Opinie 15 februari 2016

Nog net geen marmer in de parkeergarage (vervolg)

Kort na publicatie van mijn blog 'Geen opknapbeurt, maar nieuw DNA', geïnspireerd op het gelijknamig boek van Joris Luyendijk, vroeg Trouw-journalist Stevo Akkerman mij voor een interview. Vanuit het perspectief van diverse beroepsgroepen kijkt hij naar de 'moraal in het economisch functioneren'.

Zo verscheen in Trouw het verhaal 'Nog net geen marmer in de parkeergarage' (hier het complete interview). De verhalen in het interview zijn al geruime tijd bekend. Maar toch raakte het blijkbaar een zeer gevoelige snaar. De reacties die ik ontving kwamen recht uit het hart, van jonge mensen maar ook van toezichthouders. Het gevoel, dat er wel degelijk is, krijgt nu een stem. Dit gevoel appelleert aan wat Joris Luyendijk noemt 'amoreel gedrag'.

Het klopt wel, maar deugt niet

We weten allemaal diep in ons hart dat een gezonde beroepsmoraal de bestaansvoorwaarde is voor de uitoefening van ons beroep. Ik heb de journalist gevraagd om ook KPMG te vragen, want dat kantoor wordt in mijn ogen te vaak aangewezen als de schuldige, terwijl wat er gebeurt in onze sector verder gaat dan de verantwoordelijkheid van alleen KPMG.

Ik was zeer benieuwd naar het KPMG-interview in Trouw en was blij met hun voorzet. KPMG geeft toe dat de moraal achter de regels weer moet worden teruggevonden en is daar actief mee bezig. Daarvoor gebruiken ze een mooie slogan 'Het klopt wel, maar deugt niet'.

De zucht naar geld

De moraal van het economische functioneren krijgt meer en meer aandacht. Als een onderneming alleen maar aan groei en winst denkt, dan loopt ze een groot gevaar: haar maatschappelijke positie verliezen. In het FD van 30 januari 2016 spreekt Randstandoprichter Frits Goldschmeding over zijn visie op het ondernemerschap en onderstreept bovenstaande.

Dit speelt ook in onze sector. De drive naar meer winst, meer rendement, grotere kantoren, de hoogste beloningen zorgt ervoor dat alle aandacht naar geld en rendement gaat, waardoor de ziel uit de organisatie verdwijnt.

Als mensen hun ziel kwijtraken, verstomt ook het plezier in het vak. Dat is erg, want we willen toch allemaal plezier maken? De zucht naar geld staat blijkbaar de maatschappelijke positie in de weg.

Hoe krijgen we moraal en plezier terug?

Vanuit het maatschappelijk verkeer kreeg ik reacties terug als ‘inspirerend’, ‘lef’, 'duidelijk verhaal' en 'nog veel te doen'. Allemaal reacties die appelleren aan het gevoel.

De reacties van accountants verwijzen naar de inhoud en de procedures, vaak lijken ze als het ware ‘iemand’ de schuld te willen geven. Maar als je iemand de schuld hebt gegeven, is het dan opgelost?

Het lijkt erop dat de afstand tussen de harde en zachte kant van het accountantsberoep niet wordt overbrugd, waardoor er sprake is van een communicatiekloof.

Momenteel is de beroepsgroep heel druk bezig om orde op zaken te stellen door implementatie van de 53 maatregelen uit het rapport 'In het publiek belang'. Alle tijd, aandacht en energie gaan daar naar toe. Ik vraag mij ernstig af of dit een afdoende antwoord is op huidige vraagstelling. Is dit voldoende om het vertrouwen terug te winnen en de maatschappelijke positie inhoud te geven?

In gesprekken met klanten is er vooral behoefte aan een accountant die in het huidige tijdperk voldoende standvastig is, durft te praten en bewegen en die een serieus klankbord kan zijn. Dit geldt niet alleen in het mkb, met de accountant in zijn adviserende rol, maar ook in de controlepraktijk. Ook daar moeten gevoel, trotst en bezieling weer terugkeren.

De maatschappij is in beweging; er komt meer aandacht voor ethische vraagstukken, er ontstaan nieuwe businessmodellen en een nieuwe economie. Al deze ontwikkelingen vragen om het lef te veranderen en te innoveren. Dat geldt ook voor het accountantsberoep. Je kunt het ook anders formuleren: Gewoon weer terug met de 'voetjes op de vloer' en je werk goed doen.

Deze bijdrage is een follow-up van dit interview in Trouw.