Indien mogelijk, keer om
Herkent u dit? Elk accountantskantoor is begonnen met een droom, waarin de organisatie nog niet meer was dan een idee in het hoofd van de oprichters. Vervolgens werd er handen en voeten aan dit idee gegeven en was de onderneming een feit. Er werd veel geïmproviseerd en gehandeld op basis van intuïtie.
Janna Termeer
Deze ad-hoc aanpak volstond na een tijdje niet meer en al snel werd het tijd om orde op zaken te stellen. De gang van zaken werd gestandaardiseerd en geformaliseerd, zodat de organisatie kon gaan groeien en succesvol werd. Na decennia van succes werd het accountantskantoor een instituut, een bedrijf met een gevestigde reputatie, waarin niemand zich meer zorgen maakte over de toekomst. En toen werd het gevaarlijk…
In organisaties die als instituut worden bestempeld, wordt vaak zeer sterk aan regels en procedures gehangen, wat de creativiteit, innovatie en efficiëntie belemmert. Dit brengt een tweede gevaar met zich mee: de organisatie gaat zo in zichzelf en al haar procedures op dat effectieve communicatie met de buitenwereld onmogelijk wordt.
Als zulke organisaties niet uitkijken, zullen ze langzaam maar zeker ten onder gaan – omdat ze niet doorhebben dat de klant inmiddels iets heel anders vraagt dan de organisatie aanbiedt. Het is dus zaak om als instituut continu te blijven innoveren en zo de neergang van de organisatie te voorkomen.
In de afgelopen maanden heb ik accountants uit allerlei organisaties en van allerlei niveaus gesproken. Eén ding werd me al snel pijnlijk duidelijk (en dit komt vast niet als een verrassing): veel accountantskantoren balanceren op een koord tussen 'het instituut' en 'de neergang' en als zij niet snel het zijpad 'innovatie' nemen, donderen ze binnenkort van het koord af.
Zo sprak ik een manager van een groot accountantskantoor die vindt dat medewerkers niet alleen vakinhoudelijk up-to-date moeten blijven, maar zich ook persoonlijk moeten blijven ontwikkelen. De organisatiecultuur maakt dit echter onmogelijk. Buiten de gebaande paden treden en een opleiding volgen op het gebied van persoonlijke effectiviteit wordt als tijdverspilling afgedaan. Medewerkers worden dus alles behalve gestimuleerd om zelf te innoveren en inspiratie van buiten te halen. Hoe kun je als organisatie in beweging blijven als je je mensen met alle macht probeert staande te houden?
Het gebrek aan innovatie in de accountancy verbaast mij als buitenstaander keer op keer. Innoveren doe je niet 'eventjes tussendoor'; het is zaak de organisatie keer op keer opnieuw uit te vinden om aan de eisen van de omgeving te blijven voldoen. Het is de verantwoordelijkheid van leiders om rechtsomkeert te maken nu dat nog kan. Terug naar de ondernemersgeest en innovatieve organisatie van vroeger!
Ik begrijp de weerstand die (soms expliciet, soms impliciet) voorbij komt: “Het gaat toch goed zoals het nu gaat?”. Maar echte leiders innoveren juist zonder dat ze hard bewijs hebben dat vernieuwing nodig of zo niet essentieel is om te blijven voortbestaan. Drie vragen die u kunnen helpen om de innovatie in gang te zetten:
- Van welke zaken moeten we nu echt afscheid nemen en wat willen we behouden?
- Hoe gaan we de chaotische tijd in de periode tussen de oude en nieuwe organisatie vormgeven?
- Hoe ziet de toekomst eruit en hoe gaan we daarnaartoe?
Het is tijd dat accountants weer terugkeren naar de droom waarop de organisatie of zelfs het hele beroep ooit is gebaseerd, en van daaruit de organisatie opnieuw opbouwen. Dat verandering en innovatie niet langer als bedreiging, maar als inspiratiebron worden gezien.
P.S. Ik raad alle accountants aan het boek Managen van transities van William Bridges te lezen!
Janna Termeer is organisatiepsycholoog. Ze werkt als trainer en adviseur bij Ampect in Laren.