Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2015 > 9 > Zwartwassen - een merkwaardige ongebruikelijke transactie
Opinie

Zwartwassen - een merkwaardige ongebruikelijke transactie

Leestijd van ongeveer 2 minuten 18 reacties

Artikel 20 van de derde EU anti-witwasrichtlijn stelt de eis om bijzondere aandacht te besteden aan elke activiteit die van nature bijzonder geschikt wordt geacht om verband te houden met witwassen of financiering van terrorisme.

Het gaat daarbij om complexe of ongewoon grote transacties en alle ongebruikelijke transactiepatronen zonder een duidelijk economisch of merkbaar rechtmatig doel.

Zwartwassen is nadrukkelijk geen witwassen. Waar het bij witwassen juridisch moet gaan om verhulling van voorwerpen of geld verkregen uit enig misdrijf, gaat het bij zwartwassen precies om het omgekeerde. Het geld is afkomstig uit legale bedrijfsactiviteiten. Het gaat ook niet om de vraag waar het geld vandaan komt, maar om hoe het wordt aangewend.

Een voorbeeld dat in de accountantspraktijk voorkomt betreft de controlecliënt A die goederen levert aan een buitenlandse afnemer B. B verzoekt om een factuur van 110 procent van de waarde van de goederen en verzoekt vervolgens om tien procent van de waarde vanuit Nederland over te boeken naar een bankrekening in Liechtenstein. A voldoet aan het verzoek en de vraag komt nu op of sprake is van een ongebruikelijke transactie in de zin van de Wwft.

Redenerend vanuit artikel 420bis WSr is geen sprake van witwassen. Er is immers geen geld voorhanden dat is verkregen uit enig misdrijf. Je zou nog kunnen betogen dat de tien procent extra geld die A ontvangt en later doorboekt naar Liechtenstein is verkregen naar aanleiding van een valse factuur (artikel 225 WSr). In het handelsverkeer zijn prijzen echter vrij en niemand wordt misleid door de factuur van 110 procent: B heeft er immers nadrukkelijk om gevraagd.

Of een procedure op grond van valsheid in geschrifte onder deze omstandigheden kans van slagen heeft is niet zeker. Als dat wel het geval is, dan kan vervolgens ook worden betoogd dat A zich schuldig maakt aan witwassen, er is dan immers sprake van geld dat is verkregen uit enig misdrijf. Maar als zo’n procedure niet zou slagen, betekent dat dan dat A vrijuit gaat? Naar mijn oordeel niet.

In de eerste plaats is de transactie ongebruikelijk. In de tweede plaats is het aannemelijk dat het afromen van tien procent van de factuurwaarde naar een bankrekening in Liechtenstein buiten het zicht van de autoriteiten wordt gehouden in het land van B.

Een melding van de accountant aan de Financial Intelligence Unit (FIU) leidt ertoe dat deze de melding zal doorzetten naar de collega-FIU in het land van B. Zeker als B in meer landen zulke transacties doet, zullen meer van dit soort internationale meldingen worden doorgegeven. De autoriteiten in het land van B kunnen op grond daarvan tot de conclusie komen dat B belastingontduiking pleegt.

Wanneer dit bewezen wordt verklaard, is daarmee A medeplichtig aan belastingontduiking (artikel 48 WStr). Immers, er zijn opzettelijk gelegenheid en middelen verschaft om belastingontduiking te kunnen plegen. Hiermee is ook sprake van het gronddelict voor witwassen.

De accountant die deze transactie waarneemt moet zich afvragen of sprake is van '…een duidelijk economisch of merkbaar rechtmatig doel'. Zo niet, dan is melding aan de FIE noodzakelijk, waarmee de accountant op een goede manier invulling geeft aan de poortwachterfunctie die hij heeft.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Prof. dr. Peter Diekman RA is partner van FourValue BV en hoogleraar aan de University of Curaçao en de Anton de Kom Universiteit van Suriname.

Gerelateerd

18 reacties

Wim Nusselder

Beste Leon,

Welke positie ik heb in dit debat?
‘Deelnemer’, zou ik zeggen, zonder een flauw idee van andere opties waar je op doelt.

Mijn inhoudelijke stellingname vertoont denk ik voldoende samenhang met mijn inbreng in andere discussies op deze website.
Een zoekopdracht op mijn naam voldoet om daar achter te komen.
Ik ben controller bij ideële organisaties (nu The Broker), ontwikkelingseconoom en GroenLinks-lid.
Ik ben lid van de initiatiefgroep verlegging/verbreding opdrachtgeverschap accountantscontrole.

Vanwaar die vraag alleen en juist aan mij?

Leon Dilemma

@Wim Nusselder: het lijkt mij goed dat u in een kort bericht voorafgaand aan uw reactie uw rol in dit debat kenbaar maakt aan alle betrokkenen.

B. Abrahams

@ Harry Mock RA 24 september 2015

GROENWASSEN & op benzine rijden met hybride auto's.
.
Het groenwassen zit er in dat een enorme lobbygroep een regeling voor elkaar kreeg. De stroom wordt namelijk door kolen centrales opgewekt. Elektrische auto's rijden dus uiteindelijk op vieze bruinkool.
Hoe groen is dat? Niet!
.
Elektrische auto's geven elektrische en magnetisce velden af die de nationale norm overschrijden. In Nederland ligt die norm absurd hoog. Het is dus voor de gezondheid van de inzittende het beste om op benzine te rijden.
.
De extreem hoge elektrische en magnetische velden beïnvloeden de concentratie van de bestuurder. Net als mobiel bellen.
Als zo een super-batterij kortsluiting heeft of vlam vat komt er een hele chemische fabriek vrij.
Dus voor uw eigen veiligheid bent u ook blij dat ze op benzine rijden.
.
Groenwassen is dus wat de regering met elektrische auto's doet.

Wim Nusselder

@Harry Mock schreef: “oneigenlijk gebruik maken van groene subsidies”.
Misschien moeten we onbedoeld gebruik van welke subsidie dan ook tegengaan door subsidie altijd (of in elk geval vaker) gepaard te laten gaan met publieke zeggenschap/participatie over/in de gesubsidieerde organisatie?
Van subsidiëren naar ‘public equity’?

Harry Mock RA

Ik heb ook problemen met GROENWASSEN
Dat is oneigenlijk gebruik maken van groene subsidies. Of alleen op benzine rijden met hybride autos.

Wim Nusselder

@G. Engelen schreef: “Vooruitlopend op wettelijke verplichtingen de vertrouwelijkheid met de klant schenden en achter zijn rug om meldingen doen. Dit zet de principaal-agent theorie op zijn kop.”
Staat de principaal-agent theorie (in zijn gebruikelijke invulling met de eigenaren van een organisatie als principaal) niet sowieso op losse schroeven door het idee dat accountants “in het publiek belang” opereren, volgens de visie die de werkgroep toekomst accountantsberoep vorig jaar uitwerkte in 53 maatregelen?

G Engelen

Onbegrijpelijk artikel zonder historisch besef.
Bij de wet MOT en witwas richtlijn regende het klachten van RA's dat we geen politieagent zijn en niet als gratis politieagent misbruikt moeten worden.
.
In dit artikel wordt gevraagd dat uit te breiden en een nog dubieuzere rol te krijgen. Vooruitlopend op wettelijke verplichtingen de vertrouwelijkheid met de klant schenden en achter zijn rug om meldingen doen. Dit zet de principaal-agent theorie op zijn kop. Een afknapper wat mij betreft. Ik hoop dat u succesvol aangeklaagd en veroordeeld wordt voor uw melding want de STASI was er niets bij.
.
Laten we ons gewoon richten op de basis: goede jaarrekening controles want daar gaat in de praktijk al genoeg mis.

Harry Mock RA

""Een melding van de accountant aan de Financial Intelligence Unit (FIU) leidt ertoe dat deze de melding zal doorzetten naar de collega-FIU in het land van B""
Typisch een academische veronderstelling, op zich volkomen juist en terecht ,maar er zijn in deze wereld nog heel veel landen waar corruptie hoogtij viert en waar men van een FIU nog nooit heeft gehoord.

