Opinie 25 maart 2015

Bijzonder beheer moet toch bijzonder zijn?

Onlangs vernam ik dat bij Rabo Bank één op de acht bedrijven in bijzonder beheer verkeert. Gerrit Zalm van ABN Amro doet daar nog een schep bovenop: maar liefst 25 procent van het midden- en kleinbedrijf schijnt daar deze extra aandacht te ontvangen.

Carmen de Graaff

Bijzonder beheer bij een bank betekent in de regel dat een ondernemer grotendeels de grip kwijt is over zijn of haar onderneming. Dat zou toch bijzonder moeten zijn? Klaarblijkelijk is dat niet het geval. Zijn de banken zoveel kritischer geworden of negeren wij massaal signalen die erop kunnen wijzen dat het niet goed gaat met een bedrijf?

Dat banken kritischer zijn, is in deze tijd evident. Iedereen let op zijn of haar geld. Daarmee is niks mis. Er is wel iets mis als ruim 10 procent van ons bedrijfsleven onder bancaire curatele staat. Bankiers zijn geen ondernemers en zouden zich slechts bij hoge uitzondering met het wel en wee van een onderneming moeten bemoeien. Bijzonder beheer zou bijzonder, in de betekenis van uitzonderlijk, moeten zijn.

Bijzonder beheer kan verstrekkende gevolgen hebben. In het uiterste geval draait de bank de geldkraan dicht en gaat de onderneming failliet. Ook kan de bank de ondernemer verplichten tot aanstelling van een crisismanager. Deze gaat over tot herstructurering van de onderneming. Het belang van de bank staat daarbij zeker niet op de laatste plaats. De werkwijze van banken bij bijzonder beheer is onderwerp van een verkennend onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten.

Vijf voor twaalf

Al dan niet terecht, voor een bank is een bedrijf in bijzonder beheer een potentiële vijf voor twaalf-situatie. Een situatie waarin de bank overgaat tot snelle maatregelen om haar financiële belangen veilig te stellen. Maatregelen die lang niet altijd het ondernemingsbelang op de langere termijn dienen. Een bank plaatst een bedrijf echter niet plotsklap onder haar curatele, dan staan in de bancaire systemen diverse signalen op rood. Signalen die de directie, adviseurs en accountants van een onderneming al lang van groen naar oranje hebben zien verspringen. Kennen zij de signalen niet, negeren zij de signalen of weet men het tij niet meer te keren en duikt men kopje onder? Als de klok vijf voor twaalf gaat luiden dan ben je te laat om nog grip te kunnen houden en nemen banken, crisismanagers en stille curatoren het roer over.

Kwart voor twaalf

Alles komt neer op tijdig actie ondernemen. Lang voordat bij de bank de signalen op rood staan.

In de kwart voor twaalf-situatie springen signalen van groen naar oranje. Vrij eenvoudig te herkennen signalen zijn stagnerende omzet, uitblijven van nieuwe klanten, toename van concurrentie. Het begin van een liquiditeitsvraagstuk. Primaire reactie is veelal bezuinigen op de uitgaven. Averechts effect is: het gaat hier niet goed. Medewerkers gaan sputteren, leveranciers willen niet meer leveren onder reguliere condities en klanten haken nog meer af. Dan maar kiezen voor window-dressing: plaatsen van vacatures die er niet zijn, aankondigen van beoogde investeringen, sponsoren van sportevenementen en noem zo maar op.

Dat is geen oplossing. Als de klok op kwart voor twaalf staat, is het moment daar om in te grijpen. Dan maak je nog geen onderdeel uit van een probleem. Want eenmaal onderdeel, dan zie je de oplossing niet meer. Dan wordt het lijdzaam toezien en hopen op betere tijden.

Ondernemers, adviseurs en accountants

Terug naar mijn beginvraag: negeren wij massaal signalen? Meer en meer denk ik dat dat het geval is. Iedereen ziet ze en weet ze te benoemen als de klok vijf voor twaalf heeft geluid. Dan blijkt dat er al lang signalen waren die erop duiden dat het mis zou gaan. Zijn die signalen niet bespreekbaar? Waarom niet acteren als de klok op kwart voor twaalf staat? Dan zie je al doemscenario’s, maar zijn er nog vele mogelijkheden om succesvol bij te sturen.

Daar liggen commerciële kansen voor ondernemers, adviseurs en accountants om met elkaar te blijven ondernemen.

Carmen de Graaff biedt met ZPACT een geselecteerd netwerk van interim professionals de mogelijkheid om kennis, kunde en ervaring te delen. ZPACT organiseert netwerkbijeenkomsten, ontwikkelt marktproposities en publiceert eigenzinnige visies.