Opinie 10 juni 2014

Accountants moeten elkaar veel meer aanspreken

Leden van beroepsgroep moeten weer met trots hun handtekening kunnen zetten onder een financiële verantwoording.

In de kolommen van Het Financieele Dagblad en andere media is al heel wat geschreven over de toekomst van de accountancybranche. Op 14 mei debatteerde de Tweede Kamer over de branche en op 28 mei organiseerde de beroepsorganisatie voor accountants NBA een debat.

Wie de discussies volgt leest dat veel oplossingsrichtingen gaan over meer toezicht, meer regels en meer aandacht voor de techniek van de accountantscontrole. De ingezonden stukken tonen ook aan dat er grote verdeeldheid is in het accountantsberoep over de te nemen maatregelen. Deze verdeeldheid maakt het prijsschieten door ‘buitenstaanders' makkelijk. Het lijkt wel of de accountant zelf niet meer weet wat zijn bestaansrecht is. Tijd voor een reveil waarvan persoonlijke verantwoording, saamhorigheid en trots de ingrediënten zijn.

Enige tijd geleden sprak ik een bankier. Hij vertelde mij dat hij aan zijn collega's niet het verschil kon uitleggen tussen de verscheidenheid aan voorgeschreven accountantsverklaringen bij een jaarrekening die gebruikt kunnen worden. "Het zijn er namelijk ruim 160", zo vertelde hij mij. "Ik ben zo langzamerhand op het punt aangekomen dat ik denk als er maar een handtekening van een accountant onder staat. Dat moet voldoende zijn."

Daarmee sloeg deze bankier de spijker op zijn kop en verwees hij het accountantsberoep indirect naar de uitgangspunten van een van zijn grondleggers, de heer Limperg. Hij was van mening dat de handtekening van een accountant onder een financiële verantwoording voldoende behoorde te zijn om vertrouwen aan te ontlenen. Met het zetten van de handtekening neem je als accountant ook je persoonlijke verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid waar je altijd op aan te spreken bent.

Uit de gesprekken die ik de afgelopen tijd gevoerd heb met accountants, werkzaam bij kantoren van 20 tot 200 medewerkers, merk ik dat er een grote behoefte is om weer terug te keren naar de kern van het accountantsvak. Zorg dragen voor de financiële betrouwbaarheid van de cijfers, waarbij de handtekening voldoende moet zijn. Het is dus de vraag of de voorstellen van politici als Henk Nijboer over meer toelichting in de verklaring meer zekerheid bieden.

De perikelen bij KPMG laten zien dat accountants niet gewend zijn om elkaar onderling aan te spreken. Een enkele uitzondering daargelaten, denk aan Marcel Pheijffer in zijn blogs en het FD. Het zou voor de geloofwaardigheid van het accountantsberoep beter zijn als ook andere accountants hun collega's ter verantwoording roepen. Een groot deel van de accountants vindt dat de NBA deze taak van aanspreken op moet pakken en sommigen pleiten zelfs voor een openbaar aanklager in het accountantsberoep.

Daarmee spannen we wat mij betreft toch het paard achter de wagen. Op een eerzame beoefening van het accountantsberoep mag iedereen persoonlijk door iedere andere beroepsgenoot worden aangesproken. En de beroepsgenoot die wordt aangesproken mag zich dan niet aan de dialoog onttrekken door op te merken dat het de ander niet aangaat. Mocht blijken dat het aanspreken geen effect heeft dan dient een beroepsorganisatie in te springen.

Natuurlijk moeten we rond dat aanspreken wel het een en ander organiseren. Wellicht dat we iets kunnen leren van de advocatuur waarin de deken een belangrijke taak heeft als het gaat om integriteit van de beroepsuitoefening.

Daarnaast is het goed dat KPMG tijdens het NBA-debat op 28 mei publiekelijk haar excuses heeft aangeboden. De veroorzaakte imagoschade is groot en het is goed dat de accountants van KPMG zich dit aantrekken. Ook zij dienen te beseffen dat zij zich als het om een goede beroepsuitoefening gaat primair hebben te verantwoorden tegenover hun collega beroepsgenoten en pas secundair tegenover hun werkgever KPMG.

Tot slot merk ik op dat accountants er verstandig aan doen meer samen te werken bij het laten terugkeren van de beroepstrots. De huidige verdeeldheid geeft de buitenwereld het beeld dat accountants zelf ook niet meer weten waar ze voor staan en waar ze op aanspreekbaar zijn. Dat gegeven alleen al leidt tot meer politieke bemoeienis en toezicht. Ingrepen van buitenaf die niet nodig zouden moeten zijn als het beroep meer eensgezindheid aan de dag legde.

Echt ingewikkeld hoeft dat niet zijn want alle accountants werken met dezelfde noemer: het geven van financiële betrouwbaarheid. Laten we werken aan een situatie waarin iedere accountant weer met trots zijn handtekening zet onder een financiële verantwoording en daar zonder mitsen en maren op aanspreekbaar is.

Deze opiniebijdrage is tevens gepubliceerd in het FD van 6 juni 2014. Bovenstaande versie is licht geactualiseerd.