Opinie 11 december 2015

Mijd privébeleggingen in vastgoed

Iedereen moet geld verdienen. En als je de kans krijgt om veel geld te verdienen, maakt dat het leven een stuk makkelijker.

Je kunt regelmatig uit eten, hoeft je kleren niet alleen in de uitverkoop te halen en ook een mooie vakantiebestemming is verzekerd. Zorgeloos geld uit kunnen geven, misschien nog een vakantiehuisje op de Franse campagne en genoeg kunnen overhouden voor later - met zeg een ton of twee per jaar heb je dan rijkelijk voldoende.

Wie meer verdient, krijgt - zo lijkt het - een andere relatie met geld. Inkomen dient niet alleen meer om je levensonderhoud te bekostigen. Je houdt opeens geld over. En kennelijk ontstaat dan bij sommigen de onweerstaanbare aandrang om een bestemming te zoeken waardoor er nóg meer geld op je rekening komt te staan. Geld met geld verdienen - het ultieme kapitalistische gezelschapsspel.

Partners van de grote accountantsorganisaties vallen met een gemiddeld inkomen van zeg vijf ton per jaar ruimschoots in de buitencategorie van mensen die meer geld verdienen dan ze normaliter op kunnen maken. Zij hebben bovendien een extra prikkel voor een optimaal renderend vermogen: het ontbreken van een reguliere pensioenvoorziening. Wanneer zij uit de winkel stappen, houdt de kassa op met rinkelen en zullen ze moeten teren op het vermogen dat zij in hun actieve leven hebben weten op te bouwen.

Tot zover een plausibel verhaal. Maar in de uitvoering gaat het nogal eens mis. Het aantal incidenten waarbij topbestuurders in de problemen kwamen en komen door privébeleggingen stapelt zich op en geen enkel kantoor lijkt gespaard te blijven. Met name wanneer zij zich begeven op het glibberige pad van de vastgoedmarkt.

Ik begrijp het ook wel. Een spaarrekening levert niets op, een 'private banker' inschakelen is tamelijk saai en in aandelen beleggen kost veel tijd. Als je al niet voortdurend op rode stoplichten stuit vanwege onafhankelijkheidsregels.

Toch weten we sinds de onthullingen over de vastgoedfraude, dat in de wereld van makelaars, aannemers, projectontwikkelaars en pandjesbazen eigen spelregels gelden. En dat maakt het vastgoed ook zo populair bij lieden die geregeld op kosten van de staat van een sabbatical achter gesloten deuren mogen genieten. Zelfs wanneer je volledig integer wilt opereren, kom je altijd wel een partij tegen die er andere mores op na houdt. En niet aarzelt om met de rechter of de krant te dreigen, in de hoop dat het voorkomen van reputatieschade de ander meer waard is dan een financiële tegenvaller.

De vraag of accountants privé in vastgoed mogen beleggen, laat zich daarom niet door de wet beantwoorden. Zoals het ook niet volstaat om een muur op te trekken tussen datgene wat een partner voor de firma doet en activiteiten in de privésfeer.

Een partner is mede-eigenaar van het bedrijf en daarom ook medeverantwoordelijk voor een goede reputatie. Wanneer zakelijke activiteiten worden ondernomen waarin het niet of nauwelijks mogelijk is om reputatie-risico's in de klauwen te houden, ondanks je eigen integere bedoelingen, dan moet je dat gewoon niet doen. Dat geldt voor de acceptatie van een klant. Maar ook voor beleggingen in de privésfeer.

Iedere partner met gezond verstand zou de discipline op moeten brengen om voor privé beleggingen de vastgoedsector te mijden. Punt. Wie de risico's niet ziet, is of naïef of toch te gretig.

Die eigenschappen vormen een tikkende tijdbom onder verantwoord reputatiemanagement. Dus toch maar die vermogensbeheerder inschakelen of een gemeenschappelijk pensioenfonds voor alle partners, zoals Jan Hommen bij KPMG doorvoerde.

Bestuurders en beleidsbepalers bij accountantskantoren zouden zelfs de code kunnen naleven die geldt voor ministers en staatssecretarissen: Haagse bewindslieden moeten gedurende hun actieve periode iedere zakelijke activiteit beëindigen en op afstand zetten. Integer handelen is soms samen te vatten in een simpele regel.