. Het meest gehoorde argument van de zijde van de adviseurs: 'de structuur is geoorloofd'. Is dat een verklaring voor het wegkijken van de consequenties van offshore structuren, of een bezweringsformule voor het verkrijgen van de ruling?
Voor accountants ligt hier een geweldige maatschappelijke taak. Zij verkrijgen bij de controle informatie over en inzicht in de juridische en fiscale structuren van internationale geldstromen. Zij kunnen zien welke individuele fiscale besluiten leiden tot een collectief belastingwalhalla. Zij kunnen besturen wijzen op de negatieve maatschappelijke gevolgen van het niet of onvolledig afdragen van belastingen in landen waarin wel kosten (moeten) worden gemaakt in termen van 'externaliteiten', zoals infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg.
Waar adviseurs zich nog (wellicht ten onrechte) kunnen beroepen op de vrijheid van advies, moeten accountants invulling geven aan hun maatschappelijke opdracht. En voor de goede orde: dat geldt zeker ook voor de accountants in business die werkzaam zijn in tax of finance. Accountant ben je niet voor niets.
Arnoud Aikema (1965) studeerde algemene economie en bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (1994) en is afgestudeerd als registeraccountant (1999). In 2016-2017 werkte hij voor de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) bij de totstandkoming van de eerste rapportage van de MCA. Hij werkte eerder bij de Belastingdienst, KPMG Accountants (Rotterdam en Curaçao) en bij Van Lanschot Curaçao. Arnoud is actief als adviseur en financieel bestuurder voor familiebedrijven, als toezichthouder in de non-profit sector (Buurtzorg) en als adviseur en docent in de accountancysector.
Bij uw eerste reactie op deze site vragen wij om een bevestiging.
Er is een bevestigingsmail naar het door u opgegeven e-mailadres gestuurd.
Arnoud Aikema
Dank voor alle reacties en de gevoerde discussie. Toevallig vandaag in het FD een verhaal over de betrokkenheid van een accountant bij een controle van een bedrijf met een internationale fiscale structuur. Zie https://fd.nl/ondernemen/1228011/baker-tilly-berk-zocht-de-grens-op-met-fiscale-constructies
Wim Nusselder
Beste Alle, Tja, je bent een aartswereldverbeteraar of je bent het niet. Er zijn dingen die me hoger zitten, maar ze hangen vaak samen.
Afzonderlijke accountants, of zelfs accountantskantoren, laat staan afzonderlijke financials-in-business, kunnen niet zoveel. Gezamenlijk kunnen accountants, als vaandeldragers en ruggesteun van de financiële beroepsgroepen in den brede, echter heel veel. Verwijzen naar de wetgever lijkt mij een zwaktebod; als de NBA de regering beargumenteerd vraagt om bepaalde wetgeving, wordt die denk ik met liefde geleverd. Maar waarom om wetgeving vragen als je zelf de publiekrechtelijke bevoegdheid hebt gekregen om standaarden voor controle en verslaglegging te bepalen of mee te bepalen?
Dat vergt slechts het ontwikkelen van een gezamenlijk moreel kompas. De beroepseed is een goede eerste stap. PE-activiteiten een prachtig instrument. Dit forum ook. Waarom niet?
Het samen eens worden over wat “handelen in het algemeen belang” inhoudt met betrekking tot de bevordering van belastingmoraal, dat moet toch niet zo moeilijk zijn? Als dat niet verder reikt dan naleving van de wet zou de beroepseed zich hebben beperkt tot “Ik houd mij aan de wetten en regelgeving die op mijn beroep van toepassing zijn”.
Alle Bergsma
Beste Wim, Het zit je hoog, zo te lezen. Dat snap ik want het raakt je moreel kompas. Ook ik vind het moreel verwerpelijk hoe grote bedrijven zoveel constructies hebben en daardoor niet daar de belasting betalen waar het eigenlijk zou moeten.
