Opinie 09 mei 2016

Elf redenen om wél fiscaal transparant te zijn

Met een voorstel om 'grote multinationals' te verplichten bekend te maken hoeveel winstbelasting ze per land betalen hoopt de Europese Commissie ongewenst fiscaal gedrag te ontmoedigen en maatschappelijke onrust rondom belastingontwijking te verminderen.

Hiermee komt zij tegemoet aan de in het zog van van LuxLeaks en Panama-papers ontstane maatschappelijke roep om meer transparantie over fiscaal beleid van multinationals. Frankrijk, Engeland, Griekenland, Nederland, de Europese accountantsorganisatie FEE en de Europese Commissie lijken voor deze zogenoemde country-by-country-reporting.

De Duitse minister van Financiën Schäuble is echter tegen. Hij wordt hierin gesteund door Malta, Oostenrijk, de Europese belangenvertegenwoordiger van belastingadviseurs CFE en delen van het bedrijfsleven. Zij menen dat fiscale informatie slechts is bedoeld voor de fiscus. Belastingdiensten moeten fiscale onregelmatigheden bestrijden en informatie onderling uitwisselen.

Fiscale transparantie zou leiden tot een concurrentienadeel voor Europa, administratiekosten verhogen en 'bedrijfsgeheimen' prijsgeven. Bovendien leidt het tot druk op belastingdiensten om meer belasting te heffen. 'Het publiek bepaalt straks de hoogte van de belastingaanslag', zo valt te horen. Verder vreest men onder druk van het Amerikaanse bedrijfsleven een tegenreactie van de Amerikaanse overheid.

De vraag is of deze argumenten van voldoende gewicht zijn om de maatschappelijke en politieke druk tot fiscale transparantie te weerstaan. Ik denk het niet.

Elf redenen die de argumenten tegen transparantie weerleggen:

1. Voor bepaalde sectoren, zoals bijvoorbeeld mijnbouw en banken, bestaat al verplichte fiscale transparantie. Deze heeft niet geleid tot economische verstoringen. Ook niet volgens de bedrijven die er aan onderworpen zijn. Waarom 'zij' wel transparant en 'de rest' niet?
2. Veel bedrijven zijn al vrijwillig fiscaal transparant of overwegen het.
3. Niet transparant zijn ter voorkoming van financiële- of reputatierisico's getuigt van onvolwassen risicomanagement. Gokken in de 'fiscale detectierisico-loterij' is strijdig met regels van behoorlijk bestuur.
4. Het 'bedrijfsgeheimen'-argument gaat ervan uit dat data thans veilig zijn in de onderneming. Veel data zijn echter al publiek beschikbaar. Bovendien zal publieke fiscale informatie geen 'geheime formules' bevatten. Het ziet feitelijk op het geven van inzicht in het verschil tussen commercieel en fiscaal resultaat.
5. Belastingdiensten beschikken over meer informatie dan zal moeten worden gepubliceerd. Disfunctionerende belastingdiensten voorkom je niet door niet publiek te rapporteren. Fiscale transparantie biedt eerder een mogelijkheid ongewenst gedrag van belastingdiensten publiekelijk aan de kaak te stellen.
6. Het argument dat belasting 'te ingewikkeld' is om uit te leggen gaat niet op. Doe beter je best of implementeer minder ingewikkelde structuren.
7. Als transparantie 'scherp fiscaal aan de wind zeilen' belemmert en dit als een 'concurrentienadeel' wordt ervaren, dan is de vraag hoe zich dat verhoudt met de governance en het maatschappelijk beleid van de onderneming.
8. Een onderneming heeft een betrouwbare fiscale administratie nodig om aan wet- en regelgeving te kunnen voldoen. Fiscale transparantie leidt uit dien hoofde niet tot extra administratiekosten. Daarnaar heeft de commissie onderzoek naar gedaan.
9. Landen ontplooien individuele initiatieven voor meer fiscale transparantie. Coördinatie en stroomlijning via Europa, OECD of internationale accounting standaarden is gewenst om een veelheid aan verschillende regels te voorkomen.
10. Na de LuxLeaks en Panamapapers zullen niet-gouvernementale organisaties (NGO’s) en journalisten over fiscaliteit blijven publiceren. Transparantie kan bijdragen aan een beter begrip van het fiscale beleid van (transparante) ondernemingen.
11. Amerika zelf heeft multinationals opgezadeld met meerdere publieke verplichtingen op het vlak van risicobeheersing, verslaglegging, informatie-uitwisseling en transparantie.

Multinationals doen er verstandig aan in een wereld waar fiscaliteit een social media topic is geworden, na te denken over fiscale transparantie. De tijd dat belasting het speelveld was van fiscaal juristen in een publiek ontoegankelijke domein is voorbij. Of er nu regels komen of niet. Om een consistent beleid te krijgen, lijkt het voorstel van de Commissie verstandig.