Alleen audit, maar dan echt
De discussie die Paul Koster aanwakkerde en door Jules Muis in een reactie nog iets werd aangescherpt is een prima startpunt voor fundamentele herziening van de controlefunctie.
Het beroep mag niet opnieuw in dezelfde valkuil stappen als begin deze eeuw, toen drie van de vier grote kantoren hun adviespraktijken van de hand deden. KPMG aan Atos Origin, EY aan Cap Gemini en PwC aan IBM. En luttele jaren nadien werden die adviespraktijken opnieuw opgebouwd tot wat ze nu zijn.
Het is overduidelijk dat de adviespraktijk bij de grote kantoren een zeer belangrijk deel van de totale inkomsten genereert en het is even duidelijk dat de inkomsten uit de controlepraktijk al jaren onder grote druk staan.
De recente geschiedenis laat zien dat zelfregulering in de auditmarkt niet werkt. We kunnen nu opnieuw proberen om de controle en adviestakken van elkaar te scheiden en de adviestak naar de beurs te brengen, maar als we de auditpartners - en niet-partners, die via de beurs aandelen zouden kunnen kopen - vervolgens aandeelhouder laten zijn (al dan niet met stemrecht), is het een schijnvertoning.
We gaan dan in de eerste plaats een herhaling zien van wat zich begin deze eeuw afspeelde: de adviestak wordt verkocht, hetgeen voor de bestaande partners een behoorlijke opbrengst met zich mee zal brengen. Daar is op zichzelf niets mis mee, maar dan moeten die auditpartners (en andere accountants) nadien geen belang blijven houden in de adviestak.
Als, zoals Koster voorstelt, de adviestak naar de beurs wordt gebracht dan zouden voor aandelenbezit precies dezelfde zwaar restrictieve regels moeten gelden als nu ook gelden voor accountants die bij de controle zijn betrokken.
Ik zie niet in waarom een auditpartner of andere accountant van kantoor X aandelen zou mogen hebben in de beursgenoteerde adviespraktijk die kantoor X publiekelijk heeft verkocht. Dat lijkt de kat op het spek binden, zeker als die accountants een dividendbelang hebben in de opbrengsten van hun voormalige collegae.
Het beroep worstelt al vele jaren met het thema onafhankelijkheid. Telkens worden maatregelen genomen die dan enkele jaren later om welke reden dan ook weer ongedaan worden gemaakt. De wetgever en NBA hebben inmiddels een duidelijk standpunt ingenomen: geen advieswerk als er controlewerk wordt verricht.
De structuur die Paul Koster voorstelt kan wellicht werken, als we dan kantoren krijgen die daadwerkelijk het predicaat audit only kunnen dragen. Dan komt er ook weer een transparante vorm van concurrentie op gang: kantoren kunnen de verliezen die mogelijk uit low balling voortvloeien, nimmer meer compenseren met hoge adviesopbrengsten.
De andere optie? Lever de controlelicentie in en hou je bezig met advies- en of samenstelwerk. Daarmee kun je een prima boterham verdienen.