Opinie 26 mei 2016

Mkb-kantoor?

Wat is een mkb-kantoor eigenlijk? En waarin onderscheidt een mkb-accountant zich van andere openbaar accountants? Belangrijke vragen, omdat het hier op de site vaak gaat over mkb-kantoren en hun belangen, en de discussie over de verschillende bloedgroepen binnen de NBA weer momentum krijgt door de voorstellen tot wijziging van de governance.

Ik weet het antwoord niet. Intuïtief heb ik er natuurlijk wel een beeld bij, maar dat is niet genoeg als het gaat om de toekomst van de NBA. Daarom heb ik op de afgelopen ledenvergadering die twee vragen gesteld aan de kandidaat-bestuursleden met een achtergrond als mkb-accountant. Van die antwoorden werd ik niet echt wijzer. Dat verwijt ik de twee kandidaten niet, want het was misschien ook wel een beetje flauw van mij om ze 'en plein publiek' met die vraag te overvallen. En bovendien is het antwoord ook niet erg simpel, als ik er zelf nog eens over nadenk.

Laat ik het eens proberen vanuit het perspectief van de klanten. Zijn mkb-kantoren kantoren die mkb-klanten bedienen? Dat klinkt beslist logisch. Maar is dan niet ieder accountantskantoor in Nederland een mkb-kantoor? Van zeer groot big tot piepklein?

Vanuit de opdrachten dan: zijn mkb-kantoren, kantoren die geen controles doen? Dat zou een definitie kunnen zijn, maar in de praktijk wordt de term niet zo gebruikt. Er zijn genoeg accountantskantoren die zichzelf mkb-kantoor noemen die wel controles verrichten.

Zijn mkb-kantoren niet-oob vergunninghouders? Dat zou je kunnen stellen als je het bekijkt vanuit de wetgeving. Maar ook die vlieger gaat niet op. Niet-oob kantoren zijn mkb-kantoren, maar niet uitsluitend. Er zijn ook mkb-kantoren zonder vergunning.

Kijkend vanuit het vergunningsperspectief, maar dan nog iets anders aangevlogen: Zijn kantoren zonder oob-vergunning mkb-kantoren? Dat komt al meer in de richting, maar ook hier is een 'maar' Zijn de oob-vergunninghouders zonder of met een enkele oob-controle geen mkb-kantoren? En zijn de oob-vergunninghouders met allemaal een flinke portefeuille aan mkb-cliënten geen mkb-kantoren?

Maar hoe zit het dan met de regelgeving? Is er specifieke regelgeving van toepassing op mkb-kantoren? Nee, dat is niet het geval. De regelgeving is gekoppeld aan de soort dienst die wordt verricht, zie de Controle- en Overige Standaarden (COS). Er zijn regels voor de uitvoering van die diensten en er zijn regels om op organisatieniveau de kwaliteit van die diensten te waarborgen. Alleen voor de oob-vergunninghouders zijn een zeer beperkt aantal regels wat strenger als het gaat om governance en het uitvoeren van oob-controles. De regelgeving kan het verschil dus ook niet verklaren.

Vanuit een ander perspectief dan: de oriëntatie op de klant. Zijn mkb-kantoren kantoren die zich in het bijzonder richten op het klantbelang en niet zozeer op het maatschappelijk belang van de accountantswerkzaamheden? Bekijk maar eens wat websites van grote en kleine accountantskantoren. Iedereen richt zich tot de (potentiële) klanten. Dat kan het dus ook niet zijn.

Zijn kantoren die relatief klein zijn in omvang en ondersteuning nodig hebben op vaktechnisch gebied en andere terreinen mkb-kantoren? Dan bekijk je het vanuit de hoek van de benodigde ondersteuning. Voor een deel van de mkb-kantoren zal dit zeker gelden, maar toch ook weer niet voor allemaal. Helaas, nog steeds geen helder antwoord.

Een laatste poging: zijn mkb-kantoren, kantoren die individueel niet machtig genoeg zijn om aan de touwtjes te trekken in het beroep en onderscheidt dat ze van andere kantoren? Dat zou een antwoord kunnen zijn, maar dan wordt vergeten dat er diverse belangenbehartigingsorganisaties zijn voor kleinere kantoren die behoorlijk op de trom slaan.

Governance

Mijn conclusie: het is onduidelijk wat wordt bedoeld met een mkb-kantoor en daarmee wordt ook de discussie over de governance van de NBA vertroebeld. En dan is het een kip-ei-verhaal.

De NBA heeft een visie nodig wat ze voor de verschillende ledengroepen wil betekenen. Wat kunnen de leden zelf eventueel met behulp van service-organisaties en belangenbehartigers en wat blijft over als unieke taak voor de NBA vanuit haar publiekrechtelijke status?

Is de aanpassing van de governance nodig om in dit 'wespennest van reële en vermeende belangen' slagvaardig tot oplossingen te kunnen komen of moet je eerst de discussie rond de visie aangaan en dan de governance daarop aanpassen? Maar wel met het grote risico dat je er niet uit gaat komen of tot suboptimale beslissingen komt?

Een dilemma dat van partijen vraagt om boven zichzelf en hun (vermeende) eigen belang uit te stijgen, ik ben benieuwd wie dat gaan kunnen!

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.