NBA 26 september 2014

Let's make things better

Na een 'Freaky Thursday voor accountants' - de typering door het FD bleek terecht - daalt vandaag het stof neer. Ondanks diverse momenten vol negatieve publiciteit in het verleden bleek gisteren weer dat het altijd nog erger kan.

De rapportage van de AFM liegt er niet om: de big four hebben onvoldoende lering getrokken uit hun eerdere kritische beoordeling door de toezichthouder. De kwaliteit is nauwelijks verbeterd sinds 2010. Dus werd het accountantsberoep in alle kranten, op radio, televisie en internet stevig de maat genomen. 'Broddelwerk', 'eigenbelang', 'zelfgenoegzaamheid': kwalificaties te over. Zelf werd ik het meest in het hart geraakt door de kop in NRC Next: 'De krabbel van een accountant zegt vaak niks'. Een begrijpelijke conclusie, als 45 procent van de onderzochte controledossiers onder de maat is.

Het rapport van de AFM spreekt inderdaad stevige taal. De toon kenmerkt zich door scherpte en professionaliteit. Ook de oorzakenanalyse is verhelderend. Daarover geen discussie. Tegelijk heb ik me wat verbaasd over de mondelinge toelichting door de AFM in de media. Je laten meenemen in insinuaties van een televisiejournalist over het bewust een oogje dichtknijpen: dat had ik niet verwacht van de onafhankelijke toezichthouder. Overigens werd ook de AFM zelf kritisch bevraagd door het journaille. 25 september was dus een dag vol leermomenten, voor alle betrokken partijen.

Het rapport 'In het publiek belang' van de werkgroep Toekomst Accountantsberoep is in de berichtgeving wat overschaduwd door de slechte cijfers van de AFM. Maar dat doet niets af aan de inhoud, waar ik als stuurgroep- én NBA-voorzitter een goed gevoel bij heb. Zoals altijd zit ook hier de kwaliteit van de sprong in de aanloop: een brede inventarisatie van visies, suggesties en oplossingen.

Dat heeft geresulteerd in een scherpe analyse van het onderliggende probleem waar ons beroep mee worstelt: een cultuur waarin prioriteit is gegeven aan commercieel belang en we als accountants het zicht op onze primaire rol zijn kwijtgeraakt. Het pakket aan maatregelen om daar verandering in te brengen is veelomvattend en de kracht zit in die brede aanpak.

Suggesties dat we niet in eigen vlees snijden zijn onterecht: invoering van al deze voorstellen maakt dat inkomens van partners wel degelijk geraakt worden. De werkgroep gelooft niet in zaken als een inkomensplafond, wel in maatregelen die kwaliteit weer centraal stellen en belonen. Als een probleem in de haarvaten van een organisatie is gedrongen, moet je daar beginnen.

Het is goed te zien dat de grote accountantsorganisaties dit keer alert reageren op de kritiek van de toezichthouder en intern actie ondernemen. Tegelijk geven ze aan de voorstellen uit het rapport te omarmen. Dat bevestigt mijn gevoel dat er een plan ligt dat ingrijpend en effectief, maar tegelijk uitvoerbaar is. Maar dit is wel de laatste kans, het moet nu echt resultaat opleveren.

De minister heeft inmiddels straffe maatregelen aangekondigd om accountants weer bij de les te krijgen. Die liggen in het verlengde van wat in het rapport is voorgesteld en zullen de invoering versnellen. Alle reden om voortvarend door te gaan met de implementatie. Op 6 oktober organiseren we een nieuw debat, om te bezien hoe we de daad bij het woord kunnen voegen.

De jonge accountants die dit rapport hebben opgesteld houden nog even een rol in de discussie de komende maanden. Ze hebben zich onderscheiden als onafhankelijke denkers, die hun eigen functioneren kritisch de maat durven nemen. We mogen ze dankbaar zijn. Laten we de dingen die we doen, beter gaan doen dan nu. Vandaar die oude slogan van een Hollandse elektronicagigant boven deze column.