NBA 30 juli 2015

Overeengekomen specifieke werkzaamheden: Controleren en toch geen oordeel?

Er komt een nieuwe specifiek Nederlandse standaard voor overeengekomen specifieke werkzaamheden: Standaard 4400N van de NV COS. De standaard bevat weliswaar niet veel nieuwe zaken, maar is wel duidelijker.

Want ook de nieuwe standaard 4400N leidt niet tot een overall conclusie over het object van onderzoek, de accountant spreekt geen zekerheid uit maar - zoals de standaard zegt - hij voert wel toetsende werkzaamheden uit die hij ook kan uitvoeren bij een assurance-opdracht. Anders gezegd: de accountant gebruikt de gereedschapskist die hij ook hanteert bij een assurance-opdracht.

Maar als de accountant geen zekerheid uitspreekt wat hebben gebruikers dan aan die standaard? De standaard is bedoeld voor gebruikers die het grootste deel van de puzzel al zelf in handen hebben, maar die nog één of een paar stukjes missen om tot hun oordeel te komen. Denk bijvoorbeeld aan een raad van commissarissen die weet hoe de beloning van de directie in elkaar zit, weet welke regels er zijn op het gebied van declaraties en hoe ze worden gecontroleerd. Maar als slotstuk van hun toezicht willen ze toch graag een aantal declaraties laten checken om voor zichzelf het vertrouwen te hebben dat de directie netjes declareert. In dat geval kan de raad van commissarissen aan de accountant vragen om van elk directielid twee declaraties te bekijken om vast te stellen dat deze adequaat onderbouwd zijn.

De accountant kan deze declaraties zelf selecteren, maar de raad zou ook kunnen aangeven dat de accountant naar bepaalde maanden moet kijken. Vervolgens zal de accountant met zijn gereedschapskist in de hand nagaan of individuele declaraties goed zijn onderbouwd. Hij kan vaststellen dat dit voor alle beoordeelde declaraties het geval is, maar hij kan ook vaststellen dat bij bepaalde declaraties bonnetjes missen, dat declaraties niet zijn geautoriseerd, of dat er meer is gedeclareerd dan volgens de richtlijnen van het bedrijf is toegestaan.

Bij zijn werkzaamheden kan de accountant gebruikmaken van zijn professionele oordeelsvorming. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij een directeur die naar de US is geweest aangeeft een (contante) fooi van twintig procent te hebben gegeven in een restaurant. In de US is dat best waarschijnlijk, in Nederland ligt dat minder voor de hand. Een fooi van vijftig procent in de US zou waarschijnlijk ook tot een bevinding leiden. De accountant zal zich hier een oordeel over vormen

Wat de accountant alleen niet kan doen op basis van zijn werkzaamheden is de conclusie trekken dat de declaraties van de directie (in algemene zin) adequaat zijn onderbouwd. Omdat te kunnen doen moet de accountant nadenken wat er fout kan gaan met de declaraties , de procedures beoordelen die de organisatie zelf toepast om vast te stellen dat de declaraties adequaat zijn onderbouwd en op grond daarvan bepalen hoeveel werkzaamheden hij moet doen om tot een conclusie of een oordeel te komen.

Omdat de gebruikers de meeste stukjes van de puzzel in handen hebben, moeten zij ook nadrukkelijk bij de opdrachtverstrekking worden betrokken. Zij weten immers wat ze nodig hebben en kunnen de bevindingen ook plaatsen. Daarom kan de accountant zijn feitelijke bevindingen ook niet zomaar aan een ander geven. Dat wil niet zeggen dat een ander nooit iets aan de werkzaamheden van de accountant heeft. Daarom zal de accountant bij verstrekking aan een ander na moeten gaan of hij de context kan begrijpen en dus redelijkerwijs geen foute conclusies kan trekken.

Wij zijn benieuwd naar uw mening over deze verbeterde standaard. U kunt uw reactie uiterlijk 21 september 2015 insturen.