Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2016 > 9 > Zijn bankiers bandieten?
Opinie

Zijn bankiers bandieten?

Leestijd van ongeveer 5 minuten 14 reacties

Enkele maanden geleden was ik bij Door de bank genomen, de voorstelling van 'De Verleiders' over de handelspraktijken van banken. De voorstelling begint met het in kaart brengen van de mores van zakenbankiers in Nederland. Daarbij deden ze niet onder voor hetgeen in 'The Wolf of Wall Street' wordt beschreven, of in het eveneens spraakmakende boek 'Beursbabe'. Decadentie ten top.

De sky was de limit. Het geld kon kennelijk niet op en de klant was alleen interessant zolang je hem of haar kon leegschudden. Dat die praktijk de Nederlandse banken niet voorbij ging wordt ook beschreven in de financiële thriller Bloedbank van bankier Jakob Bergen.

Een prominente rol was weggelegd voor de wijze waarop de Rabobank met een van haar ondernemers om was gegaan. Zoals bij alle onderdelen van de voorstelling kregen de acteurs ook hier de lachers op hun hand. Hoe triest de aangelegenheid ook was. Maar ook hier vroeg ik mij af of het niet allemaal over de top was. Ging een bank als de Rabobank echt op deze manier met zijn klanten om, of werden zaken ook hier extreem uitvergroot? Een vraag die mij bezighield tot ik het boek Pijnbank; De problemen van de Rabobank van financieel onderzoeker Nils de Heer las. Daarin wordt de gespeelde casus uitgebreid beschreven. Maar nieuw was het natuurlijk niet. Beschreef Jeroen Smit niet in De prooi hoe Rijkman Groenink zich als bankier bij bijzonder beheer bediende van allerhande sluwe praktijken?

Verontrustend

Hoewel er tijdens de voorstelling dus veel werd gelachen, had hij ook iets verontrustends. Onrust die werd gevoed door dat ik veel bankiers ken en mij niet kan voorstellen dat zij zo met hun klanten omgaan. Natuurlijk maken mkb-kredietcoaches wel het nodige mee. Maar zo grijs als de bankiers in de voorstelling en de aangehaalde boeken het maken,  dat is niet iets wat je verwacht. Ik vroeg me af of ik het niet allemaal te somber zag. Gaf het wel een reëel beeld van de werkelijkheid? Tegelijkertijd sprak ik veel (oud-)bankiers die aangaven dat van anekdotes helaas geen sprake was. Ze vonden mij zelfs wat naïef. Mijn beeld van bankiers was te rooskleurig.

Zijn bankiers bandieten?

De vraag waarmee ik bleef zitten: in hoeverre zijn bankiers dan te vertrouwen? Zijn het bandieten die uit zijn op het zuurverdiende geld en goed van de ondernemende medemens? Hoe zit het dan met de bankierseed? Zou niet juist die eed de eerdergenoemde uitwassen moeten voorkomen? En nog belangrijker: is de bankier anno 2016 nog wel te vertrouwen? Ik dacht aan mijn dochter, die vol enthousiasme de opleiding Financial service management volgt. Wordt zij opgeleid voor een vak waarin moraal niet lijkt te tellen? Hoe sterk is de eenzame fietser… Mijn vaderhart dreigt uiteen te vallen.

En wat te denken van al die accountants in business die werkzaam zijn in de financiële wereld. Dienen zij niet het algemeen belang boven het klant- en bedrijfsbelang te stellen, of zijn ze daar helemaal niet mee bezig?

Het kan niet waar zijn

Verleden jaar las ik Het kan niet waar zijn van Joris Luyendijk. Zijn conclusie na een tweejarig verblijf onder bankiers: er is geen sprake van kwade opzet. Bankiers zijn mensen die precies dezelfde zorgen hebben als u en ik. Die hun hypotheek moeten betalen en de kinderen op een goeie school willen hebben. Ze vinden hun werk mooi en interessant. Dat is iets wat ik ook iedere keer merk als ik met bankiers in gesprek ben. Ze zijn begaan met hun werk en het wel en wee van de klant. De excessen in het bankvak gaan ze echt aan het hart en ze distantiëren zich ervan. Tegelijkertijd is het waar wat Joris Luyendijk schrijft over het bancaire systeem: niet immoreel, maar wel amoreel.

Te goed van vertrouwen

Maar er is ook een ander perspectief. De klant (of de accountant) die te goed van vertrouwen is als het om ondernemersfinanciering gaat. Vaak gaat dat samen met een gebrek aan kennis over essentiële zaken die met financieren te maken hebben.

Men kent de spelregels van het onderhandelingsspel niet en gaat ervan uit dat de bankier alle voordelen aan de klant geeft. Alsof handelen in het klantbelang gelijk staat aan het maximaliseren van voorwaarden ten gunste van de klant. Alsof klant en accountant geen eigen verantwoordelijkheid en onderzoeksplicht hebben bij het zakendoen met financiers. Waarbij het natuurlijk wel belangrijk is dat je weet welke vragen je moet stellen. Dat je beseft dat je ook bij een financieringsaanbod onder de motorkap moet kijken.

Helaas - zo constateer ik tijdens menige cursus - de bagage van de accountant is te weinig om financieringsvoorstellen en bestaande financieringen op hun merites te beoordelen. Waardoor het voor de financier soms wel heel makkelijk scoren is.

Je zou verwachten dat de accountant dit niet laat gebeuren en zich laat trainen om zodoende een betere tegenspeler te worden op het financieringsspeelveld. Immers, als accountant je toegevoegde waarde bewijzen door af te dingen op de afsluitprovisie is allang verleden tijd. Vandaag de dag gaat het over beïnvloeden van ratings, risicomodellen, kwaliteit van ondernemerschap. Weten hoe geld- en kapitaalmarkt werkt. Het juist toepassen van de gouden balansregel en het optimaliseren van het werkkapitaal. In staat zijn om een juiste mix van financieringen samen te stellen. Zaken waarvan je mag hopen dat iedere accountant die in het voordeel van zijn klant weet te beslechten.

Scherp blijven

Zijn bankiers bandieten? Nee. Zijn ze heilig? Nee. Komen decadente excessen waarmee ik dit artikel begon nog voor? Amper. Maar alertheid blijft geboden. Zijn kennelijke onregelmatigheden bij bijzonder beheer verleden tijd? Ik denk van niet. Maar accountants kunnen wel meer tegenspel bieden. Meer op het scherpst van de snede spelen. Net zo goed als de accountant kritisch is tegenover de Belastingdienst omdat hij het fiscale spel beheerst. En ik weet dat fiscalisten dat soms heel anders beoordelen. Maar dezelfde accountant moet ook kritisch zijn ten opzichte van de bankier. Zorgen dat hij scherp blijft en weet hoe de wereld van ondernemersfinancieringen werkt. Laat hij dat na, dan komt hij vroeg of laat van een koude kermis thuis en zijn klant met hem. Iets dat je de bankier niet mag verwijten. Hoe verleidelijk zijn aanbod ook is.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Jan Wietsma is directielid bij MKB-kredietcoach. Hij is als adviseur betrokken bij vraagstukken van accountantskantoren op het terrein van visieontwikkeling en strategievorming, onder meer via Full Finance. Tot medio juni 2021 was hij bestuurslid van de NBA.

Gerelateerd

14 reacties

H.-Jürgens Redczus

Genuanceerdheid bereikt zijn grens waar eigen belangen in strijd zijn met de algemene belangen, heer Wietsma. Bij deze vraag ik uw reactie over wat in het boekwerkje Geldschepping over het beginsel van balansfraude,op de site www.geldgeweld.nl staat

Martijn de Kuiper

Hear hear. Het is beter dan een thriller. En het ergste is dus: ze vinden dat ze in hun recht staan.

Oh ja, en beloning is nooooooooit een incentive om het 'slecht' te doen in het bedrijfsleven, gewoon een kwestie van vraag en aanbod.