JSR van Hal

@WimNusselder: Uw suggestie accountants en belastingadviseurs te vereenzelvigen is juist voor zover het de uit de WwFT opgedragen verplichtingen sec betreffen.
Maar het maatschappelijk verkeer is functioneel veel meer omvattend dan die van het OM alleen.
Dat het publiek belang het opsporingsbelang van het OM tevens bevat,betekent niet dat het daar mee te vereenzelvigen valt.
Er is deels een gezamenlijk belang,
Wellicht is de term compliance hier goed van toepassing.
Het OM behoeft dus zeker niet te worden opgeheven. Integendeel.
Onder toepasselijke omstandigheden
dienen accountants en belastingadviseurs e.d. dus ook het opsporingsbelang van het OM te dienen, ook als dat tegen het particuliere belang van henzelf dan wel hun gecontroleerden in gaat.
Deze ware woorden uwerzijds leveren in voorkomende gevallen de door mij genoemde spagaat op.
Verder schijft u:"In plaats van “misschien ten onrechte de verwachting gewekt uitsluitend hun belang te dienen”, had ik moeten schrijven “… gewekt tezeer hun belang te dienen …” "geeft de noodzakelijke nuance weer.
En er zal inderdaad nogal eens sprake zijn van een verwachtingskloof.
Ook schrijft u: Ik denk dat ook belastingadviseurs er goed aan zouden doen om zichzelf eerder als vooruitgeschoven post van de belastingtelefoon te beschouwen dan als belangenbehartiger van de belastingbetaler.
Dat zou heel wat belastingontwijking voorkomen." Zeker in het verleden gaf de Belastingtelefoon meer foute antwoorden dan goede. En van belastingadviezen van de BT heb ik echt nog nooit van gehoord. Die foute antwoorden op relatief simpele vragen, is uit onderzoek gebleken (heb ik even niet paraat). Ik denk dat de gemiddelde belastingadviseur verre afstand neemt van het idee en de opzet van het functioneren van de Belastingtelefoon als leidend beginsel voor de beroepsuitoefening te nemen.
Tenslotte heeft u het over belastingontwijking waar u vermoedelijk bedoeld heeft te zeggen belastingontduiking. Dat laatste weet ik niet zeker want er leeft ook een opvatting dat een belastingadviseur zich niet zou mogen bezig houden met belastingontwijking. Een belastingadviseur mag volgens gevestigde opvattingen uitgaan van hetgeen de wetgever aan mogelijkheden biedt, ook als is de wetgever zich dat misschien niet bewust geweest. Gebrekkige wetgeving kan de belastinggadviseur niet voor de voeten worden geworpen. En ja, in tegenstelling tot de accountant heeft de belastingadviseur primair de taak de belangen van de client te dienen, weliswaar binnen de paden der wet. Dat de belastingadviseur zich houdt aan de voor hem geldende beroepsregels (van zijn organisatie) en vervolgens dan soms toch ook deelneemt aan het maatschappelijk verkeer d.m.v. samenstellingsrapporten, maakt de belastingadviseur nog steeds niet tot accountant.

Wim Nusselder

@JRS van Hal: Waar ik “accountants” schreef kan wat mij betreft ook “belastingadviseurs” gelezen worden.
Het publiek belang omvat het opsporingsbelang van het OM, toch?!
Als het opsporingsbelang niet op zijn minst EEN publiek belang zou zijn, zouden we het OM op moeten heffen en de rechtsorde aan het vrije spel der maatschappelijke krachten over moeten laten (lees: het recht van de sterkste).
Als accountants (gezien hun rapport van een jaar geleden over de toekomst van hun beroep met als titel “In het publiek belang”) HET publiek belang pretenderen te dienen, dan dienen ze dus ook het opsporingsbelang van het OM te dienen, ook als dat tegen het particuliere belang van henzelf dan wel hun gecontroleerden in gaat.

Dat levert zonder meer problemen op in de relatie tussen accountants (of belastingadviseurs) en hun gecontroleerden (cq. degenen die ze adviseren).
Die zullen minder geneigd zijn open kaart te spelen met hun accountant (of belastingadviseur).
In plaats van “misschien ten onrechte de verwachting gewekt uitsluitend hun belang te dienen”, had ik moeten schrijven “… gewekt tezeer hun belang te dienen …”.
Een verwachtingskloof, maar dan anders.

De agency theory, die vaak genoemd wordt als basis voor het bestaansrecht van accountants, betoogt -in zijn gebruikelijke toepassing- met eigenaars als principaal, bestuurders/managers als agent en accountant als monitor inderdaad dat de accountantsverklaring primair bedoeld is voor de eigenaars van een organisatie (dus voor intern gebruik is, vanuit het bredere maatschappelijke verkeer gezien).

Ik denk dat ook belastingadviseurs er goed aan zouden doen om zichzelf eerder als vooruitgeschoven post van de belastingtelefoon te beschouwen dan als belangenbehartiger van de belastingbetaler.
Dat zou heel wat belastingontwijking voorkomen.

JSR van Hal

@Wim Nusselder: u schrijft:
"@JRS van Hal: Kun je als accountants die pretenderen het publiek belang te dienen verbaast zijn over en bezwaar maken tegen als vooruitgeschoven post van het OM gebruikt worden?"
Antwoord: De vraag is niet juist.
Het publiek belang mag geenszins vereenzelvigt worden met het opsporingsbelang van het OM.

En verder schrijft Wim Nusselder:
"Als dat problemen oplevert in de relatie met gecontroleerden, hebben accountants misschien ten onrechte de verwachting gewekt uitsluitend hun belang te dienen.
Mogelijk worden ze dan ook via de verkeerde weg betaald als ze zich niet kunnen veroorloven om te staan voor het publieke belang dat ze zeggen te dienen."
Antwoord: ook deze vraag is niet terecht. Allereerst is het een als dan redenering die niet opgaat. Verder wekken acvcountants niet de indruk uitsluitend het belang van de gecontroleerde te dienen. Als dat waar zou zijn heeft de accountanstverklaring uitsluitend interne waarde en kun je het accountantsberoep als zodanig wel opdoeken. Gezien de eerdere verwerpingen van de aangevoerde stellingen behoeft de laatste stelling geen behandeling meer.
Overigens hoef ik als belastingadviseur (RB) de accountantsgroep niet in bescherming te nemen. Dat kunnen ze heel goed zelf. De ongebruikelijke transactiewetgeving raakt echter ook andere beroepsgroepen in de aanpalende sfeer, zoals notarissen, belastingadviseurs, administratiekantoren enz. Daarvoor geldt de problematiek eveneens.

Wim Nusselder

@JRS van Hal: Kun je als accountants die pretenderen het publiek belang te dienen verbaast zijn over en bezwaar maken tegen als vooruitgeschoven post van het OM gebruikt worden?
Als dat problemen oplevert in de relatie met gecontroleerden, hebben accountants misschien ten onrechte de verwachting gewekt uitsluitend hun belang te dienen.
Mogelijk worden ze dan ook via de verkeerde weg betaald als ze zich niet kunnen veroorloven om te staan voor het publieke belang dat ze zeggen te dienen.

JSR van Hal

De accountant wordt gebruikt als vooruitgeschoven post van het openbaar ministerie. In de praktijk ontstaat de onmogelijke spagaat van aansprakelijk gesteld wordt door de overheid of door de client. Vluchten kan niet meer.

