Over vrijheid en professionals
Een scheutje reflectie aan de hand van filosofen en andere denkers doet een mens nooit kwaad. Ook in het huidige accountantsdebat kan het van nut zijn.
Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de Accountantsdag van 2011, toen de lezing 'Mensen zijn geen Engelen' van filosoof Andreas Kinneging voor veel accountants een eyeopener bleek te zijn. Uiteindelijk leidde deze plotselinge filosofische belangstelling zelfs tot het spontaan organiseren van workshops filosofie over het gedachtegoed van Aristoteles, Augustinus en Immanuel Kant.
Op deze site haalde ik zelf al eens Karel van het Reve aan over ethische normen en daar al dan niet zelf naar (durven) leven. Kinneging en Van het Reve zijn van recente datum, de workshops grepen juist heel erg ver terug in de tijd. Daarmee is maar weer eens duidelijk dat sommige gedachten, verschijnselen en situaties tijdloos zijn.
Geheel vrijblijvend hieronder weer zo iets. Een fragment uit het boek Over Vrijheid (1859) van de negentiende-eeuwse Engelse filosoof John Stuart Mill (1806-1873). Wie het gehele werk wil lezen kan dat hier doen (Engelstalig).
Onderstaand fragment komt uit hoofdstuk 3, Over individualisme als een der grondbeginselen van het welzijn. Het werpt een tijdloos en daarom wellicht herkenbaar licht op zaken als eenvormige cultuur, socialisatie, sociale druk, conformisme en - met wat fantasie - professionaliteit. Over zelfstandig nadenken in plaats van mee te gaan in de massa.
"Tegenwoordig leeft iedereen, van de hoogste tot de laagste klasse in de maatschappij, alsof hij voortdurend blootstaat aan vijandige en geduchte kritiek. Niet alleen bij zaken die anderen aangaan, maar ook bij zuiver persoonlijke aangelegenheden, vraagt het individu of het gezin zich niet af - wat heb ik het liefst? Of, wat zou bij mijn karakter en aanleg passen? Of, wat zou het beste en hoogste in mij naar voren brengen, en het in staat stellen te groeien en te bloeien? Zij vragen zichzelf daarentegen, wat past bij mijn positie? Wat doen mensen van mijn stand en financiële omstandigheden gewoonlijk? Of, nog erger, wat doen mensen die in stand en rijkdom boven mij staan meestal? Ik bedoel niet dat zij de voorkeur geven aan het meest gangbare, boven het volgen van hun eigen neiging. Het komt zelfs niet bij hen op om enige neiging te hebben behalve voor wat gangbaar is. Zo buigt de geest zelf onder het juk; zelfs als mensen iets voor hun plezier doen, is conformisme het eerste waar zij aan denken; zij houden alleen van dingen bij massa's tegelijk; zij doen alleen een keuze uit de dingen die iedereen doet; een bijzondere smaak, een eigenaardig gedrag, worden gemeden als misdaden; net zo lang tot zij, door nooit hun eigen natuur te volgen, geen natuur meer hebben om te volgen; hun menselijke gevoelens zijn verwelkt en verdord; zij zijn niet langer in staat menselijke verlangens te koesteren of een natuurlijk genoegen te voelen, en zij hebben meestal geen opvattingen of gevoelens die zij zelf bedacht hebben, of die werkelijk de hunne zijn. Is dit de toestand van de menselijke natuur die wij ons wensen, of niet?"
"Niet door alles wat zij aan persoonlijke trekken hebben te beknotten tot eenvormigheid, maar door deze op te kweken en naar voren te halen, binnen de grenzen die de rechten en belangen van anderen daaraan stellen, worden mensen edel en mooi om aan te zien; en omdat daden het karakter dragen van de mensen die ze doen, wordt het menselijk leven hierdoor tegelijkertijd rijk, afwisselend en inspirerend."
Doe er mee wat u wilt. Misschien herkent u er iets in. Maar deleten en meteen vergeten mag ook. Daar is iedereen natuurlijk vrij in.