Opinie 20 november 2015

Standaard 4410: voorwaarde voor professionals

Het recente voorstel om standaard 4410 ook van toepassing te verklaren op de vereenvoudigde rapportage van de micro-entiteiten heeft nogal wat stof doen opwaaien. Zo betoogde Steef Visser, voorzitter van de NBA-commissie MKB, dat de standaard te zwaar is voor het bedienen van een micro-onderneming.

Zeker wanneer de ondernemer als enige gebruiker van de jaarrekening wil volstaan met een 'summiere' jaarrekening leidt toepassing van 4410 tot een onnodig hoge rekening. Nergens voor nodig, aldus Visser, en gezien de reacties is een groot deel van de lezers dat met hem eens.

De vraag is echter of toepassing van de standaard tot een veel hogere rekening moet leiden. Want als ik de verplichtingen lees die zijn opgesomd op pagina 8 en 9 van het consultatiedocument, zie ik daar niets staan dat buitensporig overkomt. De integriteit van de klant vaststellen, afspraken maken over wat hij mag verwachten, toelichting geven en vragen stellen waar nodig en in een verklaring vastleggen wat je hebt gedaan lijken me tot de elementaire gereedschappen van elke accountant te behoren.

Ik begrijp niet wat hier overbodig aan is, en ik zou me als professional eerlijk gezegd schamen als ik één van deze zaken niet al vanzelfsprekend zou toepassen. Of anders gezegd, hoe moeten we onze vakbekwaamheid en zorgvuldigheid uit de VGBA anders invullen?

De vraag is dan ook waar alle opschudding vandaan komt. Komt dat doordat we onze praktijken zodanig inrichten dat die onvermijdelijk leiden tot extra kosten? Ik krijg uit de praktijk de volgende signalen die daar op wijzen:

1. Het gebruik van standaardwerkprogramma’s lijkt efficiënt, maar heeft als risico dat daardoor bij veel opdrachten teveel werkzaamheden worden uitgevoerd.
2. Kwaliteitssystemen moeten het accountantskantoor helpen om de kwaliteit van de samenstelopdrachten binnen het kantoor te garanderen. Dat is een garantie dat het vertrouwen in het beroep niet wordt geschaad. Maar bij kleine kantoren waar alle opdrachten door één of misschien twee accountants worden uitgevoerd worden de regels niet altijd als efficiënt ervaren. Overigens ook hier kunnen standaard kwaliteitshandboeken leiden tot onnodige kosten.
3. Wie samenstelopdrachten verricht, valt onder de kwaliteitstoetsing van het kwaliteitssysteem. Met die toetsingen onderhouden we  het kwaliteitslabel waar we ons in de markt mee onderscheiden. Tegelijkertijd kunnen die toetsingen ook onvoorziene kosten met zich meebrengen, doordat  goed bedoelde aanbevelingen door een toetser kunnen leiden tot extra voorzieningen om voor alle zekerheid toch maar aan die aanbevelingen tegemoet te komen, hoewel ze niet uit de regels voortkomen.

Als deze signalen kloppen, richten we onze pijlen nu op het verkeerde doel. Want dan is niet de standaard het probleem, maar de toepassing en de handhaving ervan. Ik wil graag nagaan of hier sprake van is en zal het Adviescollege en de Raad van Toezicht vragen om een onderzoek.

Ik ondersteun niet de opvatting van de commissie MKB als zou de standaard te zwaar zijn. Maar waar ik ze van harte in ondersteun is hun oproep om vooral gebruik te maken van de consultatie. Want we horen ook graag uw ervaringen. Alleen zo komen we tot regelgeving die wordt gedragen door de leden.