Opinie 11 mei 2016

Governance NBA: tijd voor een revolutie?

Nog nooit in de geschiedenis van Accountant.nl gingen er zo veel duimpjes omhoog. Meer dan driehonderd mensen ondersteunden onze reactie op de governance-voorstellen van het NBA-bestuur. Hoe nu verder?

Dat de toekomstige organisatiestructuur van de NBA zo breed leeft, kwam ook voor ons eerlijk gezegd als een verrassing. Kennelijk zijn wij niet de enigen die menen dat onze beroepsorganisatie steeds meer toegroeit naar een top down-model met weinig oog voor de reëel bestaande diversiteit onder de leden. NBA-directeur Berry Wammes begrijpt er daarentegen niets van. En dat begrijpen wij nou weer niet.

Alhoewel wij het zeer waarderen dat Berry altijd openlijk de discussie aangaat, lijkt op dit punt sprake van een dialoog tussen doven. "Maar ik doe toch al heel veel voor jullie?", moppert Berry steevast als een getergde vader op zijn dreinende kinderen die nóg meer willen. Om vervolgens weer met een lijst aan activiteiten te komen waaruit blijkt dat ook de mkb-accountant ruimschoots wordt bediend. Dat stellen wij ook allemaal zeer op prijs en waar mogelijk werkt Novak ook van harte mee aan de initiatieven van de NBA voor de mkb-accountant. Dat raakt alleen niet de kern van de zaak.

No taxation without representation, was de slogan waarmee de Amerikaanse kolonisten zich keerden tegen het Britse Koninkrijk. Alhoewel de neo-Amerikanen volop belasting betaalden, hadden zij geen stem in het Britse parlement. Zelfs niet rond wetgeving die hen rechtstreeks raakten. Het zou het begin inluiden van de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog.

Precies op dit punt zit de pijn van Novak. Het is niet voor niets dat de Tweede Kamer bij de fusie van NOvAA en NIVRA veel belang hechtte aan substantiële vertegenwoordiging van de mkb-accountants in het bestuur en andere waarborgen zodat het belang van de mkb-accountant bewaakt en gediend zou worden. Die waarborgen zien we in de nieuwe plannen nog minder terug. Het gaat ons niet om het 'strooigoed' aan activiteiten waarmee de NBA de verschillende ledengroepen tevreden houdt. Het gaat om eigen bestuurlijke representatie, beleid en budget voor, in ons geval, de mkb-accountants.  

De kwestie is wat ons betreft er dus niet om of de NBA materieel wel voldoende doet voor mkb-accountants. Met Arjan Brouwer (zie zijn reacties) denken we dat iedere ledengroep zich dan al snel onderbedeeld voelt. Het gaat ons om het principiële punt of de bestaande en komende organisatiestructuur wel voldoende recht doet aan de diversiteit van de ledengroepen binnen de NBA. Wij denken dat een federaal model daarvoor betere waarborgen biedt en wij zouden daarom graag een alternatief voorstel zien. Daar hoeven geen dure organisatiebureaus voor te worden ingeschakeld. Vraag gewoon de blauwdruk van VNO-NCW en MKB Nederland op of een andere organisatie met een federatieve structuur. En laten we vervolgens met elkaar de plussen en minnen bespreken van beide organisatiemodellen.

De noodzaak van een organisatiestructuur die diversiteit beloont in plaats van platstrijkt, hangt wat ons betreft ook samen met de positie van de 'accountants in business' binnen de NBA. Berry illustreert op dit punt (ongewild waarschijnlijk) precies wat we bedoelen: "Het financieel management is volop object van aandacht, toezicht en kritiek, alleen wordt de groep niet betiteld als accountant."
Precies. Er zijn cfo's en andere financials met een opleiding in de accountancy. Zoals er ook ‘financials’ zijn met een bedrijfskundige, bedrijfseconomische, juridische of econometrische achtergrond. Wat hen bindt, is de financiële functie die zij binnen bedrijven en andere organisaties bekleden. Welke opleiding of eerdere werkervaring zij daarvoor meenemen, is daaraan volledig ondergeschikt.

Wij begrijpen daarom oprecht niet dat de NBA doet alsof de maatschappelijke vragen die leven rond cfo’s en andere financials tot de core business van onze beroepsorganisatie behoren. De core business van de NBA betreft, zeker voor zijn wettelijke taak als PBO, de professionals die actief zijn in de openbare accountancypraktijk. Natuurlijk gaat het steeds om maatschappelijk vertrouwen, maar dit vertrouwen dient bezien te worden vanuit de rol als openbaar accountant.

Zo is het ook altijd bedoeld. Wij zijn allemaal grootgebracht met Limpergs leer van het gewekte vertrouwen, waarin de accountant als onafhankelijke, externe en deskundige professional inspeelt op de behoefte van het maatschappelijk verkeer aan extra vertrouwen bij financiële verantwoordingen. Die publieke opdracht is een eeuw na dato nog steeds actueel en raakt de kern van het accountantsberoep. De pogingen van de NBA om duidelijk te maken dat interne controllers en andere financials met een accountancy-achtergrond deel moeten uitmaken van de publieke discussie over het accountantsberoep, werkt alleen maar verwarrend en vertroebelend.

Laten we het simpel houden. Het is leuk en leerzaam wanneer er een brede beroepsvereniging zou bestaan voor iedereen met een accountancyachtergrond. Maar voor de NBA als in de wet verankerde publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie zou het primaat moeten liggen bij de openbare accountantspraktijk. Ook voor het maatschappelijk verkeer en alle stakeholders zou dat niet meer dan logisch zijn.

Binnen dat openbare beroep kan je nog wel denken aan een onderscheid tussen de oob-praktijk en de andere, mkb-accountants. De mkb-praktijk bestaat vervolgens uit een assurance-groep en een non-assurancegroep (of kantoren met een niet-oob vergunning en kantoren zonder deze vergunning).
Met die indeling doe je recht aan ieders eigen professionele werkelijkheid. Ook de moeizame discussie over de 'doorvertaling' van de 53 maatregelen rond de toekomst van het accountantsberoep - de facto geschreven vanuit het perspectief van de oob-praktijk - was een stuk vlotter verlopen wanneer van meet af aan deze driedeling het uitgangspunt was geweest.

Het gebrek aan reële zeggenschap was voor de Amerikaanse kolonisten reden om het oude moederland de rug toe te keren. Zo ver hoeft het binnen de NBA niet te komen. Het bestuur van de NBA moet nu wel aan de slag om een revolutie binnen eigen kring te voorkomen.