Opinie 03 december 2015

Geef meer openheid over monitoringcommissie

NBA-voorzitter Pieter Jongstra en commissielid Marcel Pheijffer wijzen de kritiek van de big four op de Monitoringcommissie Accountancy van de hand.

De big four moeten niet kinderachtig doen, vindt Pheijffer en volgens Jongstra zijn de samenstelling en het mandaat van de commissie zorgvuldig geregeld.

Organisaties die klagen over kritisch en onafhankelijk toezicht hebben al snel de schijn tegen. Proberen ze iets te verbergen? Vrezen zij dat deze pottenkijkers lijken uit de kast komen trekken? Toch lijken de big four nu wel een punt te hebben.

De commissie werd daags na de ledenvergadering van de NBA als een konijn uit de hoed getoverd. De leden moesten een dag eerder nog wel een extra begrotingspost van een half miljoen goedkeuren, maar wat er met dat geld ging gebeuren kwam pas later aan het licht. Ook over het exacte mandaat van de commissie bestond en bestaat nog veel onduidelijkheid.

Het reglement bevat bepalingen rond geheimhouding en belangenverstrengeling. Maar de regeling blijft vaag over de reikwijdte van de opdracht en de bijpassende bevoegdheden.
Mag de commissie bijvoorbeeld de notulen van de bestuursvergaderingen van accountantsorganisaties opvragen of andere 'interne en gevoelige informatie', zoals anonieme bronnen nu suggereren? Met toezichthouders, bestuurders en medewerkers praten? Dossiers doorspitten? Jongstra en Pheijffer ontkennen dat, maar kennelijk hebben de big four andere signalen gekregen.

Voor de oordeelsvorming van derden helpt het dan wel wanneer de big four hun kritiek iets transparanter maken dan door onbekende 'bronnen' met journalisten te laten praten. Zoals ook NBA en KPMG bevestigen dat een telefoontje tussen Jongstra en KPMG’er Marc Hogenboom hoog opliep, maar vervolgens zwijgen over de inhoud.

Waarom kunnen de big four niet gewoon on the record uitleggen waar hun pijn zit, zodat wij allemaal mee kunnen oordelen? En klopt het verhaal dat zij uit protest bij de presentatie van het werkprogramma van de MCA op 19 november 2015 zijn weggebleven? Waarom is er over dat werkprogramma eigenlijk niets gepubliceerd?

Dat de big four vinden dat zij buiten het blikveld van de Monitoringcommissie moeten vallen en alleen met de AFM van doen hebben, lijkt wat vreemd. Al hebben we ook op dit punt geen helderheid of dat inderdaad zo naar voren is gebracht.

Van meet af aan is helder dat de commissie sectorbreed kijkt naar de implementatie van de 53 maatregelen. Bovendien is het hervormingspakket gericht op zelfregulering. Met welk mandaat zou de AFM zonder wetgevingskader kunnen toezien en handhaven dat de big four beloften naleeft die ze uit eigen wil hebben omarmd?

Ook bij de samenstelling van de commissie lijkt de NBA wel erg gehaast te hebben gehandeld. De voorzitter van de commissie heeft recent een tik gekregen vanwege haar falende toezicht bij Meavita. Is het dan handig om haar toezicht te laten houden op de accountancysector?

Een ander commissielid is in het dagelijkse leven cfo van APG Groep. Pieter Jongstra is bij APG commissaris en voorzitter van het auditcommittee, dus de directe ‘counterpart’ van de cfo. Lopen de lijnen dan niet wat al te ingewikkeld door elkaar wanneer de commissie kritisch zou oordelen over het NBA-bestuur of als de commissarissen van APG de cfo tot de orde willen roepen, zoals eerder ook Novak-voorzitter Marco Moling al aangaf? Moet je dat wel willen?

De 'bronnen' zouden het FD ook gemeld hebben dat er bij de big four twijfel bestaat aan de onafhankelijkheid van de leden, gezien hun posities bij (potentiële) controlecliënten. Welke informatie de commissieleden dan, ondanks hun geheimhoudingsverklaring kunnen 'misbruiken', blijft wat vaag. Ook dit suggereert dat de commissie meer in handen krijgt dan de commissie zelf stelt.

Ook zijn er begrijpelijke vragen hoe het werk van de commissie zich verhoudt tot het toezicht van anderen, zoals de kersverse en met buitenstaanders bemenste raden van commissarissen van de oob-kantoren. Met het eindeloos stapelen van toezichtlagen wordt het overzicht er niet beter op.

Het is wat flauw dat de NBA nu moppert over de kritiek van clubs die destijds blind bij het kruisje hun naam hebben moeten zetten voor een commissie waarover tot op de dag van vandaag veel onduidelijkheden bestaan. Ook anderen werden door de presentatie van de monitoringcommissie volledig verrast. De totstandkoming van de commissie, de samenstelling en het mandaat maken zacht gezegd een wat 'rommelige' indruk. Van professionals die zich dagelijks bezighouden met vragen rond governance en verantwoording, mag beter worden verwacht.

Bovendien blijft nu hangen dat bestuurders in achterafkamertjes en met mistige telefoontjes discussies voeren waar de buitenwacht geen weet van mag hebben. Anonieme bronnen die journalisten informatie influisteren waar ze niet op geciteerd mogen worden, maken het al niet veel beter.

Dat soort geheimzinnig gedoe leidt alleen tot ruis en misverstanden. Oude beelden over een weinig transparante beroepsgroep en duistere onderonsjes aan de top komen weer tot leven. Daarmee is het herstel van maatschappelijk vertrouwen in de accountancysector bepaald geen dienst bewezen.