Opinie 29 september 2016

Akkefietje

'Miljoenenstrop voor Deloitte', kopte De Telegraaf. Het FD ging daar met 'Deloitte diep in het rood' nog eens dik overheen. Oei. Natuurlijk wil je dan meteen weten hoe ze bij Deloitte hun naderende ondergang zien, maar de site ademt enkel serene stilte…

Hoe zat het ook alweer? Deloitte kwam in september 2015 in opspraak nadat partners een interne brief van president-commissaris Floris Deckers lekten. Deckers stelde voor om bij de komende maatschapsvergadering EY als externe accountant te herbenoemen, al zou er na tien jaar in het kader van de wettelijk verplichte roulatie eigenlijk een nieuwe accountant moeten komen. De beoogde kandidaat bleek namelijk veel moeite te hebben met het staande beleid om de stichting InterNos buiten de boeken te houden. Dan houden we toch gewoon vast aan de externe accountant die nooit loopt te zeiken over ons geweldige (non-)consolidatiebeleid, aldus Deckers?

De ophef die ontstond door het beeld dat Deloitte naar eigen willekeur het wisselen van accountant terzijde schoof omdat er anders een lastpost naar de boeken zou komen kijken, deed Deloitte en EY besluiten om alsnog afscheid van elkaar te nemen. Menigeen verwachtte dat Deckers ook wel terug zou treden, want hoeveel is het onafhankelijke toezicht van een commissaris waard als hij zich zo evident voor het karretje van de partners laat spannen? Deckers bleef en zweeg in alle toonaarden.

Olifant

Vol verwachting keek ik uit hoe Deloitte dit pijnlijke akkefietje in de jaarverslaggeving zou verwerken. Dat gebeurt ongeveer zo: "We hebben een fantastisch jaar achter de rug! Daarom hangen voor de ramen van ons glazen huis overal slingers! Een enkele zeurpiet vindt dat we daardoor de olifant in een van de kamers aan het zicht onttrekken. Flauw dat er meteen zo'n etiketje op wordt gedrukt. Wij hebben het intern altijd over Flappie en nooit over 'de olifant'. Zo groot is ie ook helemaal niet want als je je buik een beetje inhoudt, kan je er makkelijk omheen lopen. Dat er een doek over Flappie hangt, komt gewoon door de kou. Het arme beest komt helemaal uit India dus we hebben een speciaal jasje gemaakt. En die lampenkap op zijn hoofd? Dat is een grapje van de jonge medewerkers, die we overigens nogmaals willen danken voor hun geweldige bijdrage aan het positieve resultaat van 2015! Nog andere vragen?"

Wie op de website van Deloitte zoekt naar een opmerking over InterNos vindt helemaal niets. Er staat wel een juichend persbericht. Met 'Groei, groei, groei!' als refrein. Ook in het integrated annual report is alles op alles gezet om de sporen van het nare dossier zoveel mogelijk te maskeren. In het commissarissenverslag noemt het audit comittee de herstructurering van InterNos en het zoeken van een nieuwe accountant als technische vergaderpuntjes. Een kritische terugblik, ook over het functioneren van de voorzitter van de raad van commissarissen, ontbreekt. Niets aan de hand mensen, gewoon doorlopen.

Meel

De raad van bestuur krijgt de hete kool doorgespeeld en spreekt met genoeg meel in de mond om een halve bakkerij te bevoorraden. "In the second half of 2015 we noted that there were different views on the consolidation of InterNos, including public press coverage, on the appropiate accounting treatment and whether Stichting InterNos should be consolidated in the Deloitte Holding (…) The outcome and conclusion of the review is that the current accountant treatment of InterNos is appropriate. Furthermore, the review outcome of the current Deloitte legal and reporting structure was that the current structure can be further optimised and clarified, also from a stakeholder perspective. In order to simplify our structure the members voted to transfer InterNos to Deloitte Holding."

