Opinie 16 juni 2016

Tijdbom onder financiële arbeidsmarkt vraagt om gezamenlijke aanpak

Recente arbeidsmarktcijfers van Yacht en Robert Walters schetsen een groeiende markt voor financials. Maar het aantal en het tempo van veranderingen neemt in die markt steeds meer toe, en volgens velen exponentieel. Het zou een tijdbom zijn onder de financiële arbeidsmarkt, zo waarschuwen internationale rapporten van onder meer Oeso en WEF.

Recente arbeidsmarktonderzoeken van Yacht en Robert Walters laten prachtige groeicijfers zien in de vraag naar controllers en andere financieel specialisten. Robert Walters meldt dat de vraag naar financieel specialisten in het eerste kwartaal 2016 met negen procent is gestegen ten opzichte van hetzelfde kwartaal 2015. Yacht geeft een groei aan van elf procent. De afgelopen twee jaar zijn Yacht en Robert Walters louter positief.

Als de persberichten over een langere periode worden bekeken is een aantal trends waarneembaar:

• Een sterk afnemend aantal uitvoerend administratieve functies. De vraag naar accountancymedewerkers (AA/RA), financieel managers en business controllers neemt toe.
• Door de crisisjaren is het aantal starters in finance posities sterk achtergebleven. Medewerkers met enkele jaren werkervaring genoten de voorkeur.
• Toenemende specialisatie: eerst naar functie en werkzaamheden, daarna naar sector en branche. Zo ontstonden bijvoorbeeld functies als ICT-controller nutsbedrijf, of inkoop controller retail.
• Kennis en opleiding zijn qualifiers geworden, de wedstrijd wordt gewonnen door meer focus op IT en soft skills: impact, empathie, radarscreening, business partner, etc.

Intussen gaan er ook steeds meer alarmbellen af. In 2013 werden we al opgeschrikt door het rapport van Frey & Osborne. Het rapport geeft aan dat 47 procent van de 702 onderzochte functies in de Amerikaanse arbeidsmarkt het risico loopt om door automatisering te verdwijnen. Voor accountants en auditors is deze kans 94 procent. Een bescheiden nuancering past bij deze constatering, omdat er nogal wat veronderstellingen aan ten grondslag liggen en een accountant in de Amerikaanse arbeidsmarkt veelal een administrateur is in de Nederlandse markt.

Andere financefuncties komen er in hetzelfde rapport een stuk beter uit zoals; compliance officers (acht procent) en financial managers (6,9 procent). De onderliggende boodschap was echter duidelijk: technologie gaat veel veranderen.

Drie weken geleden publiceerde de Oeso het rapport The risk of automation for jobs in OECD countries. Zij geven aan dat niet complete functies zullen verdwijnen, maar vooral taken binnen een functie. Voor Nederland werd berekend dat negen procent van de functies verdwijnt. Voor accountants en auditors verlagen ze de kans op verdwijnen naar 'slechts' 24 procent. Een kwart van deze beroepsgroep! Daarnaast zullen ook nieuwe taken en functies ontstaan.

Diverse organisaties sorteren voor op huidige veranderingen. Zo kopte het Financieele Dagblad op 15 februari 2016 dat PwC wereldwijd duizend data-analisten zoekt. Het World Economic Forum gaf in januari van dit jaar in haar rapport The future of jobs aan dat 65 procent van de kinderen die nu op de lagere school zitten in een beroep terechtkomt dat vandaag nog niet bestaat. IBM schat in dat tachtig procent van onze beslissingen in 2020 tot stand komt met behulp van cognitieve intelligentie, zoals supercomputer Watson.

Kortom, technologie verandert onze functie in een steeds hoger tempo. Misschien niet altijd direct zichtbaar, maar onder de motorkap wordt druk gesleuteld. Het is een bedreiging, maar het biedt ook kansen. Zo schetst het WEF in hetzelfde rapport dat het in de toekomst vooral om EQ (social skills) gaat, en steeds minder om IQ, waardoor de kansen voor vrouwen op de arbeidsmarkt zouden toenemen.

Verder zullen nieuwe vaardigheden de boventoon gaan voeren: samenwerken, inspireren, risicobeheersing en opportunity management, skills voor creativiteit- en innovatiemanagement, het managen van agility, en skills voor optimale integratie van mens en robot. Finance functies krijgen daarbij allerlei randtaken toebedeeld, zoals data integriteit, interne beheersing en compliance.

Dergelijke ontwikkelingen binnen en buiten onze professie vragen om een gezamenlijke visie op de toekomst van de financiële functie. Hopelijk weten we elkaar (als beroepsgroep en onderwijsinstellingen) versneld te vinden in een gedragen ecosysteem voor hetgeen ons allen bindt: ons vakgebied en haar toekomst. Ongeacht of we RA, AA, of RC zijn, in de accountancy werken of daarbuiten.

Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.