Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2017 > 1 > Controllers en accountants: het klokkenluidersgilde
Opinie

Controllers en accountants: het klokkenluidersgilde

Leestijd van ongeveer 3 minuten 3 reacties

Klokkenluiden is soms nodig, maar riskant. Controllers en accountants staan samen sterker, dat maakt het mogelijk om dat risico te beperken. Maar daarvoor moeten ze zich als onderdeel van dezelfde beroepsgroep zien.

Adam Smith was geen fan van gilden: "People of the same trade seldom meet together, even for merriment and diversion, but the conversation ends in a conspiracy against the public, or in some contrivance to raise prices." Ik wel, mits zo’n gilde zich nadrukkelijk ten doel stelt om 'In het publiek belang' te werken, zoals accountants. Het is zaak om de doeltreffendheid van dat streven goed te monitoren en om te 'veranderen in het publiek belang' als daar wat aan schort.

Accountants in business vervullen dezelfde rollen als niet-accountants in dezelfde functies. Met name de functie van controller vereist onafhankelijkheid, net als die van een controlerend accountant. Controllers zijn gebaat bij onderlinge loyaliteit met controlerend accountants, om misstanden effectief aan de kaak te kunnen stellen. Beter nog: om voorafgaand daaraan risico's te signaleren, maatregelen te bepleiten om die te ondervangen en daarvoor gehoor te vinden.

Zoals door de Monitoring Commissie Accountancy beschreven in 'Veranderen in het publiek belang' lijdt de accountancy aan wicked problems. Wickedness reflecteert sociale complexiteit. Dixit Jeff Conklin, de wicked problem autoriteit achter cognexus.org waarnaar de MCA verwijst. Symptoom van die wickedness is de onderlinge concurrentie tussen accountants. Accountants in business hebben, bot gezegd, deels de rol om hun controlerende beroepsgenoten de wind uit de zeilen te nemen. Accountants zouden naar hun aard, wegens de onafhankelijkheid die hun beroep definieert, primair loyaal moeten zijn aan hun beroepsgroep en aan het publiek belang, ook in business. Zo ook controllers.

Dit pleidooi voor een derde optie, naast de twee die Jan-Willem Wits ons voorlegde,sluit aan bij een analyse van de WRR met betrekking tot de semipublieke sector. De WRR constateert dat het samenspel van bestuurders en interne toezichthouders daar onvoldoende was om het publieke belang te waarborgen. Er zijn driehoeken nodig met derde partijen, zowel binnen als buiten de organisatie. De opties omvatten zowel de driehoeksrelatie met de controller, als die met de externe accountant. Bij voldoende nauwe samenwerking en onderlinge vertrouwelijkheid vormen die relaties met controller en externe accountant één effectievere driehoek, gericht op betrouwbare bestuurs- en toezichtinformatie die recht doet aan het publiek belang.

De informatie waarover controllers en accountants beschikken en hun mogelijkheden om op grond daarvan te interveniëren zijn complementair. De een beschikt vaak over puzzelstukjes waarnaar de ander op zoek is. De een is vaak in een betere positie dan de ander om - op tactische wijze - de organisatie richting verbetering te nudgen, lang voordat de noodklokken geluid moeten worden. Laten we ons beschouwen als één gilde ter voorkoming van klokgelui, met een sterkere positie om het te doen als het toch nodig is!

De WRR-analyse Van tweeluik naar driehoeken behandelt de semipublieke sector. Daar horen alle neuzen richting publiek belang te wijzen. De aandacht wordt soms echter afgeleid door organisatiebelangen (overleven bij politieke tegenwind voor de eigen publieke zaak) en het belang van bestuurders bij Maserati's en andere essentiële arbeidsvoorwaarden. Een vergelijkbaar betoog is mogelijk voor de private en de publieke sector.

In de private sector kunnen controllers en accountants samen de maatschappelijke verantwoordelijkheid bewaken, die niet het primaire aandachtspunt is van bestuurders en commissarissen. Mits de gecombineerde beroepsgroep van controllers en accountants maatschappelijk verantwoord ondernemen nadrukkelijk als publiek belang benoemt en haar leden toerust op het bewaken daarvan.

In de publieke sector staan controller en accountant samen sterker om kostenbewustzijn en doelmatigheid te bewaken. Dat aandachtspuntje belandt wel eens tussen wal en schip in het samenspel tussen bestuurders en volksvertegenwoordigers; vooral in economisch voorspoedige tijden.

Concreet: Een fusie van VRC en NBA lijkt een stap te ver. (Of een helaas gepasseerd station?) Op onderlinge loyaliteit gericht overleg, per sector, tussen controllers en accountants zou echter mogelijk moeten zijn. Wie voelt daarvoor?

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Wim Nusselder is ontwikkelingseconoom en werkt als public controller bij not-for-profit organisaties. Hij was in 2014 initiatiefnemer van de initiatiefgroep verbreding opdrachtgeverschap accountantscontrole en organiseert nu permanente educatie rond ‘Bouw vertrouwen, beperk beheersing’, desgewenst ook voor accountants.

