Opinie 01 juli 2015

De eed voor accountants

Tijdens de themabijeenkomst op 19 juni, voorafgaand aan de ALV, kwamen een huisarts en een advocaat aan het woord om te vertellen hoe zij hun beroepseed ervaren. Een sterke zet, lijkt mij.

In de zomer bedacht de werkgroep die zich bezig hield met de toekomst van het accountantsberoep dat een beroepseed een goed idee zou zijn. En sindsdien ligt die eed aardig onder vuur. Zo noemt Marcel Pheijffer de eed “overbodig” en voor de huidige accountants zelfs “lariekoek”.

(Pikant detail overigens is dat Marcel Pheijffer bepaald kritisch was over het hele rapport, en nu mag gaan gaan toezien op de implementatie er van.  Wie de opdracht van de Monitoring Commissie goed leest ziet overigens wel waar dat naar toe gaat. Ik kijk er al naar uit!)

Ook verder valt er weinig echt enthousiasme te bespeuren over deze eed. Een terugkerend argument dat ik hoor, en dat ik zelf ook wel voel:

• We hebben de VGBA al, dus die eed is niet nodig, en overigens
• ‘Ze’ gaan zich natuurlijk toch niet aan die eed houden

En daar zit voor mij iets boeiends: accountants die over accountants stellen dat ‘ze’ zich niets zullen aantrekken van een eed.

Waarom zouden ‘ze’ dat niet doen, in de ogen van mensen die zelf behoren tot de groep ‘ze’? Wordt daarmee niet gewoon gezegd “een eed doet mij niets, ik houd me niet aan een eed die ik afleg”?

Vanuit het perspectief dat een eed niets toevoegt aan de VGBA, deel ik de mening van mensen met kritiek. Als de eed niets anders wordt dan “ik zal me aan de VGBA houden”, is deze eed overbodig. Wie zich inschrijft in het accountantsregister verplicht zichzelf al zich aan de VGBA te houden.

Maar vanuit het perspectief dat ‘ze’ zich niets van de eed zullen aantrekken, geloof ik daar niet zoveel van. Je kan heel rationeel wel denken dat zo’n eed je niks zal doen, maar de praktijk is niet zo rationeel. Daarvan gaven de huisarts en de advocaat op 19 juni een aardig beeld.

Het afleggen van eden mag wat ouderwets aan doen, en wat onzakelijk, maar dat maakt het niet minder krachtig. Wie een gezond ontwikkeld geweten heeft, doet niet gemakkelijk loze beloftes en zweert niet lichtvaardig.

Aangezien ik zelf inmiddels ook al weer ruim 5 jaar leef met een eed die ik heb afgelegd (mijn wijdingsgelofte in de kerk) herken ik dat ook wel zelf. Nee, een eed is niet een volledig en onbreekbaar slot op de deur naar foute acties. Maar ja, je weet je wel degelijk gebonden door je eigen woord.

Op de komende Accountantsdag wordt het een thema: de terugkeer van het geweten. Ik geloof daar wel in. Met technische maatregelen, ‘hard controls’, bereik je uiteindelijk niet zoveel. Het zijn de ‘soft controls’ die de doorslag moeten geven. Zeker voor gevoelsmensen als accountants.