Opinie 25 juni 2014

Samenstellen: ook na nader onderzoek geen zekerheid!

Op 24 juli 2012 schreef Marcel Pheijffer dat men zekerheid kan ontlenen aan een samenstellingsverklaring, omdat een accountant conform NV COS 4410 onder omstandigheden nader onderzoek moet verrichten.

Hij baseerde zijn mening op een uitspraak van de Accountantskamer, die een accountant een maatregel oplegde omdat hij onvoldoende nader onderzoek had verricht (11/2262 Wtra AK). Maar in hoger beroep is deze maatregel vernietigd (ECLI:NL:CBB:2014:128, met annotatie van H.K.O. Reimers). Mijns inziens terecht.

Samenvatting zaak

Een accountant begeleidt voor zijn cliënt de aankoop van een hotel. Tevens stelt hij onder NV COS 4410 de jaarrekening samen van de werkmaatschappij en de diverse holdings van deze cliënt. Gedurende het begeleidingstraject van de aankoop van het hotel is er een koopovereenkomst opgesteld tussen de cliënt en de verkoper van het hotel. Daarin is een aankoopbedrag van 6,2 miljoen opgenomen. Partijen komen overeen dat dit bedrag wordt betaald voor de volgende onderdelen: het registergoed voor een bedrag van 4,5 miljoen, de inventaris voor 0,5 miljoen en de goodwill voor 1,2 miljoen euro. De accountant verwerkt deze bedragen uit de overeenkomst in de jaarrekening van zijn cliënt.

De belastingdienst houdt op enig moment een boekenonderzoek bij de cliënt. Naar aanleiding daarvan wordt er een strafrechtelijke procedure gestart met betrekking tot de hotelaankoop. De FIOD meent dat de accountant ten onrechte de bedragen uit de koopovereenkomst in de jaarrekening heeft opgenomen en verwijt hem dat hij onvoldoende nader onderzoek heeft verricht zoals opgenomen in NV COS 4410 paragraaf 14.

Uit diverse beschikbare taxatierapporten blijkt dat de waarden voor de betreffende onderdelen van de aankoop sterk afwijken van de koopbedragen in de overeenkomst. Ook uit de jaarrekening van de vorige eigenaar bleek dat de waarden van de onderdelen sterk afweken. De FIOD start een procedure bij de Accountantskamer.

De accountant stelt dat hij geen aanleiding zag voor nader onderzoek omdat naar zijn mening de informatie niet onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend was. Hij vond de bedragen in de koopovereenkomst niet uitzonderlijk, omdat de WOZ-waarde van het onroerend goed niet sterk afweek van het koopbedrag in de koopovereenkomst. Ook de waarden van de goodwill en inventaris weken niet af van hetgeen gebruikelijk kan zijn.

De Accountantskamer legt de accountant toch een maatregel op in de vorm van een waarschuwing. De Accountantskamer is het eens met de FIOD dat de accountant nader onderzoek had moeten verrichten. Als enige motivatie daarvoor geeft de tuchtrechter aan dat de waarden in de koopovereenkomst afweken van wat in de jaarrekening van de vorige eigenaar was opgenomen. De accountant gaat in beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb).

Het CBb vernietigt de uitspraak van de Accountantskamer en vindt dat de accountant de aangeleverde informatie niet als onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend had hoeven aan te merken. De nadere informatie die de accountant had was volgens het CBb voldoende om de samenstellingsverklaringen af te geven.

Tot zover de zaak.

Op geen enkele manier zekerheid

De overwegingen uit bovenstaande zaak zijn belangrijk voor de dagelijkse samenstelpraktijk. De vraag blijft namelijk wanneer de accountant de aangeleverde informatie als onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend moet aanmerken conform NV COS 4410 paragraaf 14. Dit is een feitelijke aangelegenheid. Guidelines zijn er niet en de accountant heeft de subjectieve beoordelingsvrijheid om hierover zelfstandig te oordelen.

Ondanks de zware personele bezetting met vijf tuchtrechters (onder wie Barbara Majoor als accountantslid) heeft de Accountantskamer onvoldoende gemotiveerd waarom de accountant nader onderzoek had moeten verrichten. En dat is kwalijk. De Accountantskamer maakt met het opleggen van de maatregel namelijk inbreuk op de subjectieve beoordelingsvrijheid van de accountant.

Dat mag, maar door niet adequaat te motiveren waarom de accountant het fout heeft gedaan is die inbreuk onvoldoende gegrond en mist de uitspraak enige grondslag. Want als twee accountants dezelfde aangeleverde informatie voor handen hebben, kunnen beiden anders beslissen. Dat vormt nu net de kern van deze subjectieve beoordelingsvrijheid.

Een samenstellingsverklaring verstrekt dus op geen enkele manier zekerheid. Ook niet als er nader onderzoek is verricht. De keuze om nader onderzoek te verrichten is en blijft immers een subjectieve afweging. That's it. Niets meer en niets minder!