Dit is natuurlijk werkelijk van de gekke. Het publieke rumoer dat een jaar geleden ontstond, ging niet over uiteenlopende vaktechnische visies rond het consolideren van een goodwill-vehikel. Waar het om draaide was dat Deloitte nota bene op instigatie van de eigen president-commissaris weigerde om van accountant te wisselen, omdat de nieuwkomer niet wilde tekenen voor een discutabele verslaggevingsconstructie. Wat ook intern tot zoveel commotie leidde dat boze partners vertrouwelijke documenten naar de krant toespeelden. Deloitte werd daardoor gedwongen om én alsnog van EY afscheid te nemen (waar met geen woord over wordt gerept) én om alsnog InterNos binnenboord te trekken. Zo rotsvast was het vaktechnische gelijk dat non-consolidatie prima was kennelijk toch ook weer niet. Dat alles samenvatten met het 'verder optimaliseren en verhelderen' van de vennootschapsstructuur is een brandend huis omschrijven als een 'ogenschijnlijk wat onconventionele warmtebron'.

Mea culpa

Tot mijn verbazing kiest het Transparantieverslag een volledig andere toon: "In september 2015 was er kritiek op Deloitte vanwege de afgeblazen accountantswissel voor de controle van de jaarrekening. Hoewel we deze beslissing op integere gronden hebben genomen was de communicatie rondom dit traject niet goed en hebben we hier als organisatie flink van geleerd. Inmiddels hebben we besloten om komend jaar van externe accountant te wisselen."

Huh? Is dit wel hetzelfde Deloitte?! Het mea culpa rond de communicatie over de échte kwestie staat volstrekt haaks op de wijze waarop het Jaarverslag doet alsof een vaktechnische vlekje is weggewerkt. Het is tenminste weinig consistent om zulke verschillende boodschappen neer te leggen. Wat vindt Deloitte nou echt?

Bovendien is het vreemd dat het Transparantieverslag iets anders schrijft over dezelfde casus, want dat ziet alleen op de accountantsorganisatie. Het wisselen van de externe accountant raakt Deloitte als geheel en niet alleen de accountantstak. Of hebben de Deloitte-accountants een andere afdronk van het tumult dan hun collega's? En wat vinden de commissarissen er eigenlijk met terugwerkende kracht van, die nu hun mond houden maar zelf prominent meevoetbalden? Wie stelde nu eigenlijk aan de partners voor om EY te houden? Zou Deckers dan toch niet tenminste het fatsoen moeten hebben om een jaar na dato te zeggen dat dat een beetje dom was? Ook daarover worden we in het Transparantieverslag niets wijzer.

Regie

Zwijgen in je persbericht, wegmasserend taalgebruik in het integrated annual report en je verantwoordelijkheid ontlopen door je mond te houden maken het volstrekt onhelder wat Deloitte nou van deze casus geleerd heeft. Bovendien beledigt Deloitte het gezonde verstand van journalisten en andere toeschouwers die echt wel in een jaarverslag kunnen vinden waarover jezelf liever niks zegt. Daardoor raak je volledig de regie kwijt over de berichtgeving, ook rond minder plezierig nieuws. Waarvan akte. De Telegraaf en het FD komen nu met knallende koppen die een veel negatiever beeld neerzetten dan met open en eerlijke communicatie mogelijk was geweest. Bovendien wordt nu de indruk gewekt dat Deloitte dankzij InterNos zwaar in de rode cijfers duikt. Bye bye met je 'groei, groei, groei!' Wie de stukken goed leest, ziet dat voor de integratie van InterNos geen euro is betaald. Het gaat om een non cash event; een boekhoudkundige verschuiving die geen cash flow impact voor de individuele partners heeft. Sterker nog: het gemiddelde partnerinkomen bij Deloitte is in 2015 toegenomen van 396.000 euro in het jaar ervoor naar 463.000 euro. Maar misschien is dát goede nieuws ook wat te gênant om breed uit te meten na al het geklungel rond InterNos.