Opinie 18 juli 2016

Dingetje

Een mening hebben is onder accountants al best een dingetje. Een uitgesproken of zelfs tegendraadse opvatting uitdragen, is helemaal iets waar de meeste accountants het liefst voor weglopen. Als er binnen de sector al hoogoplopende discussies ontstaan, dan hebben veel buitenstaanders daarom meestal geen flauw idee waar alle drukte over gaat.

Ook bestuursvoorzitter Röell zal vast met verbazing hebben gekeken naar de commotie die is ontstaan rond zijn eerste ‘grote’ interview na zijn aantreden bij KPMG. Zelfs de journalisten die het interview afnamen - toch doorgewinterde kijkers naar de sector - hadden de nieuwswaarde van hun vraaggesprek iets anders ingeschat. Zij meenden dat het vooral het afscheid van het partnermodel was, waarmee ze een mooie scoop naar huis namen.

Röell wil terug naar de corebusiness van de accountancy: zekerheid verschaffen. Dat klinkt al een stuk realistischer dan clubs die pretenderen betere samenlevingen te kunnen bouwen. So far, so good.

De meeste lezers zullen hebben geglimlacht hoe Röell vervolgens uitlegt dat KPMG zijn ‘maatschappelijke rol’ kan verbreden. Lees: meer omzet binnen harken.

Bedrijven kunnen volgens Röell voor veel meer bij de accountant terecht dan die saaie accountantsverklaring. Kernprocessen, integriteit, fraude en duurzaamheid. Eigenlijk gewoon voor alles! Want net als voor de financiële resultaten geldt: als je over jezelf rapporteert vertrouwt niemand je. Slager die zijn eigen vlees keurt. Met een krabbel van een accountant weet je (pas) zeker dat het klopt.

Het lijkt een oude boodschap in een glimmend nieuw jasje. Het verschaffen van zekerheid ten behoeve van het (‘low trustende’) maatschappelijk verkeer is vanouds de basis van het openbare accountantsberoep. Accountants wisten hun lucratieve verdienmodel zelfs een wettelijke verankering te geven.

Het zou fantastisch zijn, moet Röell hebben gedacht, wanneer we dat kunstje ook voor andersoortige verklaringen kunnen klaren. “Als je ziet wat er bij de KAS bank allemaal aan interne rapportages naar DNB en AFM gaat – stel dat die toezichthouders voortaan een accountantsverklaring bij al die stukken willen?” Röell zag de miljoenen al naar binnen stromen.

Dat het met assurance niet heel erg wil vlotten, integrated reporting na dertig jaar denken nog steeds niet echt staat en de markt gewoon nauwelijks meewerkt, heeft niemand Röell kennelijk durven vertellen. Maar echt mis ging het doordat Röell zijn etalage aanprees door af te geven op de internal auditors, de zelfkeurende slagers waar niemand iets van aannam. Die terecht woest reageerden dat hij over hun rug maatschappelijk wantrouwen aanwakkerde. Ze kregen zelfs steun van Marcel Pheijffer, die toch nooit te beroerd is om zelf een knuppel in het hoenderhok te gooien.

De buitenwereld zal het weer met enige verbazing aanzien. Waar gaat dit over? Maar Röell heeft wel een probleem. Het is wat onhandig om je belangrijkste bondgenoten bij je cliënten zo te kakken te zetten. En het roept terecht allerlei vragen op waarom de externe accountant dan in zo belangrijke mate vertrouwt op het werk van de interne audit-functie, zoals Pheijffer terecht stelt.

Het ogenschijnlijk aardige verhaal werd daarom uiteindelijk een beetje dom. Slecht voorbereid, niet goed doorgesproken met de auditcollega’s en niet genoeg opgelet bij de autorisatie. Dan kan je niets anders doen dan meteen reageren, sorry zeggen en uitleggen dat je als buitenstaander iets te snel was met je conclusies.

Het vlekje wordt alsmaar groter door je mond te blijven houden, zoals KPMG nu doet. Net als eerder deze maand bij Baker Tilly Berk lijkt iemand te roepen: “Als je geschoren wordt, moet je stil blijven zitten”. Dat adagium behoort bij een school die in communicatieland al lang gesloten is en adviseurs die hiermee komen, moet je meteen met pensioen sturen. Met de stilte versterk je alleen maar het beeld van Röell als een arrogante oud-bankier die wel even denkt te weten hoe de sector in elkaar zit.

Dat Röell een extra eed wil invoeren waarmee KPMG’ers plechtig beloven het klantbelang voorop te stellen, helpt niet. De klant centraal zetten, was binnen de bancaire sector hard nodig. Maar binnen de context van een accountantsorganisatie heeft het een hele andere klank. Ook een beetje dom.

Buitenstaanders en nieuwkomers die zich bemoeien met accountantsissues. Het blijft best een dingetje.