Opinie 21 mei 2014

Richt Accountancy Lab op

Het is tijd om vooruit te denken. Ik stel daarom voor dat de sector innovatie in assurance stimuleert door een Accountancy Lab op te richten.

Op 12 september 1962 gaf president John F. Kennedy de ruimtevaartorganisatie NASA de volgende opdracht:  Zorg ervoor dat we een man op de maan kunnen zetten. We lopen nu met een iPhone op zak vanwege deze op zichzelf onnuttige opdracht. Alle uitvindingen die nodig waren om dit doel te bereiken werden - eenmaal uitgevonden - ook  bekeken op hun commerciële potentie.

Een accountancy lab zou een opdracht moeten krijgen met een soortgelijke spill-over. De opdracht mag even overbodig zijn als de opdracht om een mens op de maan te zetten. Waar het om gaat, is een opdracht te geven die kennis vergt die we nu niet hebben.

Wat zou zo'n concrete, niet noodzakelijk direct zinvolle, opdracht zijn voor ons vakgebied? Het moet een doel zijn dat nu niet bereikbaar is, maar wel concreet haalbaar moet zijn. De sector kennende zal men ook geen genoegen nemen met een concrete opdracht die niet per se ook meteen nuttig is.

De opdracht die ik zou geven is de volgende: Ontwerp een systeem waarmee het mogelijk is om de kans op meetfout en/of manipulatie met 6 standaarddeviaties te verkleinen, oftewel breng deze kans terug to 0,00034%!

Informatieproducerende organisaties, zoals accountants(kantoren), hebben continu last van meetfouten en manipulaties. Zo zien we fraudes en winststuring dagelijks langskomen en deze blijven vaak ongedetecteerd. En wie denkt dat met de komst van big data de kansen op fouten en de mogelijkheden tot manipulaties zijn afgenomen, moet ik teleurstellen. Het tegendeel is waar.

Het is niet geheel zonder reden dat scepsis rondom big data de kop opsteekt. Zo is het veel geroemde algoritme van Google om griepgolven te voorspellen (Google Flu Trends: GFT) op nogal harde wijze geland nu blijkt dat GFT twee keer zo veel doktersbezoeken voorspelt dan de Centers for Disease Controls and Prevention doen, en die Centers de werkelijke cijfers dichter naderen.

De overdrijving blijkt systematisch te zijn. De problemen die GFT ervaart zijn niet uniek, Ze zijn toe te schrijven aan een onvoldoende uitgewerkte theorie, die in combinatie met een overkill aan ‘verklarende' versus verklaarde variantie leidde tot een enorme hyperbool. Zo betrok men ook zoekdata in de database die niets met griep vandoen hadden.

Een daaraan gerelateerd probleem is dat de voorspellingen van GFT zelf ook weer een golf van zoekacties tot gevolg hebben. Hiermee wordt het een zichzelf versterkend en bevestigend systeem. Op enig moment wordt het systeem daarmee volkomen onbetrouwbaar.

Big data die men verzamelt uit het sociale-mediaverkeer zijn uitermate geschikt voor manipulaties. Campagneleiders en bedrijven die weten dat Twitterverkeer plaastvindt kunnen zaken naar hun hand zetten. Zo is een gebruikelijke spamming techniek om welgevallige uitspraken van twitteraars te verzamelen. Vervolgens stuurt het bedrijf of de campagneleider tweets naar degenen die hen welgevallige uitspraken deden in de hoop dat hun bericht wordt ge-retweet. En het werkt, er wordt vrolijk op losgekwetterd!

De twee bovengenoemde gedragingen komen we ook tegen bij bedrijven als het gaat om voorspellingen en rapportages. Denk maar eens aan een dominante baas die zijn uitspraken - met of zonder sociale media - doorgekwetterd ziet door de organisatie en daarbuiten. Hierin onderscheidt zich een groot leider - J.F. Kennedy - van een groot manipulator - Bernard Madoff.

Accountants weten als geen ander de oorzaken van fouten en manipulaties te benoemen. Het op te richten lab kan deze informatie gebruiken om te begrijpen hoe de meetfouten en manipulaties ontstaan.

Als het Accountancy Lab zijn werk goed doet, krijgen de kantoren toegang tot een baaierd aan mogelijkheden om hun werk beter te doen. We krijgen dan geen iPhone maar wel meer mogelijkheden om bedrijven te helpen bij het inschatten van de kansen van hun business (of mag dat niet van de adviespolitie?) en de assurance over de cijfers die uiteindelijk worden gepresenteerd aan de wereld.

De kantoorruimte is beschikbaar, vernam ik afgelopen week. We moeten alleen nog met de pet rond om het geld bijeen te brengen voor de huur en het personeel! Die paar miljoen per jaar moet de sector makkelijk op kunnen brengen.

Met zo'n actie kan de accountancysector een geloofwaardig signaal afgeven dat het haar ernst is af te rekenen met het verleden en kunnen we wellicht ook de wereldroem uit de tijd van Limperg herwinnen.