NBA 23 november 2017

Bommetje

Zie het voor je: een vreedzaam zwembad waarin oudere dames en heren gestaag hun baantjes trekken. En dan de wrede verstoring van de rust, als enkele jongens zich van de hoge duikplank in het water laten ploffen. Een bommetje.

Zo ongeveer laat zich het effect illustreren van het recent verschenen rapport van de Monitoring Group op de internationale accountantsgemeenschap. De Monitoring Group werd zo’n tien jaar geleden samengesteld uit een aantal prominente stakeholdergroepen (waaronder IOSCO, IFIAR, Financial Stability Board, de Europese Commissie en de Wereldbank), met als doel de governance rond de totstandkoming van de accountancystandaarden periodiek door te lichten.

Deze standaarden op het gebied van audit en assurance, ethiek en educatie worden opgesteld door drie ‘standard setting boards’ die werken onder de vleugels van IFAC, maar daarbinnen zelfstandig tot hun oordeel komen. Ze worden daarbij op de vingers gekeken door diverse organen: de zogenaamde Consultative Advisory Groups, de Public Interest Oversight Board en de genoemde Monitoring Group. Een complex, maar robuust proces.

Volgens de Monitoring Group, onder leiding van AFM-bestuurder Gerben Everts, echter niet robuust genoeg. De standard setting boards moeten weg bij IFAC, die verantwoordelijk is voor de benoemingen en financiering, en volledig onder de hoede komen van multistakeholderorganen (waaronder de Monitoring Group zelf). Het huidige model herbergt namelijk een inherent risico van beinvloeding door de professie zelf en dat is niet in het publieke belang. Gezien de verbondenheid van het standard setting proces met IFAC lijkt dit een logische constatering. Buitenstaanders zullen snel geneigd zijn de conclusies van de Monitoring Group te onderschrijven.

Helaas is de onderbouwing zwak. Nergens wordt gestaafd in hoeverre het geschetste risico zich daadwerkelijk voordoet. Het rapport verwijst naar een uitgebreid stakeholderonderzoek, maar wie dat zijn en wat ze nu precies vinden staat niet in het rapport. Een ander kritiekpunt is dat de Monitoring Group de controle- en ethische standaarden in één orgaan wil onderbrengen, waarbij de ethische standaarden van auditors en overige accountants worden gesplitst. Die laatste groep blijft achter bij IFAC. Met dit voorstel wordt een wig gedreven in een gedragscode die door accountants wereldwijd gemeenschappelijk wordt gedragen. De vraag is welke prijs bedrijfsleven en publieke sector hiervoor gaan betalen. Last but not least wordt de rekening (fors hoger, want boardleden worden straks betaald) neergelegd bij het accountantsberoep, zonder dat het beroep ook maar enige stem krijgt.

Heeft het rapport dan geen goede kanten? Zeker wel. Zo bekritiseert de Monitoring Group de betrekkelijk gesloten cultuur van de vaktechnische gemeenschap, waarin een beperkte groep vele uren spendeert voordat men het met elkaar eens wordt over technische details, waardoor de ontwikkeling van een standaard vele jaren in beslag kan nemen. Het professionaliseren van dit ambachtelijke proces in de dynamische wereld van vandaag is zeker wenselijk. Ook het uitbreiden van de inbreng en zeggenschap van stakeholders is noodzakelijk; wat mij betreft mag deze doorslaggevend zijn. Maar neem als stakeholder dan ook je financiële verantwoordelijkheid, zou ik zeggen.

De consultatie van het rapport van de Monitoring Group sluit op 9 februari 2018. Als NBA zullen we hierop reageren. Onze opinie telt mee in de internationale gemeenschap. Al is het alleen maar omdat we ervaring hebben met bommetjes.