Harry Mock RA

Lees de hoorzitting waarin de CEO van Wells wordt gegrild door Elizabeth Warren :
""Warren: Thank you, Mr. Chairman. Mr. Stumpf, Wells Fargo's vision and values statement, which you frequently cite says: "We believe in values lived not phrases memorized. If you want to find out how strong a company's ethics are, don't listen to what its people say, watch what they do." So, let's do that. Since this massive years-long scam came to light, you have said repeatedly: "I am accountable." But what have you actually done to hold yourself accountable? Have you resigned as CEO or chairman of Wells Fargo?
Stumpf: The board—I serve—

Warren: Have you resigned?

Stumpf: No, I have not.

Warren: Alright. Have you returned one nickel of the millions of dollars that you were paid while this scam was going on?
Stumpf: Well, first of all, this was by 1 percent of our people.

Warren: That's not my question. This is about responsibility. Have you returned one nickel of the millions of dollars that you were paid while this scam was going on?

Stumpf: The board will take care of that.
Warren: Have you returned one nickel of the money you earned while this scam was going on?
Stumpf: And the board will do—

Warren: I will take that as a no, then.

Have you fired a single senior executive? And by that, I don't mean regional manager or branch manager. I'm asking about the people who actually led your community banking division or your compliance division.

Stumpf: We've made a change in our regional—to lead our regional banks—

Warren: I just said I'm not asking regional managers. I'm not asking about branch managers. I'm asking if you have fired senior management, the people who actually led community banking division, who oversaw this fraud or the compliance division that was in charge of making sure that the bank complied with the law.
Did you fire any of those people?

Stumpf: No.

Warren: No. OK, so you haven't resigned, you haven't returned a single nickel of your personal earnings, you haven't fired a single senior executive. Instead evidently your definition of "accountable" is to push the blame to your low-level employees who don't have the money for a fancy PR firm to defend themselves. It's gutless leadership. In your time as chairman and CEO, Wells has been famous for cross-selling, which is pushing existing customers to open more accounts. Cross-selling is one of the main reasons that Wells has become the most valuable bank in the world. Wells measures cross-selling by the number of different accounts a customers has with Wells.

Other big banks average fewer than three accounts per customer. But you set the target at eight. Every customer of Wells should have eight accounts with the bank. And that's not because you ran the numbers and found that the average customer needed eight banking accounts. It is because, "Eight rhymes with great." This was your rationale right there in your 2010 annual report. Cross-selling isn't about helping customers get what they need. If it was, you wouldn't have to squeeze your employees so hard to make it happen. No. Cross-selling is all about pumping up Wells' stock price. Isn't it?

Stumpf: No. Cross-selling is shorthand for deepening relationships. We only do well—

Warren: Let me stop you right there. You say no? Here are the transcripts of 12 quarterly earnings calls that you participated in from 2012 to 2014, the three full years in which we know this scam was going on. I would like to submit them for the record if I may, Mr. Chair. Thank you. These are calls where you personally made your pitch to investors and analysts about why Wells Fargo is a great investment. And in all 12 of these calls, you personally cited Wells Fargo's success at cross-selling retail accounts as one of the main reasons to buy more stock in the company.

Let me read you a few quotes that you had.

April 2012: "We grew our retail banking cross-sell ratio to a record 5.98 products per household." A year later, April 2013: "We achieved record retail banking cross-sell of 6.1 products per household. April 2014: "We achieved record retail banking cross-sell of 6.17 products per household." The ratio kept going up and up. It didn't matter whether customers used those accounts or not. And guess what? Wall Street loved it. Here is just a sample of the reports from top analysts in those years. All recommending that people buy Wells Fargo stock, in part, because of the strong cross-sell numbers.

Warren: When investors saw good cross-sell numbers, they did, while this scam was going on. That was very good for you, personally, wasn't it, Mr. Stumpf? Do you know how much money, how much value your stock holdings in Wells Fargo gained while this scam was underway?

Stumpf: First of all, it was not a scam. And cross-sell is a way of deepening relationships. When customers...

Warren: We've been through this, Mr. Stumpf. I asked you a very simple question. Do you know how much the value of your stock went up while this scam was going on?

Stumpf: It's.... all of my compensation is in our public filing—

Warren: Do you know how much it was?

Stumpf: It's all in the public filing.

Warren: You're right. It is all in the public records because I looked it up. While this scam was going on, you personally held an average of 6.75 million shares of Wells stock. The share price during this time period went up by about $30, which comes out to more than $200 million in gains, all for you personally. And thanks, in part, to those cross sell numbers that you talked about on every one of those calls. You know, here is what really gets me about this, Mr. Stumpf. If one of your tellers took a handful of $20 bills out of the cash drawer, they probably would be looking at criminal charges for theft.

They could end up in prison. But you squeezed your employees to the breaking point so they would cheat customers and you could drive up the value of your stock and put hundreds of millions of dollars in your own pocket. And when it all blew up, you kept your job, you kept your multimillion dollar bonuses and you went on television to blame thousands of $12 an hour employees who were just trying to meet cross-sell quotas that made you rich. This is about accountability. You should resign.""

Nils de Heer

@Jan Met betrekking tot het inhuren van externen gaat Rabobank héél ver. Om ook maar enige binding met cliënten te voorkomen worden deze externen ingezet buiten hun eigen woonomgeving. Dit dient tevens om represailles tegen de externen te voorkomen. Ook bedient Rabobank zich van deze handelswijze om haar portefeuille senior-opeet-hypotheken van haar balans af te voeren. Zie ook het kader op pagina 156 van De pijnbank ...

Jan Wietsma

@Frank
Wat betreft het inhuren van externen door de bank inzake BB dossiers daarin heb je gelijk. Dat deze mensen minder hebben met de bank en de klant lijkt mij inderdaad een
punt om rekening mee te houden. In die zin vervullen deze externen bij BB de rol van interim manager bij een bedrijf. Die vertrekt ook weer na enige tijd. Kortom als accountant dien je altijd scherp te blijven op degene die tegenover je zit. Dat bepaald al voor een deel volgens welke spelregels het spel gespeeld gaat worden.

@Martijn
Dat financieren complex kan zijn is een feit. Maar ik verbaas mij nog wel eens over de financiële naïviteit van accountants als het over financieren gaat. Terwijl je er gelet op het feit dat accountants doorgaan voor 'rekenmeesters' wat meer van uit zou mogen gaan dat ze ook energie steken in het op peil houden van hun kennis rondom financieringen etc.

Frank Wijn

Wat velen schijnen te vergeten is dat banken (en zeker Rabobank ivm de vele BB-dossiers) externen inhuren voor 6 tot 12 maanden "om de klus te klaren".
De klus is dan damagecontrol voor de bank. Daar komt het woord klant zelden tot niet voor. Deze externen hebben geen binding met de klant, worden niet afgerekend op coulance of klantvriendelijkheid, maar wél op het aantal gesloten dossiers.

Toine Goossens

Beste Jan,

De medewerkers van banken zijn het, over het algemeen, niet doelbewust bezig om de klant te belazeren. Zij doen hun werk binnen de door de bank gestelde belonings- en beleidsgrenzen. Overdag is de moraal identiek aan die van de bank. S´avonds verschijnt de private moraal die veel strikter is. maar dan is het kwaad al geschied.

Doet mij denken aan de bonus voor een kennis. € 100.000 voor een transactie voor een klant. S´avonds zat dat niet lekker, en dan kom je er voor uit.

Charles Lückers, LückersBedrijfsAdvocaten

Terecht geeft schrijver aan dat de gemiddelde bankier gewoon een nette vent (en soms vrouw) is, die zelf ook liever klantgericht en betrouwbaar handelt. Toch is het inderdaad behoorlijk naïef om te denken dat het dus ook zo zal gaan in de praktijk. Niet alleen kunnen velen bij de bank geen onderscheid maken tussen het verkopen van bankproducten enerzijds en anderzijds hun rol van vertrouwde adviseur, maar daarnaast stelt de bank aan haar medewerkers eisen en die gaan vaak heel ver. Dat was zo bij de renteswaps (omzetbonussen), maar kijk ook wat nu aan het licht is gekomen bij Wells Fargo!

Martijn de Kuiper

Jan

Wat mij een beetje "stoort" is de laatste alinea. Je lijkt te veronderstellen dat het voor een (groot) deel de "schuld" van de klant is.

Hij kent het onderhandelingsspel niet, hij kent de materie niet en ook zijn adviseur (de accountant) weet het niet. En dat is zijn eigen schuld, dan had hij zich maar moeten laten trainen. Maar kan dat wel? Is het oerwoud van financieringen daar gewoon niet te groot voor? Uit het boek van Luyendijk blijkt dat banken van alles en nog wat verzinnen aan producten die ze vaak zelf niet eens begrijpen. En dat is niet 1 bank, maar dat zijn er tientallen die de slimste willen zijn. Hele industrieën van econometristen die deze producten verzinnen. En dan is het antwoord: Een betere training? Het enige advies wat je zinnig aan je klant kan geven is: begrijp je het niet, doe het dan niet. Maar ik denk dat het een illusie is om te denken dat je ze aankan.

De enige "redding" zit volgens mij in een normbesef van de banken zelf. Banken die uitleggen welke voordelen naar de klant gaan en welke naar de bank en de risico's die worden gelopen.
Of echt heldere producten ontwerpen, maar waar zit dan de winst?.

Dat dat er niet in zit en blijkbaar wordt vergoelijkt (door jou of je bankkennissen) is door de zin "heel makkelijk scoren". Ofwel, gelegenheid maakt de bandiet, eigen schuld dikke bult en de baken maken zich ervan af met "wij herkennen ons hier niet in".


Jan Wietsma

@steven
Nee, ik solliciteer niet naar een baan binnen het bankwezen. ;)

@frankwijn en @nilsdeheer
Dank voor jullie kritische bijdragen. Evenwel blijf ik mij afvragen of de verhalen of bijzonder beheer anekdotisch zijn of dat het beleid is. De afgelopen jaren heb ik maar ook collega-accountants meerdere malen met bijzonder beheer te maken gehad. Waarbij we er - in de ogen van de klant - prima uitgekomen zijn. De bedrijven bestaan overigens nog steeds. Als het wel usance is dat bijzonder beheer goede bedrijven leegtrekt dan ben ik wel benieuwd hoe mijn collega Accountants in Business die werkzaam zijn bij de bank hier tegen aan kijken.

Nils de Heer

Beste Jan,
Ik sluit mij bij de woorden van Frank Wijn aan. In theatervoorstellingen , publicaties en boeken wordt veelal slechts het topje van de ijsberg weergegeven. Mijn nieuwste boek `De pijnbank´ is hier geen uitzondering op. Overigens overweeg ik een volgend boek te gaan schrijven dat uitsluitend over de excessen van Bijzonder Beheer gaat: `De slachtbank´. Helaas worden er nog dagelijks gezonde ondernemingen (meestal met waardevolle activa) richting een faillissement gedreven De enorme financiële schade wordt afgewenteld op de maatschappij, en de bankiers wassen de handen in onschuld. Indien er serieuze kritiek op deze handelswijze geuit wordt dan luidt de reactie van de bank steevast `... dat zij zich niet in het geschetste beeld herkent.´.

Frank Wijn

Beste Jan,
Aanvullend op mijn eerste reactie, hierbij een uitnodiging voor een praktijkcursus. Lees: Geen gespeelde klanten, maar het echte werk!
De citaten in mijn blog zijn écht!
https://frankwijn.wordpress.com/2014/09/15/bbb-bankbestuurder-als-stagiaire-bij-bijzonder-beheer/

Frank Wijn

"Onrust die werd gevoed door dat ik veel bankiers ken en mij niet kan voorstellen dat zij zo met hun klanten omgaan".
Het is simpel Jan, als je alleen maar naar theaters gaat, boeken leest en bankiers spreekt, kun je je dit ook niet voorstellen.
Wat je mist, is praktijkervaring en klantcontact.

steven de geest

Aan het solliciteren binnen het bankwezen?

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum