Opinie 24 maart 2014

Accountant moet maatschappij nu al beter informeren

Giljam Aarnink waarschuwt voor te hoge verwachtingen van de accountantsverklaring nieuwe stijl (opinieartikel FD 8 maart 2014). In deze nieuwe verklaring geeft de accountant meer openheid over zijn controlewerkzaamheden en de continuïteitsveronderstelling dan voorheen.

Volgens de EY-bestuurder moet eerst internationale afstemming plaatsvinden over een standaard voor de accountantsverklaring nieuwe stijl.

En passant probeert hij de controlerende en waarschuwende rol van de accountant te marginaliseren door de rapportageverplichtingen van bestuurders en commissarissen te benadrukken, met name ten aanzien van de continuïteit van de onderneming. Aarnink lijkt vooral te zoeken naar excuses om niet te rapporteren via de accountantsverklaring nieuwe stijl.

Daarmee doet hij de accountant tekort. Als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer heeft de accountant een zeer belangrijke rol. De accountant is met zijn wettelijke controletaak, kennis en ervaring bij uitstek geschikt het management van ondernemingen kritisch te toetsen. De accountant moet nu juist de kans grijpen die de verklaring nieuwe stijl biedt: hij kan het maatschappelijk verkeer beter informeren.

Bij een aantal beursvennootschappen is het in het verleden faliekant misgegaan, de accountant is daar mede debet aan geweest. De voorbeelden zijn talrijk: de rol van EY bij Landis in 1999 en 2000 en van Deloitte bij Ahold in 1999, 2000 en 2001. Zowel inzake Landis als Ahold stelde de tuchtrechter in hoogste instantie vast dat de accountant zijn controle niet goed had ingericht. Het zijn zeker niet alleen zaken uit het verleden, ook recent is genoeg voorgevallen.

Bij beursfonds Van der Moolen vergat de EY-accountant volgens de Accountantskamer de continuïteitsveronderstelling te evalueren. Deloitte heeft de grote fraude bij Innoconcepts gemist. KPMG heeft onder meer gefaald bij de controle van de boeken van Imtech. De recente corruptieschandalen die onder het oog van de accountant plaatsvonden, laat ik dan nog onbesproken.

Bij veel van deze schandalen had de accountant weet kunnen en moeten hebben van de malversaties die onder zijn neus plaatsvonden. Accountants leken vooral geobsedeerd door de zorg om hun controlecliënt te verliezen. Die tijden zijn toch echt voorbij. Zo roept beroepsorganisatie NBA de accountant op zijn signalerende en waarschuwende rol op zich te nemen. Niet zonder succes.

Vorig jaar waren accountants bereid een toelichting te geven op hun verklaring tijdens de aandeelhoudersvergadering. Dit jaar zien wij voor het eerst een uitgebreide accountantsverklaring, de verklaring nieuwe stijl. In deze uitgebreide verklaring gaan accountants uitgebreider in op hun controlewerkzaamheden (key audit matters) en de continuïteitveronderstelling. Dat is een goede ontwikkeling die door veel aandeelhouders wordt toegejuicht.

Vanzelfsprekend moeten bestuurders en commissarissen ook oordelen over de continuïteit van de onderneming. Dat doen zij natuurlijk allereerst en vooral door de jaarrekening op going concern- basis op te stellen en niet op basis van liquidatiewaarde.

Wachten op de internationale afstemming voor de accountantsverklaring nieuwe stijl is ook niet noodzakelijk en zorgt al snel voor vier à vijf jaar vertraging. De huidige regelgeving biedt de accountant al voldoende mogelijkheden om een toelichtende paragraaf op te nemen in de controleverklaring als de accountant dit van belang acht voor het begrip van de gebruiker.

Kortom, de accountantsverklaring nieuwe stijl is een stap in de goede richting. Iedere accountant zou deze kans moeten aangrijpen om de maatschappij beter te informeren. Niet alleen over hun controlewerkzaamheden maar ook over hun bevindingen, zeker als het management zelf onvoldoende openheid van zaken geeft. Dat is de verantwoordelijkheid én plicht van de accountant.

Deze bijdrage is ook verschenen in het Financieele Dagblad van 24 maart 2014.