Opinie 31 maart 2014

Controleverklaring nieuwe stijl

De controleverklaring staat in de belangstelling. Eumedion en de VEB roepen het beroep op de nieuwe verklaring eerder in te voeren. De NBA propageert een pilot en verplichte invoering per 2015.

Anderen, onder wie collega Giljam Aarnink, waarschuwen voor te overhaaste invoering. Geert Koster (VEB) schrijft in het FD dat niets het beroep tegen houdt om nu al te starten. En onder leiding van Marcel Pheijffer (zie reacties onder Giljam Aarnink) worden de eerste kritische noten over de inhoud van de nieuwe verklaring gekraakt.

Eén onderdeel blijft in deze discussie wat mij betreft nog wat onderbelicht en dat is de praktijk. Onderstaand mijn ervaringen.

Ik ben de externe accountant van enkele beursfondsen die alle hebben gekozen voor de controleverklaring nieuwe stijl. Dus misschien ben ik niet geheel objectief, want ik ben het op dit punt gewoon met Eumedion en de VEB eens. De nieuwe controleverklaring is informatiever en duidelijker. Daarbij staat voor mij wel de gouden regel centraal dat de onderneming rapporteert en de accountant controleert, en dat moet absoluut zo blijven. 

De redenen waarom in mijn geval deze ondernemingen gekozen hebben voor de verklaring nieuwe stijl is enigszins verschillend, maar er is wel een rode draad:

• De internationale vergelijkbaarheid speelde geen grote rol.
  Dit argument wordt vaak gehanteerd maar er zijn internationaal behoorlijke verschillen tussen controleverklaringen. Denk aan bijvoorbeeld de Amerikaanse verklaring inzake de effectiviteit van de interne beheersing over financiële verslaggeving (SoX 404); en de controleverklaringen die in de UK en Frankrijk worden gebruikt.
• Het voldoen aan de wensen van stakeholders wel.
  Het feit dat Eumedion en VEB ondernemingen hebben benaderd en ook de publiciteit hebben gezocht leidt ertoe dat er bekendheid bestaat met de wensen van aandeelhouders. In de discussies die ik heb gevoerd is nadrukkelijk gekeken naar de maatschappelijke wens en in hoeverre hieraan voldaan kon worden. Het feit dat er sprake is van een toekomstige internationale standaard die waarschijnlijk vanaf de jaarrekening 2014 in Nederland door de NBA verplicht zal worden gesteld speelde ook een rol.
• Maar ook het feit dat de nieuwe verklaring duidelijker omschrijft wat de accountant eigenlijk doet en waar hij/zij specifiek op let.
  De duidelijke conclusie aan het begin en de expliciete uitspraak omtrent continuïteit worden duidelijk als pre gezien. Nadeel is dat de verklaring veel langer is. Ik heb eigenlijk veel minder dan verwacht discussie gevoerd over de key audit matters. In de meeste gevallen werden die namelijk direct herkend als zijnde de zaken die ook onderdeel waren van onze rapportage.
• En dat die zaken ook uitgebreid in de jaarrekening en jaarverslag worden toegelicht, wat je ook zou verwachten.
  IFRS schrijft uitgebreide toelichtingen voor op meer subjectieve zaken zoals impairment reviews op goodwill. Juist vanwege het feit dat hier sprake is van schattingen van het management die toekomst gericht zijn, zie je dit soort zaken relatief vaak terugkomen als key audit matter. Ook de risicoparagraaf kent vergelijkbare risico's zoals die door de accountant worden gesignaleerd. Dat is ook logisch omdat deze toelichtingen onderdeel van onze controle zijn.
• Maar ook de positieve ervaringen met een proactieve toelichting van de controle door de accountant in de aandeelhoudersvergaderingen van vorig jaar speelden een rol.
  Het feit dat aandeelhouders, waaronder Eumedion en VEB, een duidelijke waardering uitspraken bij een proactief optreden van de accountant in de algemene vergadering van aandeelhouders, gaf een positieve ondertoon aan de discussie. Tegelijkertijd speelt daarbij wel dat ondernemingen, hun directies en raden van commissarissen, een duidelijke grens trekken bij de eerder genoemde gouden regel die ik volledig onderschrijf.

In alle gevallen hebben wij specifieker en uitgebreider met directie en auditcommissie gesproken over de controle en onze key audit matters. Daarbij kwam de vraag naar voren of de accountant wederom zelfstandig zou moeten optreden of dat dit optreden de facto vervangen werd door de nieuwe controleverklaring. Mijn mening is dat beide moet en dat dit jaar de accountant specifiek zijn nieuwe verklaring zou moeten toelichten.