Opinie 04 september 2014

Opmerkingen en vragen over het proces

Het is voor de buitenwereld relatief stil rond stuur- en werkgroep. Maar achter de schermen werken zij hard aan een beloftevol verbeterplan dat naar eigen zeggen zal verrassen en verbazen.

Na het uitkomen van het rapport zullen de inhoudelijke reacties komen. Reden om nog even te kijken naar het vervolgproces.

Ik kom terug op dat proces naar aanleiding van een recente reactie van NBA-directeur Berry Wammes op het NOVAK-plan. Hij stelt graag het proces rond de publicatie van het rapport nog eens te verduidelijken en noemt daartoe de volgende punten:

• Het rapport dat eind september uitkomt is een product van de werkgroep met steun van de stuurgroep, en wordt uitgebracht onder hun gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het is daarmee géén NBA-rapport en wordt voorafgaand aan publicatie ook niet voorgelegd aan de NBA-leden (los nog van een praktisch probleem zoals de tijd die nodig is voor een zorgvuldige consultatie).
• Na publicatie zal er uiteraard een sectorbrede discussie worden gevoerd. Dan zal ook duidelijk zijn wie verantwoordelijk is voor welke voorstellen en op de uitvoering kan worden aangesproken.
• De reactie van Arnout is op persoonlijke titel geschreven. Werkgroep, stuurgroep, NBA en Big 4 kunnen niet verantwoordelijk worden gesteld voor het verloop van deze discussie tussen personen.

Voorts herhaal ik nog even de essentie van de motie-Nijboer waarmee dit alles is begonnen:

'(...) verzoekt de regering om, met de accountancysector in gesprek te gaan met als doel om deze tegelijk met de rapportage van de AFM in september met voorstellen te laten komen en de Tweede Kamer daarover te informeren'.

Een paar opmerkingen mijnerzijds:

1. In de motie gaat het om de 'accountancysector'. De werkgroep bestaat louter uit collega's van oob-kantoren, aangevuld met een vertegenwoordigster van de SRA. Dat is wezenlijk iets anders dan de sector.
2. De sector is evenmin evenwichtig vertegenwoordigd in de stuurgroep.
3. Berry Wammes maakt de opmerking dat het 'géén NBA-rapport' betreft. Dat is toch wat vreemd nu de NBA-voorzitter diens verantwoordelijkheid heeft moeten nemen - bij gebrek aan welwillende externe kandidaten - om voorzitter van de stuurgroep te worden en de NBA-directie zelf nadrukkelijk in het rapportageproces is betrokken.
4. Bovendien werd op de NBA-Ledenvergadering uitgebreid verantwoording afgelegd over gemaakte keuzes en het te volgen proces aangaande het rapport.
5. Maar belangrijker is dat de NBA altijd predikt een pluriforme beroepsorganisatie te zijn die de belangen van alle accountants dient te behartigen en mitsdien per definitie nu juist wel de accountancysector kan vertegenwoordigen. Onbegrijpelijk is dan ook dat nu dé kans zich heeft aangediend om dat daadwerkelijk te doen, deze niet wordt gegrepen.
6. Het rapport wordt, aldus Berry Wammes, vooraf niet aan de leden voorgelegd. Gegeven de gemaakte keuzes - het is 'géén NBA-rapport' - is dat in ieder geval consequent. Het geeft dan ook direct inkleuring aan een antwoord van de voorzitter tijdens de ledenvergadering op de vraag op welke wijze de leden in het proces worden betrokken: 'waar nodig in verband met regelgeving zullen de leden worden geraadpleegd' (of woorden van gelijke strekking). Kennelijk kunnen NBA-leden dus alleen stemmen over de zaken die via verordeningen en aanverwante regelgeving worden geregeld.
7. Minder consequent is de NBA bij monde van Berry Wammes indien de 'sectorbrede' discussie wel mag en zal plaatsvinden na publicatie van het rapport. Waarom mag de sector niet vooraf, maar pas achteraf meepraten? Welke invloed kan er dan nog worden uitgeoefend?
8. Wat daar ook allemaal van zij, minst genomen dient de werkgroep verantwoording af te leggen over met wie zij binnen (en buiten) de sector heeft gesproken, zodat eenieder objectief kan beoordelen of er sprake is van een evenwichtige vertegenwoordiging van de sector, temeer daar de samenstelling van werk- en stuurgroep niet aan die eis voldoen.
9. Berry Wammes maakt een opmerking over 'wie voor welk voorstel verantwoordelijk is en daarop kan worden aangesproken'. Die opmerking is wezenlijk.
10. Verantwoordelijken zullen in ieder geval zijn: de wetgever (daar waar voorstellen creatie of aanpassing van wetgeving vereisen), de NBA en haar leden (daar waar het de creatie of aanpassing van verordeningen en aanverwante regelgeving betreft) en de accountantsorganisaties (daar waar het de concrete invulling en toepassing van de voorstellen betreft, met name ook de voorstellen die niet in wet- en regelgeving zijn verankerd).
11. Genoemde partijen kunnen worden aangesproken. En ook zal er mogelijk een rol zijn voor de AFM en wellicht de wetenschap. Maar is er ook nog een rol voor de werk- en/of stuurgroep?
12. Ik kom daarop door de volgende opmerking van stuurgroeplid Arnout van Kempen, die elders op deze website stelt: 'Rapporten produceren is mooi. Ideeën implementeren is nog veel mooier. Het werk van de werkgroep, ondersteund door de stuurgroep, wordt pas betekenisvol als het het werk van de beroepsgroep wordt. Ik heb daar geen grote zorgen over, maar tot de implementatie is afgerond, hou ik wel nog een slag om de arm.'
13. Mijn punt is: wie gaat het vervolgproces bewaken? Concreter: wie gaat bewaken dat de uitwerking en implementatie van voorstellen - bijvoorbeeld via een verordening - zo gaan als door de werk- en stuurgroep is bedoeld? Immers dergelijke beroepsreglementering verloopt via allerhande NBA-commissies waaraan een stevige (c.q. dominante) vertegenwoordiging van accountantsorganisatie deelneemt.
14. Een terechte vraag, nu nota bene een stuurgroeplid op dit punt 'nog een slag om de arm' wenst te houden.
15. Tot slot merkt Berry Wammes - terecht - op dat Arnout van Kempen op de site in een reactie op persoonlijke titel sprak.
16. Hoe gaat dat na openbaarmaking van het rapport? Worden werk- en stuurgroep dan ontbonden en spreken de leden daarna nog louter op persoonlijke titel?
17. En zeer belangrijk: op welke wijze wordt vóór ontbinding verantwoording afgelegd over het door de werk - en stuurgroep gevolgde proces? Leggen zij verantwoording af aan een NBA-ledenvergadering? Kunnen alle werk- en stuurgroepleden aldaar bevraagd worden over hun bijdrage aan dat proces? Zal er (op onderdelen) sprake zijn van 'dissenting opinions'?
18. En hoe wordt na het uitkomen van het rapport omgegaan met de - door mij eerder 'ongelukkig' genoemde - dubbelrol van de NBA-voorzitter die tevens stuurgroepvoorzitter is? Immers indien de NBA-leden iets mogen vinden van het rapport en het NBA als pluriforme beroepsorganisatie de sector moet vertegenwoordigen, is het niet ondenkbaar dat de NBA-voorzitter (op verzoek van de NBA-leden) zich anders over het rapport dient uit te laten dan de stuurgroepvoorzitter die het rapport reeds op voorhand steunt.

Uiteraard betreft dit geen uitputtende lijst aangaande het proces, louter een reactie op enkele uitingen vanuit de NBA en stuurgroepleden. Niet op de inhoud, wel op het proces. Maar voor het verdienen van draagvlak (!) van groot belang. Opdat we gezamenlijk constructief kunnen werken aan de implementatie van de verbetervoorstellen.