Wij gaan er samen niet uitkomen. Jij vindt dat de accountant dé plek heeft om deze constructies inzichtelijk te maken. Dat kan volgens mij alleen als dit volgens de wet moet.
Volgens mij moeten we bij de wetgever zijn om hier verandering in te kunnen krijgen en niet bij accountants die allemaal een verschillend moreel kompas hebben. Wellicht helaas.
Wim Nusselder
Beste Jan B., Ik begrijp niet wat je schrijft in reactie op wat ik schreef richting Alle. Je reageert slechts op een klein deel van wat ik schreef. Dat waarmee ik jou adresseerde laat je liggen.
Waarheid is een oordeel over een relatie tussen een Ist en een representatie van Ist. Moraal is een oordeel over een relatie tussen een Ist en een Soll. (En dan is er ook nog zingeving: een oordeel over een relatie tussen mijn stukje Ist en een/het groter Geheel.)
Ja, waarheid is intersubjectief, net als moraal (en zingeving). Buiten Ist bestaan representaties van Ist en diverse intersubjectieve varianten van Soll. Maar je kunt Ist natuurlijk ook ruimer opvatten, inclusief representaties en Soll-varianten. Er is niet één norm waaraan je Ist kunt toetsen, - noch één morele norm (de Soll waar ik het over had), - noch één juiste representatie (de Soll in de zin zoals accountants het meestal gebruiken), - noch één Geheel in het kader waarvan je je eigen stukje Ist als zinvol kunt ervaren.
Waar suggereer ik dat accountants ‘klikspaan’ zouden moeten zijn (méér dan ze nu al als zodanig ervaren kunnen worden)?? Accountants moeten toch al de interne consistentie van de hele jaarverslaglegging beoordelen? Waarom niet die van de eigen (daarin weergegeven) morele normen met de praktijk? Toegang is toch gewoon af te dwingen door anders een oordeel te onthouden? Die ‘averechts werkende transparantie’ begrijp ik helemaal niet.
Jan Bouwens
@Wim
Natuurlijk moeten we de wet naar de geest en dat geldt voor alle deelnemers aan het maatschappelijk verkeer. Maar kijk nu eens wat je schrijft. "Moraal die zich beperkt tot realiteit heeft geen meerwaarde" In de eerste plaats is DE WAARHEID niet te beschrijven vanwege het intersubjectieve karakter van het begrip. In de tweede plaats voor zover de waarheid is te beschrijven is er niks buiten de waarheid. Dus wat is moraal buiten de waarheid, een sprookje? Verder geldt dat zo gauw mensen duidelijk maken dat zij een ander belang hebben, ze minder scrupules kennen om dat belang ook tegen de ander uit te spelen. Hier heeft transparantie dus precies het tegenovergestelde effect van wat wel wordt beoogd. Hoeveel toegang (in alle opzichten) denk je dat de accountant nog kan verwachten als hij als klikspaan door het leven moet?
Wim Nusselder
Beste Alle, Dank je. Een mooie wereld bouw je met mooie verhalen. Lelijke verhalen bouwen een wereld die we niet willen. Moraal die zich beperkt tot realiteit heeft geen meerwaarde.
Accountants kunnen oordelen waar een norm is die beleden of gerespecteerd wordt door de beoordeelde. De primaire norm zijn de eigen pretenties maatschappelijk verantwoord bezig te zijn. Voor wie die heeft is accountantscontrole een stimulerende interventie. Zie “Met open vizier, auditing als stimulerende interventie” (2012).
Een organisatie die niet moreel pretendeert te zijn moet daar transparant over zijn; dat kan een accountant afdwingen. Zo’n organisatie hoeft zich slechts te houden aan de wet en verdient dan striktere en duurdere controle.
Een organisatie die de wet niet respecteert, naar de geest, die de grenzen opzoekt en daar overheen gaat waar dat niet teveel kost, die verdient publieke naming & shaming. Wat heeft ”in het publiek belang” werken voor inhoud als accountants dat al niet doen?
