Dynamiek van standard setting
Wat heeft uw voorkeur? De situatie waarin u beslist zonder de mening van anderen mee te wegen, of een situatie waarin u dat wel doet? In het eerste geval bent u besluitvaardig op basis van uw eigen inzichten. In het tweede geval duurt het langer, maar heeft u meer draagvlak.
Standard setters kiezen veelal voor het laatste. Het effect van regels is mede afhankelijk van het draagvlak. Zoals de International Auditing and Assurance Standards Board die internationaal te maken heeft met een langdurig proces rond de invoering van de nieuwe informatievere controleverklaring, waarbij partijen in verschillende werelddelen andere meningen hebben. Of zoals de NBA heeft ervaren bij de totstandkoming van de VGBA en ViO, waar het volgens de één niet strak genoeg kan en de ander vindt dat gedrag zich niet in regels laat vatten.
Met de bril op van een standard setter zijn er daarom belangrijke afwegingen te maken:
- Leidend of volgend. Wie zich de totstandkoming van onze huidige controlestandaarden herinnert, weet dat de International Standards on Auditing veelal een ratificatie zijn van de ontwikkelingen in de praktijk. De best practices komen bovendrijven en vormen uiteindelijk een normstelling voor alle betrokken accountants. Wacht de standard setter dan altijd af? Dat hoeft niet. IAASB nam het voortouw rond de informatievere controleverklaring. Na de eerste scepsis vanuit het veld, zien we nu lokale initiatieven in de UK (verplicht) en in Nederland die voortborduren op het initiatief van de IAASB. Die Engelse en Nederlandse ervaring wordt dankbaar meegenomen in de verdere afronding van dit grote auditors reporting-project. In Nederland namen we het voortouw voor een sterk vereenvoudigde opbouw van de gedragscode en voor een duidelijker formulering van de onafhankelijkheidsregels.
- Zorg voor een breed draagvlak. Bij de NBA is een due process ingeregeld. Het Adviescollege Beroepsreglementering adviseert het NBA-bestuur over voorgenomen beroepsreglementering en doet dit met een zorgvuldig proces als basis. Daartoe behoort een impactanalyse, gesprekken met een brede waaier van relevante betrokken partijen en een of meerdere openbare consultatierondes. Dat wil niet zeggen dat elke betrokken partij in dezelfde mate vindt dat recht wordt gedaan aan zijn standpunten. Dat is ook onvermijdelijk, want ieder handelt vanuit zijn eigen gezichtsveld. Dat kan een toezichthouder zijn, maar ook een accountantsorganisatie, een individuele accountant of een gebruiker van de accountantsdiensten. Het is aan de standard setter om dat te wegen in het brede publieke belang.
- Keuzes maken en communiceren. Onvermijdelijk is dat er knopen moeten worden geteld. Over die keuzes wordt verantwoording afgelegd. U heeft dat ervaren bij de ViO toen het ging over geschenken en gastvrijheid en over sponsoring. Standard setting is niet zonder consequenties: als er draagvlak is en de regels worden bekrachtigd, dan moeten accountants in de praktijk de nieuwe regels implementeren.
In een democratisch proces wordt op basis van draagvlak naar een communis opinio gestreefd met als basis een kwalitatief zorgvuldig regelgevingsproces. Onvermijdelijk is dat er mensen zijn die niet volledig hun zin krijgen - zoals het geval was bij de VGBA en ViO , maar het gemeenschappelijk belang gaat in alle gevallen boven het deelbelang.
Peter Eimers, voorzitter Adviescollege Beroepsreglementering
Deze bijdrage is ook als column geplaatst in het juninummer van Accountant.