Opinie 30 januari 2017

Beste Pieter

Het is alweer enige tijd geleden dat we iets van je gehoord hebben. We hoopten op een wat uitgebreidere toelichting bij het annuleren van de ALV en vooral hoe het NBA-bestuur nu op weg gaat om het beroep te herijken. Vooralsnog moeten we het doen met enkele korte quotes. Dat is jammer.

Onze beroepsorganisatie is gebaat bij een stevig debat, zo merkte Marc Schweppe onlangs terecht op. We mogen dan ook trots zijn op het online platform Accountant.nl. Het is veel meer dan een digitale dorpskroeg met enkele luidruchtige stamgasten. Het brengt ons echt verder, zoals recent door pittige bijdragen van onder andere Marianne van der Zijde, Marcel Pheijffer en Jan-Willem Wits. Zeker nu fysieke NBA-bijeenkomsten steeds slechter bezocht worden of zelfs helemaal uit de agenda verdwijnen.

Om Accountant.nl het centrale discussieplatform te laten blijven, is het wel zaak dat iedereen meedoet. Tot de zomer van 2016 beklom jij ook met grote regelmaat het podium, met minstens maandelijks een eigen bijdrage. Daarna gingen de gordijnen dicht en leek je terug te vallen in de oude cultuur van overleg in wandelgangen en achterkamers. Iets waarmee de bestuurders van de grote kantoren nooit zijn opgehouden, want ook die houden zich angstvallig stil op 'onze' site. Je zou mogen verwachten dat accountants werkzaam bij de big four op persoonlijke titel zouden reageren.

Wij betreuren het dat onmisbare spelers in het beroepsdebat zich volledig onttrekken aan een openbare discussie. Wij begrijpen het ook niet. Vinden zij Accountant.nl irrelevant? Of zien hun (communicatie)adviseurs het niet zitten om in alle openheid positie te kiezen? Ook rondom de governancediscussie liet het NBA-bestuur weten op basis van 'signalen' te concluderen dat er onvoldoende draagvlak was. Maar wie heeft dan precies welk signaal gegeven? Zou het de transparantie niet ten goede komen om daar helderheid over te verschaffen?

Wat ons betreft is er geen tijd te verliezen. We moeten met elkaar echt enkele fundamentele piketpaaltjes slaan. De verbreding van het accountantsberoep met de fusie van NIVRA en NOvAA dreigt steeds meer op een dood spoor terecht te komen. De politieke wens dat RA's en AA's samen verder zouden optrekken, waarbij de eigen positie van de mkb-accountant volgens Kamer en minister stevig bewaakt moest worden, lijkt steeds meer een echo uit het verleden die nauwelijks nog gehoor krijgt.

De poging om zeer uiteenlopende beroepsbeoefenaren met elkaar te verbinden - met als toverwoord 'ketenverantwoordelijkheid' - loopt voortdurend vast. Dat is ook niet vreemd. Natuurlijk heeft een cfo of andere 'accountant in business' een eigen kleur door zijn opleiding en werkervaring.

Wanneer we ons beperken tot het openbare beroep komen we ook niet echt verder. We zien de toenemende tendens om accountants die actief zijn in het (wettelijke) controledomein als een 'vak apart' te organiseren. Met eigen regels, beroepsprofielen en opleidingen. Toekomstige accountants worden steeds vroeger gedwongen om te kiezen op een kruispunt zonder terugweg. Ook het teruggeven van de AFM-vergunning door tientallen kantoren is een teken aan de wand.

Wij zouden graag zien dat controlevaardigheden deel blijven uitmaken van het instrumentarium van íedere (openbare) accountant, ook mkb-accountants. Dat hoeft niet alleen een jaarrekeningcontrole te zijn, maar kan ook uit gerichte assurance-werkzaamheden bestaan en andere (nieuwe) vormen waarin zekerheid wordt verschaft. Wanneer we dat opgeven, raken we aan de ontstaansgrond van het openbare accountantsberoep.

Wij denken dat het daarvoor essentieel is dat de keuze voor een accountant (buiten het wettelijke controledomein) minder vrijblijvend wordt. Dat de politiek en andere belanghebbenden uitspreken dat accountants onmisbaar zijn voor een gezonde BV Nederland, ook in het mkb-domein. Bij onze stakeholders krijgen wij daar de handen niet voor op elkaar, zo blijkt bijvoorbeeld uit onze rondgang voor Marco op de koffie. Iedereen ziet de toegevoegde waarde van een accountant ten opzichte van een administratiekantoor. Maar daar de consequentie aan verbinden dat een mkb-ondernemer die kiest voor een accountant een streepje voor heeft, krijgt geen weerklank. In mijn  gesprek met FRC-voorzitter Berend Dinkla klonk door dat hij het ook prima vond als zzp'ers met een administratiekantoor volstaan. Op het vrijemarktplein van het mkb is het aan accountants om zichzelf te verkopen.

Wanneer dat de realiteit blijft die ook door de NBA wordt gesteund, komt steeds meer de vraag op wat de verbinding vormt van iedereen die actief is in het openbare accountantsvak. Waarom is het dan nog wettelijk verplicht om samen een club te vormen, zoals Jan-Willem Wits zich afvroeg? En heeft Marianne van der Zijde niet gewoon gelijk met haar stelling: "Als er behoefte is aan kwaliteitskeurmerken zijn die ook in het private domein te organiseren."

De discussie over dergelijke indringende vragen kan niet wachten tot het voorjaar of een nieuw gespreksverslag van de Arenagroep. We moeten hier zo snel mogelijk mee aan de slag gaan. Dat hoeft niet te wachten totdat overvolle agenda's een gaatje bieden. We kunnen op dit platform vandaag de discussie beginnen. Jouw bijdrage is daarvoor bijzonder gewenst.