In een samenleving waarin private moraal normaal gevonden wordt en publieke moraal uitzonderlijk heeft een beroep dat pretendeert in het publiek te werken de evidente plicht een stapje verder te gaan. Dat kan door transparantie over morele pretenties af te dwingen, daarop te auditen en daarover pro-actief de publiciteit te zoeken. Accountants kunnen een race to the top stimuleren.
En ondertussen doorgaan met het afremmen van races to the bottom door scherp te controleren waar dat nodig is, waar organisaties geen pretenties of zelfs geen scrupules hebben.
Alle Bergsma
@Wim, ik vind het een prachtig verhaal, maar ook ver van de realiteit. Daar waar veel bedrijven handelen volgens (b) de private moraal, eerst voor jezelf zorgen binnen de grenzen van de regels, zie ik niet wat de accountant dan zou moeten met (a) de publieke moraal, wat zou moreel zijn voor de samenleving.
Volgens mij kan de accountant hier niet meer doen, dan kijken of de verantwoording aan het publiek juist wordt weergegeven volgens de spelregels (lees: wetgeving).
Zou de accountant dan ook een moreel publiekelijk oordeel moeten hebben over kiloknallers, kolencentrales of kleding zonder keurmerk? Lijkt me sterk, tenzij dit wettelijk wordt afgedwongen.
De accountant maakt niet de keuze over wat moreel is, dat doet de politiek en dat doen beleggers (wil ik nog wel in een bedrijf investeren die....) en dat doet de consument.
Een accountant kan hooguit voorkomen dat zaken niet aan beleggers/consumenten wordt gepresenteerd, terwijl we met elkaar hebben afgesproken (in regels) dat dat wel moet.
Zou, en nu naar de intocht van Sinterklaas kijken, eens kijken of ik daar een moreel accountantsoordeel over heb (en deze publiekelijk wil delen)
Wim Nusselder
Beste Jan B., Politiek is vormgeven aan een samenleving als geheel. Politieke verantwoordelijkheid ligt bij ieder die -individueel of gezamenlijk- macht heeft. De politiek is de arena waartoe ieder die macht heeft toegang heeft en waarin we samen vormgeven aan onze samenleving. Professies organiseren zich en worden door politiek verantwoordelijken gefaciliteerd om gezamenlijk een bepaald publiek belang te dienen. Het vermogen en dat mandaat om het publiek belang te dienen brengt politieke verantwoordelijkheid met zich mee, ook voor financiële professionals.
De pretentie om het publiek belang te dienen maakt het hypocriet om die politieke verantwoordelijkheid niet te nemen. Ook en juist waar anderen met politieke verantwoordelijkheid tekortschieten.
Accountants kennen als geen anderen de grenzen van wat ‘vastgesteld’ kan worden. Hoe meer data, hoe meer communicatie, hoe dichter relatienetwerken, des te minder ‘waarheid’ er vast te stellen valt, althans efficiënt. Dat kan alleen binnen grootschalige relatief gestandaardiseerde informatiesystemen.
Sinds Limperg is de werkelijkheid daardoor gekanteld: Betrouwbaarheid is geen kenmerk meer van cijfers, maar van mensen, van relaties en vervolgens van systemen waarbinnen je terdege rekening moet houden met agency (vrije wil, goede en kwade). Accountants die vasthouden aan ‘toevoegen van betrouwbaarheid aan informatie’ als kern van hun beroep leven in het verleden. De basis van accountancy kan niet meer zijn ‘vaststellen van een betrouwbaar beeld’, daarna pas ‘fraude’, let alone ‘moraliteit’. Accountancy kan en moet starten met het vaststellen van de moraliteit van systemen, naar de maatstaven van actoren zelf. Accountants kunnen en moeten daarin de rol vervullen van arbiters en verwoorders van de spelregels. Van GAAP naar GAME (Generally Accepted Moral Expertise). Dat is de potentiële kracht van het merk!
Je kunt 2 soorten moraal onderscheiden: a) publieke moraal, die zich richt naar een aansprekend publiek belang: waarheidsvinding (juristen), volksgezondheid (medici), vertrouwen (accountants), rechtvaardige verdeling van gezamenlijke lasten (belastingadviseurs) b) private moraal: ieder voor zich en een illusoire onzichtbare hand voor ons allen Professionals die a) pretenderen en b) doen zijn moreel verwerpelijk bezig.
Jan Bouwens
Maar Wim,
Dus de accountant moet en vaststellen of de jaarrekening een betouwbaar beeld geeft (vergt heel veel kennis in het huidige informatie en fair value tijdperk), en vaststellen of er fraude is gepleegd, en vaststellen of het bedrijf niet de grenzen van het maatschappelijk aanvaarbare opzoekt (naar wiens norm!), ook al heeft de wetgever deze ruimte nadrukkelijk geschapen? Je ziet dat nu de wal het schip keert. De maatschappij corrigeert de politiek en zo hoort het! Dat is niet het werk van de accountant. Hooguit kan de accountant wijzen op trends/zorgen naar de ondernemingsleiding en in hun eigen verslagen Dat ze politici nu meehuilen is omdat dat beter uitkomt!
Wim Nusselder
Jan, Jan, Jan, toch! (hoofdschuddende smiley) Bestaat jouw maatstaf voor de moraliteit van belasting ontwijkende ondernemingen echt uit de (door jou zelf als zodanig gekwalificeerde) domme besluitvorming door overheden die maar al te vaak ‘captured’ zijn door datzelfde bedrijfsleven??
In de jaarverslagen van zichzelf respecterende multinationals staat tegenwoordig vrijwel standaard, als ik me niet heel erg vergis, dat ze maatschappelijk verantwoordelijk zijn, dat ze willen bijdragen aan de samenlevingen waar ze werken en dat ze dat onder andere doen door belasting af te dragen in ruil voor hun ‘license to operate’ in de betreffende landen. Is afmeten van hun daden aan die woorden niet de meest passende morele maatstaf? Zijn accountants niet de meest aangewezenen om verslaggeving de maat te nemen die maatschappelijk verantwoord ondernemerschap pretendeert en belastingontwijking verhult? Door ze -waar mogelijk- PRIMAIR de eigen met de mond beleden maat te nemen en pas SECUNDAIR de wettelijke maat of liever nog de maat van de wetten, normen en waarden van de landen waar hun klanten wonen.
Amoraliteit is slechts een pretentie die altijd immoraliteit toedekt (of moraliteit, maar daar komen mensen makkelijker voor uit).
Jan Bouwens
Maar Wim we hebben het hier over bewuste handelingen van de politiek om belastingvrijstellingen te geven. Ik heb het volgens mij niet over amoreel gedrag (zoals niet aangeven van belastbaar inkomen!). Het is echt de eigen domme schuld van de overheden dat GEEN of te WEINIG belasting wordt betaald. In de USA heffen ze nu 35 procent vennootschapsbelasting, en waar de onderneming ook actief is, onder aftrek van wat in een betrokken land moet worden betaald, betaalt de in de USA gevestigde vennootschap 35 procent. Dat is een hele cleane regel. Dat de USA vervolgens vele routes heeft gegeven om daar onder uit te komen is toch hun beslissing? Zo mag men winst die men in het buitenland verdient en investeert aftrekken. Wat is er precies amoreel aan als bedrijven die escape gebruiken? Ik zie het niet belastbaar inkomen!). Het is echt de eigen domme schulld van de overheden dat GEEN of te WEINIG belasting wordt betaald. In de USA heffen ze nu 35 procent vennotschapsbelasting, en waar de onderneming ok actief is, onder aftrek van wat in een betrokken land moet worden betaald, betaalt de in de USA gevestigde vennootschap 35 procent. Dat de USA vervolgens vele routes heeft gegeven om daar onder uit te komen is toch hun beslissing? wat is er recies amoreel aan als bedrijven ddie escape gebruiken? Ik zie het niet.
Wim Nusselder
Beste Jan B., Legaliteit is geen maatstaf voor moraliteit, noch voor maatschappelijke wenselijkheid. Immoreel en onwenselijk gedrag niet verbieden zegt slechts dat de politiek andere ordeningsmechanismen beter geschikt acht om dat te ontmoedigen (dan wel dat opgegeven heeft). Een zichzelf respecterende professie met passende publieke pretenties (‘volksgezondheid’, ‘waarheid’, ‘vertrouwen’ etc.) publiekrechtelijk ondersteunen bijvoorbeeld. ‘Waarheid’ waarborgen is niet zo’n handige claim in postmoderne tijden; vandaar dat juristen slechts beperkt vertrouwen genieten, zeker bedrijfsjuristen.
Sowieso: waarheid is wat werkt. We hebben geen glazen bol voor waarheidsgetrouwheid van financiële verslaggeving van niet-beursgenoteerde organisaties. (Daarvoor hebben we de OK-score, zoals een niet nader te noemen enkeling niet moe wordt te herhalen.)
Als accountants een sterk merk willen worden is moraliteit waarborgen veel handiger. Veel bevorderlijker voor gerechtvaardigd vertrouwen ook.
‘Betrouwbaarheid toevoegen aan cijfers’ is achterhaald door de postmoderniteit. Betrouwbaarheid is in the eye of the beholder en een kenmerk van relaties, niet van cijfers. Cijfers met een waarheidsclaim zijn op zijn best een schijnwerkelijkheid, een show voor de bühne. Te vaak zijn het verkapte leugens en vermomde hebzucht.
Accountants zijn er om gesprek te faciliteren over eerlijkheid, duurzaamheid, belastingmoraal en andere waarden die vervat zijn in cijfers. De waarden achter de Euro’s.
Accountants die zich Geroepen voelen om mij te dwingen om een latente schenkingsrechtplicht van een paar duizend Euro in mijn jaarrekening op te nemen zoiuden zich ook Geroepen moeten voelen om belastingontwijking van vele miljarden expliciet te laten vermelden in jaarrekeningen van multinationals. Dat zijn ze aan hun stand verplicht, in het publiek belang. Anders maken ze die fraaie documenten “In het pubiek belang” en “Veranderen in het publiek belang” en de titel van de “Stuurgroep publiek belang” tot leugens. Dat vereist een professioneel-kritisch moreel oordeel over belastingmoraal van de accountant.
Arnoud Aikema
@Jan Je haalt me onjuist aan. Ik zeg toch nergens dat de accountant mogelijkheden aanzwengelt? En een overheid die iets 'toestaat', zwengelt ook niets aan.
Jan Bouwens
@ Arnoud
De vraag is en blijft. Waarom bestaan die mogelijkheden die de accountant volgens jou aanzwengelt? Juist omdat de overheid ze heeft toegestaand!
Arnoud Aikema
@Jan Volgens mij heb ik betoogd dat de schadelijke gevolgen die voortkomen uit het gebruik van bepaalde fiscale structuren reden zijn voor een accountant om de discussie daarover aan te zwengelen met zijn opdrachtgever. Niets meer en niets minder. Die oproep doe ik vanuit een ethisch perspectief, zoals eerder geschreven. Dat is volgens mij niet per sé of uitsluitend de taak van de overheid (zie ook de verwijzing van Wim naar Luyendijk), al was het maar omdat de accountant een maatschappelijke opdracht heeft. En volgens mij blijkt (gelukkig) uit de laatste zin van je reactie dat je dat met me eens bent.
Jan Bouwens
@Arnoud,
Je gaat niet in op mijn vraag die luidt: Wie heeft die mogelijkheden in het leven geroepen en waarom. Waarom zou een accountant niet meewerken aan een door de wetgever in het leven geroepen mogelijkheid? Inderdaad moet de accountant het inzicht vergroten in met wie wordt gehandeld. Als belastingconstructies bestaan en daarmee waardes/schulden worden gemaskeerd, dan moet de accountant afdwingen dat deze worden openbaar gemaakt. De accountant hoeft niet het bedrijf te dwingen om van belastingconstructies af te zien. Dat is dus de taak van de overheid. Als zij zulke route toestaan, dan is dat de zaak van de overheid en de kiezer, niet van de accountant! Wel kan de accountant ervoor kiezen om de klant attent te maken op het feit dat het maatschappelijk draagvlak afbrokkelt voor die constructies.
Arnoud Aikema
@Jan Mijn blog gaat over de Paradise Papers. Die Papers maken (net als de voorgangers) duidelijk dat op grote schaal gebruik wordt gemaakt van op zich legale structuren om op grote schaal belastingen te ontwijken. Dat is naar mijn mening een maatschappelijk en economisch probleem, omdat een groot deel van de minder ontwikkelde economieën daar onder lijdt. Die structuren worden gecreëerd en in stand gehouden met medeweten en door toedoen van de bedrijven die er gebruik van maken en hun adviseurs, waaronder belastingadviseurs en accountants.
Mijn vraag is of accountants vanuit hun maatschappelijke functie (zie mijn blog en voorgaande reacties) een rol te spelen hebben in het benoemen en voorkomen van deze schadelijke structuren. Dat jouw antwoord daarop ontkennend is moge zo zijn, maar ik kies een ander perspectief waarbij de maatschappelijke rol van de accountant een concrete invulling krijgt. En die gaat wat mij betreft verder dan het strikt voldoen aan wet- en regelgeving. Ik heb de accountant in dat verband geen moraalridder genoemd, maar dat betekent nog niet dat hij geen moraal heeft.
Ik ben nog wel benieuwd wie je precies bedoelt met ‘stakeholders’ en wat termen als ‘in zee gaan’ en ‘waardes’ in dit verband betekenen.
@Wim Dank voor je toevoeging en de verwijzing naar Luyendijk.
Jan Bouwens
@Wim
Zoals ik als schreef moet/mag de accountant op maatschappelijke effecten wijzen. Voor zover handelen verscholen is waardoor de maatschappelijke effecten zijn gemaskeerd, moet de accountant die openbaar laten maken door het bedrijf voor zover dit de waardering raakt. Zo is het handelen van een amorele bankier mogelijk niet duidelijk op het moment van handelen. Als dat niet het geval is, wordt een risico verborgen gehouden dat waarderelevant is. De accountant moet dat aanhangig maken of toch zeker in de risicoparagraaf laten verwerken. Zo verkochten bankiers voor de crisis op papier pakketten van aandelen, maar hielden zij in werkelijkheid het risico. Dat is een geval waar de accountant moet eisen dat het gelopen risico ook als zodanig in de boeken wordt opgenomen. Dat werkt disciplinerend voor de bankier. Maar ja, dat is onvoldoende gebeurd! Zulk handelen heeft niets met moreel gedrag van de accountant vandoen maar met taakopvatting en die is dat het publiek/ de stakeholder zo goed mogelijk moet zijn geïnformeerd zoals de regels dat ook eisen. De accountant hoeft niet naar de krant te lopen. Dat is niet de taak van de accountant! Het bedrijf rapporteert, de accountant attesteert!
Wim Nusselder
Beste Jan B., Natuurlijk zijn accountants wel Geroepen moraalridders te zijn van (minimaal) het financiële verkeer! Het zijn geen bankiers die immoreel handelen door hun (door Joris Luyendijk beschreven) amoraliteit, mag ik hopen. Accountants (en zakelijke professionals in het algemeen) horen de maatschappelijke verantwoordelijkheid te waarborgen van de organisaties waarvoor ze werken. Met accountants als de vaandeldragers van de financiële professionals.
De belangrijkste meerwaarde van registerberoepen bestaat uit hun beroepsethiek, met PE en tuchtrecht als borging. Voor vaktechniek heb je geen publiekrechtelijke borging en titelbescherming nodig.
Jan Bouwens
@Arnoud
Ik ben het (volstrekt) oneens met je conclusie. Vraag is waarom een accountant niet mag meewerken aan een praktijk die door de politici bij wet worden gecreëerd. Als dat niet mag, dan zou dat alleen maar kunnen omdat de accountant een moreel oordeel heeft over de strekking van die wet. Dus toch opnieuw de vraag nu iets explicieter: Is het de rol van de accountant om een moreel oordeel te hebben over de uitkomst van een wet? Ik kan me voorstellen dat zij in hun maatschappelijke verantwoordingsverslagen zo’n oordeel geven. Ik meen dat zij in hun advies naar het bedrijf dienen aan te geven wat de maatschappelijke betekenis is van bedrijfsbeleid. De accountant is er om ervoor te zorgen dat stakeholders weten met wie zij in zee gaan en om grotere assurance te geven over de waardes waarover het bedrijf rapporteert. Als het bedrijf zaken verbergt (zoals fraude) dan moet de accountant dat aan de orde stellen omdat het de waarde raakt. De accountant is niet de moraalridder van het financieel-maatschappelijk verkeer.
Arnoud AIkema
@Jan Dank Jan voor je toelichting, maar over de (vermeende) hypocrisie gaat mijn blog niet. Die spitst het vraagstuk toe op de vraag of belastingadviseurs en accountants mee moeten werken aan een fiscale praktijk die onvoorziene of onbekende en in ieder geval – wat mij betreft – ongewenste gevolgen heeft. De relevantie voor accountants is benoemd vanuit de maatschappelijke functie van de accountant.
@Alle Dank voor je reactie. Wat mij betreft heeft de accountant zeker een rol te spelen als het gaat om de ethiek van het zakendoen. Los van de feitelijke financiële risico’s (reputatieschade, belastingclaims etc) is voor mij belangrijk dat de accountantsfunctie gezien wordt als een maatschappelijke functie. Niet alleen de wetgever ziet dat zo, maar ook talloze representanten van het maatschappelijk verkeer. De eisen die het maatschappelijk verkeer stelt aan verslaggeving zijn niet in beton gegoten, maar bewegen mee met de maatschappelijke ontwikkelingen. En dat geldt overigens ook voor wet- en regelgeving. En gezien alle inspanningen die (nationaal en internationaal) worden gepleegd om belastingontwijking tegen te gaan, lijkt me dat voor accountants een alleszins relevante onwtikkeling.
@Harun Dank voor je reactie. Interessante suggestie (accountants in dienst van de overheid), maar ik geloof dat noch de politiek noch de beroepsgroep al zover is. Misschien komt het wel over ons…
@Rene Dank voor je reactie. Eens met je opmerking, en ik voeg daar graag aan toe dat we zelf stappen kunnen zetten door het onderwerp ‘belastingontwijking’ zelf te agenderen.
Jan Bouwens
@Arnoud
De hypocrisie zit hem in de mogelijkheid die de overheden scheppen om constructies mogelijk te maken. Kennelijk is dat onderdeel van het vestigingsklimaatbeleid. In het geval van Nederland is het punt dat Nederland daarmee belastinggelden onthoudt van andere landen. Maar dan vraag ik me af waarom die andere landen dan niet hun belastingsysteem erop inrichten dat winst die in hun land wordt gemaakt, ook daar wordt belast.
De accountant kan moeilijk tegen een bedrijf zeggen, ja je mag wel minder belasting betalen in land A maar vind je ook niet dat dat amoreel is? De eerste vraag die moet worden beantwoord is: Waarom heeft de overheid de mogelijkheden om minder belasting te betalen in het leven geroepen?
Arnoud Aikema
@ Jan
Dank voor je reactie. Het is me niet duidelijk waar precies de hypocrisie zit in de door mij beschreven situatie, waarin bedrijven gebruik maken – daartoe geholpen door adviseurs – van allerlei internationale fiscale structuren. De kern van mijn blog gaat over de afwezigheid van bepaalde ethische afwegingen bij het adviseren over en aangaan van dergelijke structuren.
Een discussie over de historie van fiscale wetgeving in internationaal verband heb ik niet willen starten. De wetgeving is een gegeven, voor mij, maar ook voor adviserende accountants en andere betrokkenen. Wetgeving die eenvoudigweg moet worden nageleefd, we leven immers in een rechtsstaat.
Ik heb niet gezegd dat de accountant de aangewezen functionaris is om een probleem dat de politiek heeft geschapen, op te lossen. Dat leg je me ten onrechte in de mond. Ik wijs erop dat de accountant een maatschappelijke functie heeft die in het geval van de ontwijking van belastingen concreet kan worden ingevuld. Mijn blog geeft daarvan een voorbeeld. Ik meen dat iedere accountant de fundamentele beginselen uit de VGBA kent en ook de veelvuldige verwijzingen naar de functie van de accountant jegens het maatschappelijke verkeer, zoals die bij de totstandkoming van relevante wetten en verordeningen zijn gemaakt.
Alle Bergsma
@Harun, hahaha "Maar waarom zou je als politicus je toekomstige werkgever in de wielen rijden?"
Daarop is maar 1 antwoord: omdat je politicus bent!
Alle Bergsma
Ik snap niet zo goed wat de accountant hier nu mee zou moeten. Wordt hier niet een veel te grote macht van de accountant verondersteld?
In regelgeving (verslaggeving of accountants~) kan worden afgedwongen dat bedrijven openheid geven over hun structuur en hoeveel belasting ze waar betalen. Een accountant kan controleren of de weergave juist en volledig is.
Dus als de regelgeving juist is, dan kan de accountant er iets mee. Zonder deze regelgeving kan een accountant hier mijns inziens niets over melden...
Harun Parwani
Eens dat politiek hierin een grote rol heeft. Bovendien beschikt ze over de instrumenten om gewenst gedrag af te dwingen.
Maar waarom zou je als politicus je toekomstige werkgever in de wielen rijden?
Rene van Wingerden
@Jan, ik denk dat het een utopie is dat de politiek dit al lang had kunnen oplossen. Kijk naar ons eigen vakgebied: waarom hebben we nog steeds niet eenduidige regels voor de jaarrekening, en zie je voortdurend bijschaven in de richtlijnen en standaarden om de mogelijkheden van winststuring en window dressing te stelpen.
Juist de wetenschap leert ons dat 'de' winst niet bestaat als universeel en objectief begrip. Idem voor perfect eerlijke belastingheffing.
Wel mag je verwachten dat als ergens een groot 'lek' wordt ontdekt, dit wordt gedicht. Maar juist op internationaal vlak met meerdere wetgevers kan je niet eenzijdig dit oplossen.
Jan Bouwens
Beste Arnoud,
Jammer genoeg zijn overheden nogal hypocriet in dit opzicht. Hoe kunnen we toestaan dat geld dat in Nederland wordt verdiend in een buitenland wordt belast en andersom? Zo lang overheden dit soort mogelijkheden creëren zullen bedrijven gebruik maken van de rechten die hen worden toegekend. Het is nu de wal die het schip keert. De samenleving komt in opstand en dan gaat de politiek meehuilen. Maar dat is de omgekeerde wereld. De politiek had al lang deze zaken kunnen oplossen.
Kun je ook aangeven waarom de accountant de aangewezen functionaris is om een probleem dat de politiek heeft geschapen op te lossen?
Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.
Aanmelden nieuwsbrief
Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.
