Opinie 22 juni 2016

Overheid moet energietransitie faciliteren

Op 26 mei 2016 heb ik samen met Paul Dirks de Publieke Managementletter 'Sturen op datastroom' gepresenteerd tijdens de Energeia Energy Day 2016. De deelnemers aan de breakoutsessie hadden duidelijk belangstelling voor de visie van accountants op de energiesector.

De keuze van de NBA voor deze sector is ingegeven door de onmisbare rol van energie in de moderne maatschappij. Zonder energie is er geen productie, transport of communicatie. De sector bevat ongeveer 1.600 bedrijven met 67.000 fte’s, die een productiewaarde opleveren van 67 miljard euro (CBS cijfers 2015): energieproducenten, handelaren in energie, energieleveranciers en netwerkbeheerders.

De sector maakt een ingrijpende transitie door naar duurzame energieopwekking. Actueel zijn discussies over de gaswinning in Groningen, de aanleg van windmolenparken in zee en de sluiting van pas gebouwde kolencentrales. Volgens het Energieakkoord moet het aandeel van duurzame energie in 2023 uitkomen op zestien procent van het totale energieverbruik in Nederland. Ambitieus, omdat dit aandeel nu nog maar zes procent bedraagt.

Onze belangrijkste boodschap als accountants is dat de energietransitie de bedrijven in de sector dwingt tot een flexibeler ondernemingsmodel. Bestuurders moeten actief gaan nadenken over toekomstscenario’s, nieuwe partnerships en alternatieve financiering. Wij hebben dit uitgewerkt in vijf signalen en aanbevelingen. Naast businessmodellen besteden we aandacht aan waardering, regelgeving en ICT.

ICT zorgt in deze sector voor een disruptieve verandering: databeheer en dataverwerking behoren steeds meer tot de kern van de bedrijfsvoering van energiebedrijven. Met de toenemende digitalisering en het gebruik van online data nemen ook de risico's van cybercrime toe. Daarom is de discussie in de sector over het gebruik van geaggregeerde gegevens zo belangrijk; privacygevoelige informatie moet immers goed beveiligd zijn.

Uiteraard besteden we in de managementletter ook aandacht aan de accountant. Door alle ontwikkelingen in de sector kan hij (of zij) zich niet langer beperken tot de controle van de historische cijfers in de jaarrekening. Hij moet (nog) meer dan voorheen naar de toekomst kijken en hierover in gesprek gaan met de bestuurders en toezichthouders. Dit past goed in de lopende discussie over de rol van de accountant bij het bestuursverslag.

Door de energietransitie, door overcapaciteit in de markt en door toenemende decentralisatie ontstaan specifieke waarderingsvraagstukken in de jaarrekening; bijvoorbeeld de waarde van energiecentrales en netwerken. Ook moet er aandacht zijn voor de grote hoeveelheid regelgeving binnen en buiten Nederland. In Europa zijn de regels nog onvoldoende op elkaar afgestemd, waardoor een ongelijk speelveld kan ontstaan.

Hier ligt een rol voor de Nederlandse overheid: zorg voor een consistent en duidelijk beleid op korte en lange termijn. Een beleid dat aansluit op de Europese en internationale energiemarkt. Zo kan de sector gefundeerde beslissingen nemen en langetermijn investeringen doen. Het helpt ook als de overheid de energietransitie faciliteert en in dialoog treedt met de verschillende partijen in de sector.