Opinie 21 april 2015

NBA moet intern en overheidsaccountants keuzevrijheid geven

Assurance in de zin van de NBA is niet hetzelfde als assurance in de zin van het Instituut van Internal Auditors (IIA). De NBA zou intern en overheidsaccountants daarom keuzevrijheid moeten geven bij de toe te passen regelgeving.

Internal auditafdelingen, die in de NBA-regelgeving vaak als accountantsafdelingen worden gezien, kunnen dan samen met hun hoogste leiding kiezen voor het keurmerk NBA of het keurmerk IIA. Beide mag ook, maar dan moet je dus aan beide voldoen.

In de huidige situatie geldt voor alle accountants in Nederland de Verordening Gedrags- en Beroepsregels Accountants (VGBA). Als intern of overheidsaccountant ben je dan al snel onderdeel van of vorm je een accountantsafdeling, zoals gedefinieerd in de Verordening op de Ledengroepen. Voor accountantsafdelingen gelden:

1. Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) bij assuranceopdrachten
2. Nadere Voorschriften inzake kwaliteitssystemen, de zogenaamde RKB1 (Kwaliteitsbeheersing voor accountantskantoren en accountantsafdelingen, sterk verouderd en tegenwoordig alleen nog van toepassing voor accountantsafdelingen).

Het Instituut van Internal Auditors (IIA) heeft uiteraard ook een Code of Ethics en daarnaast ontwikkelde en onderhoudt zij een internationaal raamwerk voor de beroepsuitoefening van internal auditors, het zogenaamde International Professional Practices Framework.

De vereisten ten aanzien van onafhankelijkheid en daarmee samenhangende kwaliteitsvereisten zijn minder hard en verstrekkend dan die van de NBA. De hoge vereisten van de NBA-regelgeving gelden, evenals die van IIA, voor alle medewerkers van de internal auditafdeling, óók voor degenen die niet accountant zijn.

De hoge onafhankelijkheids- en kwaliteitsvereisten zijn goed in te bedden in organisaties die een hoge mate van volwassenheid kennen en waarbij governance, risk management & compliance (GRC) en internal audit geïntegreerd en geworteld zijn. Het ‘three lines of defense-model’ is daar een afspiegeling van GRC-volwassenheid en functioneert in optima forma.

Niet iedere intern of overheidsaccountant komt echter zo’n situatie dagelijks tegen. Integendeel. Vaak wordt hij ingehuurd om als pionier een GRC-raamwerk en/of internal auditafdeling op te zetten, waarbij de gehele organisatie nog alle fasen van een ontwikkelingsmodel moet doorlopen om tot een hoge graad van volwassenheid te komen. De hoogste leiding wil uiteraard zo snel mogelijk resultaat, en als het even kan mét assurance. De implementatie van een robuuste GRC en internal audit gaat met vallen en opstaan. Zeker in de beginjaren kun je nog niet voldoen aan de hoge onafhankelijkheidsvereisten van de NBA.

Zolang de NBA geen keuzevrijheid geeft zit er maar één ding op als governance, risk management & compliance nog niet aan de maat is. Richt je als accountant op het verbeteren van de inrichting van het GRC-raamwerk en geef vooral geen assurance af in de zin van Nadere Voorschriften Controlestandaarden (NV COS) 200 t/m 3850. Want dan moet je echt onafhankelijk zijn.