B. Bogaers

Goed verwoorde casus maar ...
In de praktijk gebeurt dit heel veel en is dit normaal.
Een Nederlandse (semi)overheid vraagt de rekening van te leveren apparatuur te verhogen en daarvoor het toekomstig onderhoud te goedkoop te gaan factureren. (budget over, gebeurt veel)
Of (semi)overheid vraagt de factuur vooruit te mogen betalen omdat er voor dit jaar nog budget is; wat geleverd moet worden wordt over een half jaar pas besloten (of gecrediteerd).
Wat moeten we denken van een accountantskantoor dat een controle goedkoop doet waarvoor een evenknie dure adviezen kan geven binnen dezelfde groep (vroeger praktijk maar 't gebeurt nog steeds).
In andere landen is dit normaal en in Nederland moeten we ons aan de wet houden.
Zwartwassen zit niet in de wet besloten en dan moet Den Haag dat maar helder anders aangeven.
Als Nederlandse accountants het braafste jongetje het braafste jongetje van de klas willen spelen door meldingen te doen waar de wetgever niet in voorziet krijgt de vertrouwensband accountant-cliënt een breuk en kan de accountant mogelijk aansprakelijk gesteld worden. Als dat gebeurt kan de beroepsgroep inpakken.
Moeten we Nederlandse omzet/ bedrijven over de grens drijven voor activiteiten waar onze eigen (semi)overheid hen toe aanzet?
Dit valt te veranderen (voorkomen zelfs) door het "Massgeblichkeitsgesetz" in Nederland in te voeren (Duitsland heeft die wet afgeschaft).

Peter Diekman

@ Fred Schenkelaars

U signaleert een bekend fenomeen bij witwassen, namelijk 'blenden'. Dit is het vermengen van werkelijke omzet met zwarte inkomsten. Blenden wordt toegepast om de audit trail en daarmee de opsporing te bemoeilijken. Alleen een gedegen controle van de geld- en goederenbeweging tezamen met een kritische blik op de marges kan dit aan het licht brengen. In veel landen en op veel eilanden wordt die controle nu eenmaal niet zo gedetailleerd uitgevoerd en zijn de capaciteiten en budgeten beperkt. Criminelen lopen het risico tegen de lamp te lopen, maar dat risico wordt niet als erg hoog ervaren.

Fred Schenkelaars

Beste Peter:
Wat te denken van de diverse obscure bedrijfjes die hier en daar in winkelcentra praktisch letterlijk geen activiteiten ontplooien maar die in hun belastingaangiften substantiele omzetten plus ditto nettowinsten laten zien. Omzetten – b.v. 1,000,000 en inkoopwaarden – b.v. 400,000 zijn fake terwijl de bedrijfskosten – b.v. 100,000 en belastingen – b.v. 200,000 werkelijk zijn. Intussen wordt dan wel 300,000 “witgewassen” (of zwartgewassen zoals u het zegt). Vgl. Pablo Escobar met zijn taxibedrijf in de jaren 90 (I was there and witnessed it). Graag uw commentaar.

Fred Schenkelaars

Beste Peter:
Wat te denken van de diverse obscure bedrijfjes die hier en daar in winkelcentra praktisch letterlijk geen activiteiten ontplooien maar die in hun belastingaangiften substantiele omzetten plus ditto nettowinsten laten zien. Omzetten – b.v. 1,000,000 en inkoopwaarden – b.v. 400,000 zijn fake terwijl de bedrijfskosten – b.v. 100,000 en belastingen – b.v. 200,000 werkelijk zijn. Intussen wordt dan wel 300,000 “witgewassen” (of zwartgewassen zoals u het zegt). Vgl. Pablo Escobar met zijn taxibedrijf in de jaren 90 (I was there and witnessed it). Graag uw commentaar.

JSR van Hal

"De accountant die deze transactie waarneemt moet zich afvragen of sprake is van '…een duidelijk economisch of merkbaar rechtmatig doel'. Zo niet, dan is melding aan de FIE noodzakelijk, waarmee de accountant op een goede manier invulling geeft aan de poortwachterfunctie die hij heeft."
Het venijn zit in de staart. Als een MKB accountant in de praktijk niet beschikt over een beoordelingskader en de relevanten feiten bij B onzichtbaar blijven, is de vraagstelling in de praktijk niet uitvoerbaar. In dit geval is altijd melden een veilige optie.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum