De eerste maatregel uit het rapport 'In het publiek belang' luidt: 'De beroepsgroep voert een beroepseed in voor accountants. Deze wordt afgelegd op het moment van inschrijving in het accountantsregister'.
Een aansprekende maatregel, zo op het eerste gezicht. Er zijn veel beroepen waarvoor van oudsher of sinds kort een eed moet worden afgelegd. Advocaten doen het al heel lang ten overstaan van de Rechtbank waar zij ingeschreven staan, als zij met hun werkzaamheden voor de balie beginnen. De meeste advocaten willen die eed ook graag afleggen, blijkt uit onderzoek. Bankiers doen het sinds kort; en niet zij alleen, maar iedereen die voor die bank werkt.
Waarom moeten we als accountants een eed afleggen, zullen velen van u denken. We moeten ons toch al aan zoveel regels houden? Maar door persoonlijk een eed uit te spreken, benadrukt en bevestigt u uitdrukkelijk integer te zullen handelen als accountant. Dat u die regels van het beroep omarmt.
Waar moet zo’n eed voor accountants dan aan voldoen?
De eed moet naar mijn mening dicht aansluiten bij de waarden van het beroep, bij de tekst van de gedrags- en beroepsregels (VGBA). De tekst moet uit te spreken zijn, de belofte of eed moet kunnen worden waargemaakt. Dus geen holle frasen of te hoge verwachtingen naar het maatschappelijk verkeer.
Doen we het alleen voor nieuwe accountants? Wat mij betreft niet, alle beroepsgenoten zijn hier aan zet. We kunnen diploma-uitreikingen bij de NBA, afdelingsvergaderingen in het land, Algemene Ledenvergaderingen van de NBA en feestelijke momenten op kantoren en dergelijke benutten om de eed af te leggen.
In Schotland leggen de leden van het Schotse instituut ICAS, de CA’s, ook een eed af. ICAS heeft net als wij zo’n 21.000 leden. Eén keer per jaar huren zij een grote hal af en ontvangen ongeveer 1.000 nieuwe accountants, die hun diploma in ontvangst nemen en de eed afleggen. Meegekomen collega’s bevestigen op dat moment opnieuw hun eed. Zij die niet naar deze hal komen doen het jaarlijks schriftelijk. Iedereen legt de eed af, of je nu net accountant bent of al twintig jaar in het vak zit. En elk jaar wordt de eed opnieuw bevestigd. Ik vind dat een mooi voorbeeld.
Wij zijn voorlopig nog bezig met de uitwerking van de eed zelf. De tekst zou als volgt kunnen luiden:
'Vanuit mijn verantwoordelijkheid als accountant zal ik in het algemeen belang handelen. Als accountant zal ik dan ook integer, objectief, vakbekwaam en zorgvuldig te werk gaan en mij houden aan de regels en verordeningen die op mijn beroep van toepassing zijn. Mijn professionaliteit brengt met zich mee dat ik mij van elk handelen of nalaten zal onthouden waarvan ik weet of behoor te weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of kan brengen. Dat beloof ik of Zo waarlijk helpe mij God almachtig!'
Rest voor mij één vraag: wat vindt u ervan? Als u reageert, kan ik in ieder geval toezeggen dat ik in volgende columns over de beroepseed uw reacties en vragen zal meenemen.
Bij uw eerste reactie op deze site vragen wij om een bevestiging.
Er is een bevestigingsmail naar het door u opgegeven e-mailadres gestuurd.
jan van den berg
Daar zit ik weer als kleine accountant zonder personeel en met een praktijk welke ik dagelijks letterlijk moet onderhouden anders is mijn potje eten gezien. Precies 57 jaar geleden werd ik gedwongen om een eed af te leggen aan het katholieke geloof. Ik heb dat gedaan godvrezend als ik was. Zou ik nu die eed afleggen, gelet op alles wat er gebeurd is? Ik denk van niet. Ik heb niet zoveel met het afleggen van een eed. De mens is zwak en geld is sterk. Wie gaat degenen die de eed afleggen controleren op hun gedrag? Niemand denk ik. Zie je het gebeuren: ik ben Piet en ik ben AA en ik zweer dat ik alles oprecht uitvoer conform de regels die mij zijn opgelegd. Die regels waren er toch al? Iedere accountant moet zich daaraan houden, toch? Is het afleggen van een eed dan niet de bevestiging van hetgeen waaraan wij ons al jaren diene te houden? Wel commercieel belang vanuit de NBA is gediend met een eed? Mijn belangen als kleine zelfstandige zijn zondermeer al verkwanseld; dus een beroepseed zie ik zondermeer niet zitten. Ik doe mijn werk goed volgens de voorschriften en niemand zit te wachten op mijn opgestoken hand bij het afleggen van de eed.
Anne-Marike van Arkel
Beste allen, Nogmaals dank voor het vele reageren, hele goede reacties om het proces mee verder te gaan. De eed moet zeker niet als iets symbolisch worden opgevat, maar betekenis hebben. In dat kader zullen we nog met veel verschillende leden spreken. De tekst moet zoveel mogelijk leden aanspreken en draagvlak hebben. En nog even als antwoord aan Jan Weezenberg: het Accountancylab is niet geruisloos verdwenen, maar in een werkgroep wordt momenteel een voorstel uitgewerkt, waar vanavond ook weer over gesproken wordt. AT: Johan Visser: van de Nederlandse Orde van Advocaten begreep ik, dat zij naast de belofte ook een 'verklaring' hanteren. Ook dit punt zullen we meenemen. Over de ontwikkelingen van de eed zal ik jullie op de hoogte houden.
Jan Weezenberg
Geachte Redactie, Citaat uit een heel oud lied : " Blijf altijd braaf en goed Bij alles wat je doet".. Het vorenstaande is uitgebreide discussie over braaf. Hoogste prioriteit, maatregel 1. Maar hoe zit het met GOED ? *We lezen vrijwel niets meer over innovatie in opleidingen. *De discussie over accountancy lab is geruisloos verdwenen *Bij alle fraudeverhalen wordt de vraag gesteld: heeft de accountant zijn werk goed gedaan (was blijkbaar niet vanzelfsprekend). *Big data, wat wel en wat niet., stilte alom. Misschien weer eens denken over een plan van aanpak, maar dan voor kennis en opleiding ? Is het een belangrijke taak voor Bestuur NBA hier uitgebreid werk van te maken ? Vriendelijke groet, Jan Weezenberg
Luc Quadackers
Misschien maakt een eed het slechte niet goed, maar het goede wel beter?
Jan Wietsma
Bestudeer het werk van Dan Ariely en je ontdekt dat een aanbeveling over de eed, hoe goed bedoelt, niet echt een oplossing biedt. Lossen we met de eed dan op, wat hieronder wordt gesteld? De accountant die niets zag, maar de belastingambtenaar wel. Van Leijen: ‘Daarmee reageert het hof op de stelling van de hoofdverdachte dat hij zich nooit werknemer voelde, maar altijd ondernemer. Qua controle vind ik het wel intrigerend dat deze zaak aan de orde is gekomen door een saaie boekencontrole van een belastingambtenaar. Niet door een commissaris, controller, notaris of accountant. De hele interne controle werkte niet.
Wim Nusselder
Beste Jan B., Ik ben het helemaal eens met het belang van het organiseren van onderlinge consultatie van mede-accountants bij dilemma’s, mijns inziens vooral ook over kantoorgrenzen heen. De vraag is hoe je als accountant onderkent dat zo’n dilemma speelt dat consultatie vergt. Een woud van wet- en regelgeving is minder geschikt om dilemma’s (belangen- en gewetensconflicten) te identificeren dan een korte beroepseed. Ik denk dus dat beide nodig zijn.
vanus
Een eed en De Heer erin betrekken? Hoe drovig is het eigelijk gesteld met het beroep? Hoeveel advocaten zijn er geroyeerd uit het register de afgelopen 50 jaar? Hoeveel medische dossiers zijn er minder fraai over de afgelopen 50 jaar? Fouk, nobele tekst maar denk je werkelijk dat een arts zich open opsteld? De 1e arts die dat volledig doet wordt ontslagen door zijn/haar werkegever, mogelijk aangemoedigd door de verzekeraar(s). Arnout, wordt er echt inhoudelijk gesproken over waar het naartoe moet, of is dit de zoveelste verwoede poging die niet gat werken? Hoeveel houvast heeft dit beroep nodig? Wat vinden de auteurs en archtecten van de werkgroep van dit idee? Is de accountancy niet simpelweg te moeilijk en complex geworden en voldoet de theorie ( in deze het wensdenken ) niet meer aan de norm? Zie input Jan, mijn recente input en de reactie van Marcel. Allemaal heel eenvoudig en wederom herhalingen van zetten.
Jan Bouwens
AT: WIm Ik ben bang dat helder zwart en helder wit niet bestaan! Als iets het beste is voor alle partijen maar de inschatting is dat sommigen beter nu niet weten dat de onderneming tegen liquiditeitstoegangsprobleem aanloopt als nu een impairment wordt doorgevoerd, dan zouden sommige partijen zenuwachtig kunnen worden met alle (ingeschatte) gevolgen van dien. Het is niet zo simpel! Nee het is juist zeer complex. Wat je moet organiseren is dat juist in zulke gevallen de accountant zijn collega’s opzoekt om het dilemma voor te leggen opdat een juiste inschatting wordt gemaakt. De eed helpt in dit verband niet, wat wel helpt is dat de accountant daadwerkelijk de gevolgen overziet van verzwijging. Zijn collega’s kunnen daarbij helpen. In een onderzoek dat ik onlangs hield in samenwerking met NBA VRC onder de AIBs en controllers blijkt dat als in een bedrijf een meer open sfeer heerst, er meer correcties worden doorgevoerd ter bestrijding van administratieve fouten. Dat heeft niets met de eed vandoen maar alles met de structuur van het bedrijf.
Wim Nusselder
Beste Jan B., Een beroepseed is geen panacee en hoeft dat ook niet te zijn. Het is slechts één van de 53 maatregelen. Wat mij betreft staat hij terecht op 1, omdat je -zoals Arnout het verwoordt- daarmee “begint bij wat is het om accountant te zijn” én verwoordt wat je in essentie wilt met het beroep. De werkgroep toekomst accountantsberoep is teruggeschrokken van het wegnemen van de weeffout in het beroep, dé perverse prikkel bij uitstek: betaling van controleur door gecontroleerde. De regelgeving is al te ver doorgeschoten en méér regelgeving en toezicht gaat weinig verbeteren en vooral kosten verhogen. Wat dan overblijft als next best categorie oplossingen is een moreel appel doen op elkaar als beroepsgenoten en -via publieke discussie zoals hier- je ook door externe belanghebbenden scherp laten houden. Kortom: een beroepseed en het organiseren van sociale en publieke controle om die regelmatig in herinnering te roepen. Als je als accountant oprecht meent dat iets echt beter is voor ALLE partijen, dan zou je er toch juist niet over hoeven zwijgen…?! Dan kun je toch gewoon schrijven dat de jaarrekening geen getrouw beeld geeft en/of onvoldoende onderbouwd is en/of dat de toekomst van de organisatie met teveel onzekerheden is omgeven, maar dat je de geachte jaarrekeninglezer tóch aanraadt om de club te vertrouwen om reden X, Y en Z?! Als je daarover meent te kunnen oordelen, moet je dat oordeel ook publiekelijk durven onderbouwen. Het riekt echter meer naar ‘cognitive capture’ (overnemen van het perspectief van de gecontroleerde) dan naar een PKI en -inderdaad- naar een uitvlucht om de eigen omzet niet in gevaar te brengen. Dat soort redeneringen van elkaar accepteren als accountants lijkt mij de bijl aan de wortel van (het vertrouwen in) het beroep.
Jan Bouwens
AT: Wim de mens is zeer handig in het bedenken van uitvluchten. Denk eens aan deze: dit jaar zou ingrijpen slecht zijn voor alle partijen, dus iedereen is beter af als ik dat jaar NIET ingrijp. De accountant kan hier oprecht mensen dat hij beter zwijgt. Maar is dat aan de accountant om te beslissen? Helpt een eed in dit verband? zaken zijn veel complexer dan je in een eed kunt vangen
Wim Nusselder
Beste Jan B., De belangrijkste beslissing die een controlerend accountant neemt is ‘zet ik mijn handtekening of niet’. Het is toch niet zo moeilijk om een -voldoende handzame- beroepseed standaard onderdeel te laten zijn van een controleverklaring?! Zelfs voor accountants in andere dan controlerende rollen zou het onderdeel kunnen zijn van briefpapier en standaard ‘handtekeningtekst’ onder e-mails.
Jan Bouwens
Onderzoek van Ariely laat zien dat mensen die op het moment van de beslissing worden herinnerd aan de 10 geboden, minder snel voor de leugen kiezen. Het is redelijk onpraktisch om een accountant elke keer als hij een beslissing neemt, bewust te maken van zijn morele plicht. Nu wat bereiken we ermee als we de accountant een eed laten afleggen? Op het moment dat hij de eed aflegt, voelt hij zich gebonden. Maar voelt hij dat nog steeds een jaar na het afleggen van zijn eed? Welke betekenis hect hij aan de morele spiegel? Zaken liggen veel complexer dan dat. Zo weten we dat als iemand weet dat hij zelf een risiconemers is, hij als hij weet dat hij anderen meesleept in dat risico deze in 2/3 hij dat in 2/3 van de gevallen zal doen. Helpt hier een eed tegen? Mensen zijn ook meesters in recht praten wat krom is. Helpt daar een eed tegen? Een eed afleggen is mooi als symbool, maar is het betekenisvol?
Wim Nusselder
Hoi Arnout, “Inhoudelijk [gesprek] over waar het met het accountantsberoep naartoe moet”; count me in! “De accountant als vrij gevestigde dominee”; hallelujah! “We proberen een economie te bouwen op basis van het dienen van eigen-belang (de onzichtbare hand van Adam Smith), maar wel met regulering van de uitwassen van datzelfde eigen-belang.” Dat geldt voor de liberalen onder ons, maar je kunt daar ook anders tegenaan kijken. Economische ordening is meer dan evenwicht zoeken tussen cowboy-liberalisme en planeconomie door de ‘markt’. als vermeende basis van ‘de economie’, binnen collectief vastgestelde perken te laten houden door “toezichthouders (RvC), (interne) accountants, nogal wat ambtenaren, politici, etc. etc.”. Het bestaansrecht van accountants berust tegenwoordig, meer dan ten tijde van het onstaan van het beroep, op het dienen van ‘het publieke belang’. Titelbescherming en wettelijke controleplicht onderstrepen dat. Ik zou dat publieke belang scherp willen onderscheiden van 1) het private belang van degene wiens financiële verslaggeving de accountant (in welke rol dan ook) betrouwbaarder geacht wordt te maken, 2) het private belang van degene in wiens opdracht de accountant dat doet en 3) het private belang van de accountant zelf. Mijns inziens is dat publieke belang een economie gebaseerd op zoveel mogelijk onderling vertrouwen. Waarin je niet je vingers hoeft na te tellen als je iemand een hand hebt gegeven cq op je hoede hoeft te zijn voor kleine lettertjes dan wel het ontbreken daarvan. Waarin we geen uitgebreide controle-apparaten hoeven op te tuigen, met alle inefficiëntie van dien, doordat enerzijds mensen primair hun private belangen nastreven en we anderzijds het collectieve effect daarvan binnen de perken willen houden. Ja, je begint je carrière als accountant als het goed is met het heilige voornemen om het publieke belang te dienen, 1) waar nodig ten koste van het private belang van de financiële verslaggevers, 2) waar nodig ten koste van het private belang van je opdrachtgevers en 3) waar nodig ten koste van je eigen private belang. Concreet: om vooral het private belang in het oog te houden van anderen dan jezelf en anderen dan je opdrachtgevers. Opdat zij kunnen vertrouwen op de financiële verslaggeving waarvan je de betrouwbaarheid bevordert. Je gelooft als accountant in de heilzame werking van betrouwbare financiële verslaggeving voor onderling vertrouwen in het economisch verkeer en daarmee voor collectieve welvaart. Je belooft dat geloof nimmer te zullen verloochenen. Je evenzeer bewust van je eigen feilbaarheid als van die van anderen, accepteer je dat je mede-accountants je daar regelmatig aan herinneren. Je gedraagt je als ‘vrijgestelde’, als vertrouwenspersoon en als moreel baken. Je draagt uit beroepseer bij aan dat publieke belang en accepteert slechts een geldelijke beloning die passend is vanuit dat perspectief. Bij toetreding tot je beroep leg je geloofsbelijdenis af. Je getuigt daarvan: ‘Stand up for your beliefs’! Je verzamelt volgelingen om je heen in de vorm van de financiële professionals (niet-accountants) waarvoor je als morele ruggesteun fungeert: boekhouders, administrateurs, controllers, CFOs, fiscalisten etc.. Een lonkend toekomstperspectief?
Wim Nusselder
Beste Johan, Ik ben Quaker. Ook wij onderschrijven het idee dat je geen dubbele standaarden moet hanteren. Ja is ja en nee is nee, en ja is niet een beetje meer ja als je er een handtekening onder zet of het ‘bekrachtigt’ met een eed op iets dat je heilig is. Niet “zo waarlijk helpe mij God almachtig” dus (nog afgezien van het daarin verwoorde dogma waar een Quaker zich niet op zal vastleggen). In iets beloven zien we echter niet zoveel kwaad. (Het “plechtig” kan bij nader inzien beter geschrapt worden uit mijn tekstvoorstel, ook met het oog op “spreken dat bondig is”...) Historisch gezien is ‘de belofte’ als optie naast ‘de eed’ ook een tegemoetkoming aan Doopsgezinden, Quakers en andere overmatig godvruchtige types die God niet voor hun karretjes wensen te spannen. Van die optie hebben we dus ook altijd gebruik gemaakt.
Wim Nusselder
Beste Anne-Marike, Mijn hoofdboodschap was niet een pleidooi voor betrouwbaarheid (van financiële verslaggeving) en vertrouwenwekkend handelen (door accountants), want de wenselijkheid is neem ik aan evident. Mijn hoofdboodschap was: 1) houdt de beroepseed zo kort mogelijk (mijn tekstsuggestie bestond uit één zin), 2) focus op de essentie van de gewetensconflicten waarin de beroepseed houvast moet bieden (het omgaan met de belangentegenstelling tussen betalende en niet-betalende belanghebbenden).en 3) noem de ultieme raison d’être van het beroep (onderling vertrouwen in het economisch verkeer). De door mij gesuggereerde tekst kan zelfs nog korter door “bij de naleving van de voor mijn beroepsuitoefening relevante wet- en regelgeving” te vervangen door “bij mijn beroepsuitoefening”. Ik bepleit bovendien het vermijden van de term “algemeen/publiek belang”, als zijnde tezeer een leeg en belangentegenstellingen verdoezelend begrip. Mijns inziens kun je het in plaats daarvan dus beter hebben over ‘de belangen van niet-betalende belanghebbenden’. Ik bepleit ook het vermijden van de term kwaliteit en het waar mogelijk liever te hebben over vertrouwen dan wel over betrouwbaarheid en vertrouwenwekkend handelen als belangrijkste determinanten daarvan. Het laatste hoeft van mij niet in de beroepseed.
Fouk
Nog een aanvulling vanuit de eed van de artsen waar de lengte wat mij betreft best wel mee valt. "Ik zal mij open en toetsbaar opstellen". Ik merk nog steeds dat accountants toetsingen door derden lastig vinden terwijl dat gewoon bij de professie hoort
Wim Nusselder
Beste Jan B., Studenten aan een University College wordt gevraagd een erecode te onderschrijven dat ze niet zullen spieken, plagiëren etc.. Toen mijn oudste kind 5 jaar geleden geaccepteerd werd bij zo’n University College kwam ik ergens een verwijzing tegen naar onderzoek waaruit bleek dat zulke erecodes nauwelijks helpen als ze slechts éénmaal onderschreven hoeven te worden, maar wél duidelijk verschil maken als er bij elk tentamen, paper etc. aan herinnerd wordt. Ik kan niet meer terughalen waar ik dat las en naar welk onderzoek verwezen wordt. Wat jij schreef leek dat te bevestigen: “We weten uit onderzoek dat een eed geen belemmering vormt om over de schreef te gaan tenzij betrokkene op elk moment van zijn handelen wordt herinnerd aan zijn eed.” Met andere woorden: een eed belemmert wél het over de schreef gaan als betrokkenen er op relevante momenten aan herinnerd wordt. Het lijkt mij niet zo’n probleem om een accountantseed -mits kort genoeg- op te nemen in standaard accountantsverklaringen direct boven de handtekening.
Louis van Garderen
Als we als beroepsgroep al een eed nodig hebben om te beloven dat we ons aan de wet houden, hebben we dan niet bij definitie die eed niet meer nodig? Anders gezegd: je mag - zoals Johan Visser dat verwoordt - van een accountant verwachten dat hij zich aan de wet houdt. Daarvoor is een eed geen aanvulling of bekrachtiging. Maar als we dan toch een eed gaan afleggen, dan kan het toch niet zo zijn dat we die jaarlijks herhalen?!? Wat is je woord als beroepsgroep nog waard als dat na een jaar niet meer valide zou zijn....? Door zo met een eed om te gaan devalueer je het instrument zelve. Niet doen dus!
Olivier Walravens
Los van de goede kanten van een eed kan ik me niet voorstellen dat de invoering van een beroepseed de kwaliteit van de werkzaamheden door accountants gaat verbeteren. Ook bij het afleggen van een eed zullen er accountants zijn die buiten het geldende regelgevende kader zullen opereren. Kijk maar naar de voorbeelden in de advocatuur en medische wereld. Blijkbaar is de verleiding van het 'grote' geld voor sommige mensen belangrijker dan opereren binnen de afgelegde eed. Ook in de accountancy is daarvan helaas sprake. Op basis van vaktechnische vragen die worden gesteld en ervaringen bij kwaliteitstoetsingen concludeer ik dat er (ook) accountants zijn die geldende wet- en regelgeving maar lastig vinden bij de uitoefening van het ondernemerschap. Het jaarlijks herhalen van de beroepseed schiet door, dat gebeurt in andere sectoren ook niet. We hebben in onze sector niet voor niets een verplichting tot permanente educatie.
Johan Visser
Mag ik er op wijzen dat het verplicht stellen van een eed impliceert dar jullie een aantal m.n Doperse Christenen uitsluiten van het Beroep van Accountant. In de beroemde Bergrede van Jezus ( Mattheüs 5 -34-37) zegt Jezus: En Ik zeg jullie dat je helemaal niet moet zweren, noch bij de hemel ,want dat is de troon van God, noch bij de aarde, want dat is zijn voetenbank, noch bij Jeruzalem, want dat is de stad van de grote koning; zweer evenmin bij je eigen hoofd, want je kunt nog niet een van je haren wit of zwart maken. Laat jullie ja ja zijn, en jullie nee nee; wat je daaraan toevoegt komt voort uit het kwaad. Komend uit de Doperse traditie is er geen haar op mijn hoofd die er mee instemt om een eed te gaan afleggen. Meer seculier gesproken: in mijn vrij lange loopbaan als headhunter heb ik geleerd dat je bij mensen die expliciet de behoefte voelen om hun eerlijkheid etc te benadrukken je heel snel heel erg wakker moet worden. Anders gezegd: oprecht en bekwaam handelen etc is een conditio sine qua non. Een Accountant die niet zo opereert is gewoon geen Accountant maar een oplichter. En daar heb je (tucht) recht voor!
Anne-Marike van Arkel
Dank voor al jullie reacties. Zoals aangegeven zal ik in een nawoord hierop ingaan. De eed is een onderwerp dat veel reacties oproept. Zelf heb ik een eed afgelegd toen ik in juli 1987 als advocaat ging werken. En toch, tot op de dag van vandaag, herinner ik me hoe de eed doorwerkte in de dagelijkse praktijk, hoe je er wel voor waakte een zaak te nemen, waarvan je eigenlijk meteen al wist dat deze niet haalbaar was. Hoezeer de cliënt dit ook wilde, hoezeer ook de cliënt zijn principes wilde naleven. Voor de accountant zal de eed ook een dergelijk effect hebben: door de eed uit te spreken sta je bewust stil bij de kernwaarden van je beroep en zal je er in de praktijk eerder aan herinnerd worden. Nu de 19 reacties. Hans Dijkstra vind de eed van de medici een inspirerende eed. Dat vind ik ook, maar hij is veel te lang om zelf uit te spreken. De vertaling naar het beroep van accountant – hoe goed gevonden ook -, staat wel ver af van de kernwaarden als genoemd in de VBGA. Roy Gorter vraagt zich af of er een wetenschappelijke onderbouwing te vinden is ten aanzien van de werking van de eed. Ik zal dat nagaan! De heer Bruinsma is van mening dat de accountant niet zou handelen in het algemeen belang. Dit moet ik bestrijden, want in de VBGA staat wel degelijk vermeld dat de accountant in het algemeen belang handelt. Aan dit specifieke onderwerp zal ik in samenwerking met het ACB een aparte column wijden. Harry Mock, dank voor suggestie, deze zullen we meenemen! Jan Bouwens en Geert de Jonge verwijzen naar de 10 geboden. Ja, als alle accountants zich daaraan zouden houden dan zou er weinig misgaan. Nu zijn niet alle geboden even toepasbaar. Tijdens een internationale bijeenkomst sprak een Amerikaanse CPA en zij maakt de vergelijking met wat we geleerd hebben op de kleuterschool. Als we ons gewoon daaraan zouden houden etc. Jan Wietsma, dank voor bijdrage, we zullen jouw opmerkingen meenemen in de verder ontwikkeling van de eed. Gerard Dirven, dank voor tekstvoorstel, we betrekken deze bij onze verder uitwerking. De juridische verankering zal in ieder geval een verordening zijn welke alle leden bindt en zo mogelijk ook een wijziging in de WAB. Indien een accountant dan geen eed kan afleggen, kan hij niet worden ingeschreven. De overige vragen zullen we meenemen. Menno, ben met jouw eens dat de primaire focus de kwaliteit van het werk moet zijn en dat daar sterk op moet worden ingezet. Veel maatregelen in het rapport in het publiek belang gaan daar ook over. De eed zal de attitude van de accountant om de kernwaarden toe te passen bij zijn werkzaamheden versterken. Een goed idee, Pieter Arie, om ook aandacht te besteden aan de onafhankelijkheid van de accountant in de tekst van de eed. Beste Paul, de eed is één van de 53 maatregelen. Alle maatregelen pakken we in projectteams gelijktijdig aan. De kwaliteit is hierbij focus nummer één! Henk, dank voor jouw support! Jan Bouwens in de reprise, jouw vertrouwen in de mensheid is niet groot. Echt, een eed geeft in de meeste gevallen toch een extra stimulans om er goed bij stil te staan wat het beroep betekent. En het voorkomt niet dat er fouten gemaakt zullen blijven worden. Hans Dijkstra, dank voor jouw reactie. Wat het jaarlijks herhalen van de eed betreft, hier zou ik graag het Schotse instituut als voorbeeld nemen. Het zou goed zijn indien de leden ieder jaar als de contributiebrief komt, opnieuw de eed schriftelijk dan wel digitaal bevestigen. En ik vind het een aansprekend idee om dit te doen niet alleen bij een diploma-uitreiking maar ook bij andere belangrijke momenten in de carrière van een accountant. Wim Nusselder pleit voor de betrouwbaarheid en vertrouwenwekkend handelen van de accountant. Hier kan ik het alleen maar mee eens zijn. We zullen kijken hoe dit verwerkt kan worden in de eed. En last, but not least, Arnout van Kempen, die het begrip algemeen belang als houdbaar beschrijft. En als lastig, maar ja, het zijn van accountant brengt dilemma’s met zich mee. Nogmaals dank voor alle bijdragen. Ik houd u op de hoogte! Anne-Marike van Arkel
Arnout van Kempen
Alleen al deze discussie laat een nuttig aspect van de beroepseed zien: er wordt tenminste weer inhoudelijk gesproken over waar het naartoe moet met het beroep. De opmerking van Jan Wietsma over gewetensconflicten is wat mij betreft de spijker op zijn kop, en vervolgens net er naast. Ik citeer: "De accountant die het algemeen belang wil dienen, krijgt te maken met een continue stroom aan gewetensconflicten." Ja, dat lijkt me de spijker op zijn kop. Dat is dus precies wat het accountantsberoep lastig maakt, maar ook boeiend en belangrijk. Die gewetensconflicten, daar gaat het nu juist om. We proberen een economie te bouwen op basis van het dienen van eigen-belang (de onzichtbare hand van Adam Smith), maar wel met regulering van de uitwassen van datzelfde eigen-belang. We hebben dus in ons economisch systeem inherent morele dilemma's gebouwd. En die concentreren zich rond de functionarissen die we hebben aangewezen om de regulering uit te voeren. Dat zijn dus toezichthouders (RvC), (interne) accountants, nogal wat ambtenaren, politici, etc. etc. Juist omdat we in Europa en zeker ook in Nederland een gezond evenwicht nastreven tussen de twee uitersten van cowboy-liberalisme en planeconomie in zoeken, MOETEN we leren om te gaan met gewetensconflicten. En daarvoor leiden we heel specifieke groepen mensen op, waaronder accountants. Kortom, Jan Wietsma slaat de spijker op zijn kop. Om meteen daarna er hard naast te slaan: "Die term is dus sowieso niet houdbaar. " Die term is wel degelijk houdbaar. Sterker, ze is het logische, en onvermijdbare gevolg van onze economische ordening. Als ik me niet heel erg vergis heeft Wim Nusselder juist daarop al regelmatig gewezen in de discussies van afgelopen zomer. De "derde weg" tussen bruut marktdenken (dat is niet waar de accountant thuis hoort) en bruut overheidsdenken (ook daar hoort de accountant niet thuis). Maar meer de accountant als vrij gevestigde dominee. Artsen, maar bijvoorbeeld ook journalisten, bewegen zich in datzelfde lastige, spannende, maar uiterst waardevolle domein. En of ze nu een beroepseed (artsen) hebben of niet (journalisten), iedereen weet wel zo ongeveer wat je van een arts of een journalist mag verwachten. En meestal gaat dat dus goed. Journalisten beschermen hun bronnen, laten zich desnoods gijzelen, of ze nu een beroepseed afleggen of niet. Idem met de twee-bronnen-regel, feiten scheiden van meningen, etc. Omdat journalisten en iedereen verder wéét dat dat is wat het betekent om journalist te zijn. Kan een beroepseed accountants en iedereen verder helpen om dat soort basisbeginselen in het hoofd, en in het hart, te krijgen? Vast wel. Of het nu via een eed gaat of op een andere manier boeit mij niet zo. Maar dat het nodig is, is evident. En dan liever niet met een technocraten-eed waar niemand iets van snapt, zoals voorgesteld door Anne-Marike voorstelt. Aansluiten bij regelgeving is de omgekeerde weg. Je begint bij "wat is het om accountant te zijn", en die leg je vervolgens juridisch bruikbaar vast in regelgeving. Niet andersom. Persoonlijk vind ik het tekstvoorstel van Hans Dijkstra tamelijk briljant.
Jan Bouwens
AT: Wim Je schrijft: "Het draagt (wetenschappelijk bewezen) bij aan moreel gedrag in de (beperkte) mate waarin betrokkenen er regelmatig en op cruciale momenten aan herinnerd (kunnen) worden. " Ik ken dat bewijs niet, en zou graag weten welke papers dit bewijzen. Ik ken alleen maar papers die geen ondersteuning geven voor het idee dat een eed mensen ervan weerhoudt onwelgevallig gedrag te vertonen. Mensen zijn meesters in het vinden van excuses, naar zelfzelf en naar anderen.
Wim Nusselder
Mijn tekstvoorstel (voortbouwend op dat van Gerard): 'Hierbij beloof ik plechtig om bij de naleving van de voor mijn beroepsuitoefening relevante wet- en regelgeving primair rekening te houden met de belanghebbenden bij betrouwbare financiële verslaglegging die mij niet betalen, opdat het economisch verkeer in zo groot mogelijke mate kan berusten op vertrouwen in plaats van op controle.' Een beroepseed is terecht één van de 53 maatregelen. Het draagt (wetenschappelijk bewezen) bij aan moreel gedrag in de (beperkte) mate waarin betrokkenen er regelmatig en op cruciale momenten aan herinnerd (kunnen) worden. De accountant die ‘het algemeen belang’ of ‘het publieke belang’ wil dienen krijgt te maken met belangenconflicten. Of dat resulteert in gewetensconflicten hangt af van de mate waarin ‘algemeen belang’ en ‘publiek belang’ tot lege begrippen zijn gemaakt in het publieke discours die belangenconflicten verdoezelen en van het vermogen tot analyse van die belangenconflicten en van de persoonlijke integriteit om daarmee om te gaan. Kwaliteit is in wezen een leeg en negatief begrip: ‘dat wat niet kwantificeerbaar is’ (en in het normale spraakgebruik wel wenselijk). Net als vrijheid: “nothing left to lose”. Het gaat om vertrouwen, berustend op betrouwbaarheid en vertrouwenwekkend handelen. Betrouwbaarheid (‘feitelijke’ juistheid, voor zover dat bestaat in postmoderne tijden) en vertrouwenwekkend handelen (onafhankelijk, autonoom handelen) staan in wisselwerking met elkaar. De eed van Hippocrates werkt niet in de laatste plaats doordat IEDEREEN hem kent. IEDEREEN spreekt er schande van als artsen zich toch bezondigen aan facilitering van marteling of zelfverrijking. Zo zou ook een beroepseed voor accountants kunnen bijdragen zelfs aan de betrouwbaarheid van financiële verslaggeving.
Geert de Jonge
Kijkend naar de 10 geboden is op het accountantsberoep het meest van toepassing het negende gebod: gij zult geen valse getuigenis afleggen.
Hans Dijkstra
Reactie van Henk Verhoek mi. terecht. De eed is niet de universele oplossing, maar slechts een van de 53 voorstellen. Nog wel een vraag voor volgende keer column van Anne-Marike. Hoe zie je dat jaarlijkse herhalen? Geldt dat alleen de toevallig aanwezigen bij een diploma-uitreiking? Dat moment is net zoiets als 'ja' zeggen op je trouwdag, dan ben je ook vast van plan die belofte te houden. Het belangrijke moment voor accountants is als je tekenbevoegd wordt/bent. Dus nog een vraag. Is het een idee die eed iig nog een te koppelen aan het moment waarop je tekenbevoegd wordt, en dan ten overstaan van de AFM? Wederom niet de allesomvattende oplossing, wel weer wat passende symboliek?
Jan Bouwens
Beste mensen, Bij een groei van het aantal chirurgen met 10% neemt het aantal operaties bij een onveranderd ziekteaanbod toe met 3%. Het is evident dat we zelfs onder de Hippocratische eed niet verschoond blijven van ‘overbehandeling’. Hoe kunnen we nu denken dat een accountant -die toch aanzielijk minder voelbare schade kan aanrichten dan een arts- door een eed wordt gebonden zich netjes te gedragen?
Henk Verhoek
Beste mensen, Ik ben toch wel op zijn zachts gezegd verbaasd over de diverse reacties tot nu toe. Het lijkt dat de focus is gericht op allerlei barrières, zoals bv het is geen garantie en wat te doen met accountants die de eed niet willen afleggen? en moet er niet eerst wetenschappelijk onderzoek plaatsvinden? Is dit typisch des accountants anno 2015? Ik hoop het toch van niet. Het gaat natuurlijk om het kwaliteitsstelsel/bouwwerk als geheel, geen enkele onderdeel daarvan biedt volledige garantie. En natuurlijk is een verbetering van de kwaliteit van het werk van de accountant een zeer belangrijke factor, maar daar gaat de bijdrage van Anne-Marike helemaal niet over. Zo ook regelgeving en tuchtrecht, allemaal noodzakelijke preventieve en repressieve maatregelen. Waar het hier om gaat is een persoonlijke nadrukkelijke bevestiging die dwingt tot bewustwording dat ons beroep ergens over gaat en een grote maatschappelijke impact heeft. En voor de degenen die de het begrip 'onafhankelijkheid' missen wil ik nog even in herinnering brengen dat onafhankelijkheid geen fundamenteel beginsel is, maar een vorm van het zichtbaar maken van 'objectiviteit' is. En heeft ooit niet iemand gezegd dat de accountant er is ten behoeve van het maatschappelijk verkeer? of zijn we dat inmiddels vergeten? Dan toch maar zsm die eed afleggen!
Paul Stoele
Beste Anne-Marike, Natuurlijk weet ik ook wel dat het heel menselijk is, maar wat is het toch een vreemde neiging om wanneer er belangrijke kwesties aan de orde zijn, toch tijd te spenderen aan zaken die (op zich mogelijk niet helemaal onbelangrijk zijn) beter op een later tijdstip behandeld kunnen worden. De komende jaren hebben de accountants (in het bijzonder die in het openbare beroep) toch alle tijd en aandacht nodig om de kwaliteit van hun dienstverlening waarneembaar op een hoger peil te brengen? Nu gaan nadenken of discussiëren over iets als een beroepseed leidt alleen maar af. Hartelijke groet, Paul Stoele
Pieter Arie
Het afleggen van een beroepseed is m.i. symboolpolitiek om bij buitenstaanders een positieve indruk te creeëren. Goodwill van buitenstaanders is slechts een tijdelijk dempend middel wat in de toekomst als een boomerang zal terugkomen. Maar goed, klaarblijkelijk zijn er onomkeerbare stromingen binnen het NBA die zonder enige empirisch bewijs dergelijke maatregelen omarmen. We zullen deze realiteit maar moeten omarmen. Volledig eens met Jan Wietsma dat de woordkeuze "algemeen belang" slecht is. Het is een containerbegrip. De accountant dient niet het algemeen belang. De accountant dient een specifiek belang. Namelijk de opdracht waarvoor hij wordt aangesteld. Mijn suggestive zou zijn om weg te blijven van dergelijke loze beloften. Waar is het woord ONAFHANKELIJK gebleven?? Tot slot vind ik dat er in uw text een potentiële paradox kan zitten. Het algemeen belang en het belang van het accountantsberoep gaan niet altijd samen.
mennoaccountant
AT: Jan Bouwens Ik vindt dat de hoogleraren en professoren zich meer met de praktijk moeten bemoeien. Ik vindt dat jullie erg goed werk leveren maar de laatste puzzelstukje willen jullie maar niet aanpakken. Ik heb het herhaaldelijk ook aan Marcel voorgelegd. Jullie beroepsgroep zit vol kennis en kunde. Wanneer je dit ook in de ondernemingen zelf aan de medewerkers brengt zullen de controles geheel anders verlopen. Voor, tijdens en na de controle van een jaarrekening moet een onafhankelijke professor of hoogleraar betrokken worden bij dit proces zodat de controleteam scherp en gefocust blijft en de juiste werkzaamheden uitvoert. wanneer dit in het verleden was ingevoerd hadden we Vestia, SNS, enz nooit meegemaakt. Als voorbeeld professor Langendijk externe verslaggeving van University Nyenrode. Wanneer deze betrokken zal raken bij de controle van de jaarrekening zullen deze kwalitatief een veel hogere niveau bereiken.
mennoaccountant
We zitten hier te discussiëren over een onderwerp die niet van belang is binnen de accountancy. Ons probleem ligt niet bij het afleggen bij een eed. Ons grootste probleem is de kwaliteit van de accountant. Omdat we de laatste jaren de focus niet op kwaliteit was gelegd is ons naam ter grabbel gegooid. We moeten onze mensen goed opleiden en blijven opleiden. Dat is de sleutel tot succes. Een eed afleggen is zo oude generatie. Wat voor toegevoegde waarde heeft het in de praktijk. Nul komma nul. Oplossing is makkelijk. Investeer in je mensen en de controleteams en je zal zien dat binnen 5 jaar de accountancy totaal is veranderd.
Gerard Dirven
Anne-Marike, Eens met het commentaar van Jan Wietsma. Maar als het dan toch zo nodig moet. Een eed is een plechtig ding en moet geen cherry picking zijn van wat aardige gedragseigenschappen die zo hier en daar in wet- en regelgeving zijn verspreid. Het moet zo precies mogelijk weergeven waar je je aan te houden hebt en zodanig geformuleerd dat je het ook waar kunt maken, anders kun je het helemaal niet beloven. De tekst dient wat mij betreft dan ook zoveel mogelijk aan te sluiten bij de wetten en verordeningen waar een accountant zich aan te houden heeft, simpelweg door daarnaar te verwijzen. Daar ligt immers vast waar een accountant zich aan te houden heeft zeker gezien het feit dat voorschriften deels variëren per rol die de accountant vervult: openbaar, intern, overheid en in business. Maar door het zo te formuleren heeft de eed ook weer weinig zin, want aan die wet- en regelgeving heb je je immers al te houden. Mijn tekstvoorstel: 'Als account ben ik mij bewust van mijn maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid. Ik dat kader beloof ik plechtig mij steeds te zullen houden aan de voor mijn beroepsuitoefening relevante wet- en regelgeving.' En verder nog wat vragen: - Wat voor een juridische verankering gaat deze eed krijgen? - Wat gebeurt er met accountants die de eed niet willen afleggen? - Wat gebeurt er met accountants die wel een eed afleggen maar een variatie op de tekst toepassen? - Wat gebeurt er met accountants die de eed eenmalig afleggen en deze niet willen herhalen? etc Verder denk ik dat het voor het maatschappelijk vertrouwen in het beroep veel belangrijker zou zijn om niet individuele accountants maar juist de bestuurders en commissarissen van accountantsorganisaties jaarlijks een plechtige eed te laten afleggen of beter nog een governance code accountantsorganisaties te ontwikkelen waarover door de bestuurders jaarlijks wordt verklaard. Tone at te top bepaalt immers in belangrijke mate de kwaliteitskaders waarbinnen door een organisatie wordt gewerkt.
Jan Bouwens
AT: Jan Wietsema We weten uit onderzoek dat een eed geen belemmering vormt om over de schreef te gaan tenzij betrokkene op elk moment van zijn handelen wordt herinnerd aan zijn eed. Dat nu kan heel moeilijk worden gerealiseerd. Ik ben bang dat we onze energie in de verkeerde zaken steken. We kunnen veel meer verwachten van aangescherpte auditprocessen, een goede opleiding en selectie van accountants in spe welke het onwaarschijnlijker maken dat de accountant door de gecontroleerde wordt afgetroefd. Kortom zorg ervoor dat de accountant niet om de tuin kan worden geleid. Dat betekent dat we dieper na moeten denken over de organisatie van de controleprocessen, de opleiding en de persoon die geschikt is voor het vak.
Jan Wietsma
De accountant die het algemeen belang wil dienen, krijgt te maken met een continue stroom aan gewetensconflicten. Die term is dus sowieso niet houdbaar. Losstaand daarvan ben ik er nog niet uit wat een beroepseed toevoegt aan hetgeen wij al hebben. We hebben immers een goed werkend tuchtrecht. Daar komt bij dat een beroepseed alleen langdurige werking heeft als je er ook programma's omheen bouwt die er voor zorgen dat hij blijft leven. Kortom nog maar eens goed nadenken en bediscussiëren en juristen en gedragswetenschappers laten meedenken. Ik weet dat aan de bankierseed meer haken en ogen zitten dan men van tevoren had gedacht en dat men nu al tegen onvermoede problemen oploopt.
Jan Bouwens
Wat te denken van: ik houd me aan de 10 geboden?
Harry Mock RA
Mw van Arkel, Uw formulering ""dat ik mij van elk handelen of nalaten zal onthouden waarvan ik weet of behoor te weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of kan brengen."" lijkt erg veel op het artikel uit de GBR van 1993 dat roemloos is verdwenen :... "de accountant dient zorg te dragen voor de EER VAN DE STAND Ik vind ""de eer van de stand"" een betere formulering dan "" het in discrediet brengen""
S.F. Bruinsma
Eed? Handelen in het algemeen belang? Ik dacht dat het primaat bij de politiek lag? Zij zijn toch de vertegenwoordigers van het algemeen belang? Of is dat tegenwoordig de accountant? Zullen de gezagsdragers en autoriteiten op deze wereld leuk vinden. Interessant artikel in dit verband, van vorige maand, van niet de minste: http://www.accountant.nl/Accountant/Weblogs/Marcel+Pheijffer/Fundamentele+discussie+het+Algemeen+belang.aspx. Zo waarlijk helpe mij God Almachtig.
Roy Gorter
Beste mevrouw Van Arkel, De NBA heeft blijkbaar erg veel vertrouwen in het effect van de invoering van een beroepseed. Zoveel dat dit zelfs een apart project is. Waar is dat eigenlijk op gebaseerd, wetenschappelijk onderzoek of een stellige overtuiging bij betrokkenen? Het zou mooi zijn als u als projectleider van dit project hier wat meer inzicht in kan geven.
Hans Dijkstra
Ik heb even rondgekeken op internet en de meest inspirerende in de geest van het gedachtegoed van de werkgroep vind ik die van de medici (door mij alvast vertaald naar ons beroep) “Ik zal naar mijn beste oordeel en vermogen en om bestwil van het algemeen belang dit algemeen nooit voorzien van door mij onvoldoende onderzochte of ten onrecht gecertificeerde informatie en nooit iemand anderszins kwaad doen. Nooit zal ik, om mijn betalende klant te gerieven, informatie van de klant certificeren of een klant raad geven, die, als hij wordt gevolgd, grote negatieve gevolgen voor het algemeen belang heeft. Nooit zal ik een klant een instrument adviseren om misbruik te maken van onwetendheid in het algemeen belang of anderszins een onterechte schijn te wekken. Maar ik zal de zuiverheid van mijn leven en mijn integriteit en professionaliteit bewaren. Het verrichten van werkzaamheden waarvoor ik niet gekwalificeerd ben zal ik overlaten aan hen die hierin bekwaam zijn. Bij iedere klant waar ik binnentreed, zal ik slechts komen in het belang van het algemeen belang. De mij toevertrouwde medewerkers en assistenten zal ik eren en liefhebben als mijn ouders; ik zal in gemeenschap met hem leven en rechtvaardig mijn bezit royaal met hen delen, de kunst leren zonder vergoeding en zonder dat daartoe een schriftelijke belofte nodig is; aan mijn medewerkers en assistenten, aan de leerlingen van mijn leermeester en aan de medewerkers en assistenten die verklaard hebben zich aan de regelen van het beroep te zullen houden, aan hen allen zal ik de grondslagen van de kunst leren. Al hetgeen mij ter kennis komt in de uitoefening van mijn beroep of in het dagelijks verkeer met mensen en dat niet behoort te worden rondverteld, zal ik geheim houden en niemand openbaren. Moge ik, als ik deze eed getrouwelijk houd, vreugde vinden in mijn leven en in de uitoefening van mijn kunst, maar moge het tegenovergestelde het geval zijn indien ik hem schend. Ik zal mij verre houden van iedere welbewuste slechte daad en van elke verleiding, in het bijzonder van de geneugten van de zoektocht naar telkens meer geld. Dat beloof ik of Zo waarlijk helpe mij God almachtig!'"
Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.
Aanmelden nieuwsbrief
Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.
