Opinie 15 augustus 2016

Wil de echte accountant opstaan?

Als je als buitenstaander de beroepsgroep accountants een beetje volgt, ontkom je haast niet aan de indruk dat de beroepsgroep zeer verdeeld is. Zeker als het gaat om welke ledengroep nu het meest in de melk te brokkelen heeft.

Onlangs haalde de nieuwe bestuursvoorzitter van KPMG zich de woede op de hals van de ledengroep interne  en overheidsaccountants, door te stellen dat we in een low trust samenleving leven, waarin mensen geen vertrouwen meer hebben in slagers (lees interne accountants) die hun eigen vlees keuren. Een opmerking die hem op stevige kritiek kwam te staan. Dat hetzelfde KPMG trouwens een belangrijke rol heeft gespeeld bij het creëren van die low trust is iets waar aan gemakshalve voorbij werd gegaan.

Maar ook Guus Ham en collega-accountant Marco Moling kunnen er wat van. Zij richten in meerdere opinie-artikelen de pijlen op de Ledengroep accountants in business, die hun insziens er beter aan doen om de NBA te verlaten. Maar het zijn niet alleen de AiB's die het moeten ontgelden. Ook collega's uit de openbare praktijk die zich bezighouden met wettelijke controles en de NBA hebben regelmatig met scherpe kritiek te maken. Zo laten Ham en Moling in AccountantWeek optekenen dat "De mkb-accountant met de pet in de hand moet wachten tot de NBA de deur open doet en een aalmoes uitdeelt".

Wie de 'likes' ziet, kan niet anders dan constateren dat een flink aantal lezers het met deze bijdragen eens is. Maar ook uit de gegeven commentaren blijkt dat een deel van de leden het helemaal heeft gehad met de NBA in het algemeen en de AiB's in het bijzonder.

Zo bezien lijkt de NBA een verdeeld huis. Waarbij iedereen vindt dat hij of zij te weinig wordt gehoord of aandacht krijgt. Daarbij worden woorden als "de NBA doet precies wat ze zelf wil" niet geschuwd. Dat de meeste van deze commentatoren zelf ook deel van de NBA uitmaken wordt dan even vergeten. Daarnaast is onduidelijk wat er nu met de NBA wordt bedoeld? Is dat het algemeen bestuur van de NBA, het bureau in Amsterdam of wellicht een andere entiteit? Vergeten wordt dat het werkelijke mandaat bij de ledenvergadering ligt, waar de stem van ieder lid even zwaar telt. Aangezien slechts een klein deel van de leden de moeite neemt om werkelijk af te reizen naar de jaarlijkse ledenvergadering om daar vervolgens zijn stem te laten horen en te geven, kun je oprecht de vraag stellen in hoeverre die kritiek op hetgeen de NBA doet of laat werkelijk hout snijdt.

Dat de NBA is georganiseerd zoals ze nu is georganiseerd is niet een bedenksel van de NBA zelf, maar is door de wetgever vormgegeven, waarbij nadrukkelijk een plaats is ingeruimd voor de diverse ledengroepen. Daarmee kun je het oneens zijn, maar dat zijn de feiten waarmee de hele beroepsgroep heeft te dealen.

Bij de discussie over de diverse ledengroepen komt ook iedere keer weer de roep om het vertegenwoordigen van de belangen om de hoek kijken. De vraag is dan wat centraal moet staan. Het centrale belang van een goed uitgeoefend beroep, of het individuele belang waarbij ieder lid in staat wordt gesteld om een boterham te kunnen verdienen, in een wereld die steeds meer vraagt van individuele accountants.

Bezien vanuit het mandaat dat de wetgever de accountant geeft, geldt het eerste. Maar een deel van de leden zou toch graag zien dat de beroepsorganisatie meer aandacht zou hebben voor het tweede aspect. Hoewel begrijpelijk, is dat soort van belangenbehartiging en -vertegenwoordiging toch vooral de taak van organisaties waarin individuele accountants of accountantskantoren zich kunnen verenigen. Immers, ook de verschillende belangenorganisaties van accountants zijn het lang niet altijd met elkaar eens. Daarom ook dient de NBA vooral te staan voor een goede beroepsuitoefening.

De regels daarvoor worden overigens niet door het bureau of het bestuur van de NBA bedacht en opgelegd. Zij komen tot stand in commissies waarin leden kunnen en mogen participeren en waarover met grote regelmaat consultatie onder alle leden plaatsvindt. Dat dan niet ieder individueel lid krijgt wat hij of zij wil is eigen aan het democratische proces.

In plaats van elkaar continue vliegen af te vangen met wie nu eigenlijk de belangrijkste ledengroep is, zou het beter zijn om de energie te richten op hetgeen accountants onderling bindt. Behalve de opleiding die alle accountants hebben doorlopen, is het de VGBA die aangeeft aan welke fundamentele beginselen alle accountants zich dienen te houden. Daarbij maakt het niet uit wat voor soort accountant je bent. Zelfstandig, in loondienst, interne, openbaar, externe of overheidsaccountant of in business. Als je die fundamentele beginselen niet kunt of wilt onderschrijven, dan heb je in het accountantsberoep niets te zoeken.

Die fundamentele beginselen zijn de basis voor het vertrouwen die de verschillende groepen accountants in elkaars werkzaamheden mogen hebben. Daarmee kunnen accountants aan de basis staan van een financiële verantwoordingsketen waarin high trust de gemeenschappelijke norm is. Daarmee levert de totale beroepsgroep een actieve bijdrage aan de maatschappij, als het gaat om het verlagen van de frictiekosten die met het geven van financieel vertrouwen gemoeid gaan.

Door deze benadering stellen we primair het beroep centraal. Iets dat op langere termijn meer vruchten afwerpt dan de interne discussie welke accountant of ledengroep nu eigenlijk het belangrijkste is. Iedere accountant die is ingeschreven kan namelijk een relevante rol spelen bij de ontwikkeling van het accountantsberoep. Of die handschoen ook wordt opgepakt is de verantwoordelijkheid van het individu. De NBA of een ledengroep daarop afrekenen is te gemakkelijk en te goedkoop.