Opinie 22 april 2014

Accountancy weet best wat big data wel en niet vermogen

Eenzijdig beeld van big data in accountancy doet geen recht aan mogelijkheden die data-analyse biedt.

Monique van Dijken-Eeuwijk schetst een eenzijdig beeld over het gebruik van big data door accountants (FD 3 april). Ze gaat voorbij aan het feit dat strenge beroepsregels en vangnetten voor accountants en adviseurs misbruik al ondervangen. En - belangrijker - ze laat onderbelicht dat data-analyse een kans is om te doen wat de maatschappij al langer van ons vraagt: niet sec vaststellen of een jaarrekening volgens de regels is opgesteld, maar ook diepgaand onderzoek doen naar toekomstige bedreigingen en risico's bij ondernemingen.

Gemakshalve wordt wel eens vergeten dat innovaties met big data van groot maatschappelijk nut kunnen zijn. Zo kan Google op basis van een analyse van zoekopdrachten een griepepidemie eerder signaleren dan de gezamenlijke huisartsen-community in de regio Amsterdam dat kan.

Data-analyse opent ook deuren voor accountants. Met nieuwe toepassingen kunnen ze bijvoorbeeld bij jaarrekeningcontroles effectiever op zoek gaan naar uitzonderlijke boekingen. Ook verkleint data-analyse de kans op fouten, waardoor de effectiviteit van controlewerkzaamheden wordt vergroot. En tot slot leidt het tot scherpere en relevantere vragen aan het management van gecontroleerde ondernemingen. Bij elkaar opgeteld een baanbrekende sprong vooruit.

En nee, adviseurs mogen geen advieswerk (rond big data) verrichten bij zogeheten organisaties van openbaar belang waar ze ook de accountant zijn; dat geldt in Nederland overigens al sinds 2013, nog voordat Europa deze maand soortgelijke regels aannam. Echter, bij deze voorbeelden maakt data-analyse deel uit van de accountantscontrole en vormt het dus geen afzonderlijke adviesopdracht.

En ja, nieuwe regels, gericht op de bescherming van persoonsgegevens, leggen het gebruik van big data aan banden. Dat is een goed zaak. Accountants hebben op dit terrein al jaren te maken met een van de meest stringente beroepsbepalingen ter wereld. Anders zou de accountant nooit tot een afgewogen oordeel kunnen komen bij bijvoorbeeld de toets of bestuurdersbeloningen voldoen aan de Wet Normering Topinkomens.

Ten slotte geven accountants zelf steeds vaker een oordeel over gegevens en beheersingsmaatregelen die samenhangen met hoe organisaties omgaan met privacygevoelige informatie. Om dit type werk te mogen doen, worden we aanvullend gecertificeerd.

Het onderkennen van de (on)mogelijkheden van het gebruik van big data mag niet worden gebagatelliseerd. Zorgvuldigheid met klantgegevens moet voorop staan. Maar Van Dijken-Eeuwijk haalt zaken door elkaar, waardoor big data in het verdomhoekje dreigt te worden gedrukt. Onterecht. De accountant heeft geen interesse in het onbekommerd gebruik maken van klantgegevens. Niet alleen vanwege de regels, maar vooral omdat hij daarmee zijn eigen maatschappelijke rol zou ondergraven.

Deze opinie is ook gepublicieerd in het Financieele Dagblad van 22 april 2014.

Lees ook het interview met Monique van Dijken-Eeuwijk in het maartnummer van Accountant.