Gerelateerd

3 reacties

Wim Nusselder

Bedankt voor jullie reacties, Joris en Björn,
Ja, als werknemer heb je een extra (afhankelijkheids)probleem vergeleken met een openbaar accountant.
Dus des te meer behoefte aan rugdekking vanuit je (wat mij betreft brede) beroepsgroep.
Ja, ELKE organisatie behoeft een ‘licence to operate’ van een bredere samenleving (cognitieve legitimiteit).
We maken onderscheid tussen private en publieke organisaties: organisaties waarbij die ‘licence to operate’ randvoorwaardelijk dan wel funderend is.
Geen enkele organisatie bestaat louter om het publieke belang te dienen; het is een kwestie van gradatie.
Je kunt het OOK omgekeerd zien: dat organisaties die dat publieke belang waarborgen (primair overheden) er zijn om private belangen te faciliteren.

Is het gebruikelijk om ‘compliance’ te betrekken op ALLE verwachtingen van een organisatie bij ALLE belanghebbenden?
Dan heb ik geen moeite met het centraal stellen van dat begrip.
Ik ken het vooral in de context van hiërarchische relaties en met betrekking tot randvoorwaarden.
Naast hiërarchische relaties zijn er ook hiërarchische, professionele/ideële en verwantschapsrelaties.
Naast randvoorwaarden dus ook meer funderende legitimerende relaties.
Soms zo funderend dat we idealiter democratische legitimatie zien op het niveau van de samenleving als geheel.

Naast private belangen (zowel individuele als organisatiebelangen) en door de overheid gewaarborgde publieke belangen zijn er ook beroepsgroepen die het uit eigen beweging als hun professionele plicht zien om een bepaald publiek belang na te streven.
Dat publieke belang, bijv. volksgezondheid bij medici, doorkruist het werknemer dan wel zelfstandig professional dan wel ambtenaar zijn.
Jezelf organiseren of in elk geval erkennen als beroepsgenoten op basis van dat belang maakt dat je dat publieke belang beter kunt dienen.

Deze opinie is vooral een pleidooi om elkaar als financials in de brede als zodanig te erkennen, van accountants, via controllers, tot en met misschien wel administrateurs/hoofdboekhouders (de primaire betekenis van het Engelse woord ‘accountant’).
Dergelijke erkenning en daarop gebaseerde onderlinge loyaliteit maakt het inderdaad mogelijk om veel eerder allerlei zwakke signalen en ‘early warnings’ van non-compliance in brede zin op te vangen en samen op te pakken.
Zodat klokkenluiden, publiekelijk je nek uitsteken, niet nodig is, omdat je samen organisaties al veel eerder in de richting van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid kunt nudgen.

Björn Rohde-Liebenau

I understand this opinion piece strictly as a short conclusion of the Monitoring Commissie's report 'veranderen in het publiek belang,' which is linked early in the third paragraph. And even that report, I believe, takes a presumption, which could be expanded on a lot further: that corporation exist for the public benefit and because of public consent - and not the other way around.

We have 'compliance' because we understand that stakeholders have legitimate asks of corporations. Some of them are even binding requirements (such as the social consent as periodically renewed in public regulations), others are minimum standards below which corporations may lose their raison d'être - or more bluntly, their right to exist. But even 'soft' ones (from neighbours=environment) or from customers and employees warrant a response, else we will lay roots for a loss of reputation and the next scandal.

Thus indeed, accountants and controllers are not only acting for the benefit of owners/shareholders. It is probably agreed, that accountants and controllers have a duty not just to reflect on reality but to give a full statement of truth by their work results. While this is not a philosophical, moral, let alone a wicked problem, it is a tall order. Yet, it is simply due to their duty towards a sustainable business, one that treats resources, including human ones with their due respect so that a corporation will be able to fulfil its due role for the well-being of a society. The reason why a society has agreed to let corporations operate.

Competition, be it between professional subgroups, be it between corporations and their ways to allocate resources serves the same purpose, I believe: to further the sustainable well-being of a society or in bigger terms: of creation. Whether you agree or not, it seems acceptable that while we act in our different roles and competencies, we are all eventually led by the same values and needs (fully acknowledging different priorities, which need to be subject of a constant, open-minded dialogue).

Therefore thanks for this constructive, forward-oriented article.

And where is the right place for weak signals and early warnings? Hopefully somewhere much earlier than the accounting profession. But if not, then certainly no later than with accounting and controlling. When if not now? THERE may indeed be a wicked problem for those involved - on either side. The practice of communication - clear, sometimes fierce communication, and a lot of practice - may help. Why not "normalise" the process? Take it as part of 'agility' - listening to and acting on constantly changing requirements and environments.

Joris Joppe

Eens met de stelling dat controllers eenzelfde rol kunnen of moeten (als zij ook accountant zijn) vervullen als accountants buiten de organisatie. Je gaat echter wel erg makkelijk voorbij aan andere maar gelijksoortige wicked problems die je als werknemer ervaart.
Wel goed om een pleidooi te lezen voor een 'gezamenlijke doelstelling' in plaats van de roep om focus op de wettelijke taak. Doet volgens mij recht aan de verwachting van/behoefte in de samenleving.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum