Opinie 18 december 2014

VNG-brief en 'Rupsje Nooitgenoeg'

Deze week kwam een opmerkelijke brief van VNG naar buiten. Daarin werd ingegaan op de meerwerkdeclaraties van accountantsorganisaties. Deze hebben te maken met de aangescherpte NV COS 610.

De VNG vindt het 'een onjuiste ontwikkeling dat accountants nu bij de controle 2014 meerwerk doorberekenen in verband met de door hen zelf aangepaste controlestandaarden'. Bovendien is VNG van mening dat het meerwerk in relatie tot reeds afgesloten contracten een 'beroepsrisico' voor de accountant betreft.

De VNG adviseert 'gemeenten dan ook om (met inachtneming van de voorwaarden in de reeds gesloten contracten) in principe geen meerwerk te vergoeden als gevolg van de aanscherping van de NV COS'.

Ik ben het eens met VNG. De aanpassingen van de NV COS 610 komen in 2014 namelijk niet zomaar uit de lucht vallen, maar zijn reeds ruim van te voren aangekondigd. Daar hadden accountantsorganisaties dus gewoon rekening mee kunnen en moeten houden bij het afsluiten van contracten. Indien dat - al dan niet bewust - is verzuimd, lijkt het inderdaad niet fair de cliënt met een hogere nota te overvallen.

Dat de aanpassingen niet uit de lucht komen vallen en dat er vanuit het beroep nadrukkelijk is gewaarschuwd voor de aanpassingen en hogere - al dan niet door te belasten - kosten, blijkt onder meer uit de vaktechnische column van de voorzitter van het Adviescollege Beroepsreglementering (tevens partner bij PwC), Peter Eimers, in Accountant (oktober 2013) en op deze site.

In die column noemt Eimers de vier belangrijkste aanscherpingen en stelt: 'Wat betekent dit in uw omgeving? Dat hangt er vanaf. Het kan zijn dat u al acteerde zoals hierboven beschreven. Maar het kan ook zijn dat de interne auditfunctie niet echt was geformaliseerd in een kwaliteitssysteem, of dat de externe accountant wel heel weinig eigen waarnemingen had. In die gevallen zal de externe accountant moeten concluderen dat hij minder dan voorheen kan steunen op de interne auditfunctie en zal hij zijn eigen waarnemingen moeten uitbreiden.'

Eimers is ook heel concreet als hij spreekt over het effect op de werkzaamheden en kosten: 'Concreet: (veel) meer werkzaamheden moeten uitvoeren, hetgeen kostenverhogend werkt.'

Tevens duidt hij in niet mis te verstane bewoordingen wat de accountant had moeten doen, namelijk: 'Het is dus van belang om vroegtijdig met de klant te overleggen wat de impact van de nieuwe standaard is op de controle.'

Dat accountants de aanscherpingen zouden kunnen zien als een manier om extra kosten te declareren werd al doorzien door Hans Hoekstra in een reactie onder de column van Eimers: 'Idd aanscherpingen maar geen schokkende wijzigingen in deze standaard. Hier loop je als klant wel het risico dat de externe accountant dit aangrijpt om meer zelf te gaan doen. Ik denk dat er vooral ook ruimte moet zijn voor afstemming van de onderlinge werkverdeling -> aandacht voor scope, werkzaamheden vooraf. De extern accountant kan op die manier wel degelijk invloed uitoefenen op de reikwijdte en aard van de werkzaamheden van de interne accountant.'

Enfin, de VNG heeft mijns inziens dus gelijk met het terughoudend zijn in het belonen van meerwerk. Het risico op meerwerk was immers reeds in 2013 goed voorzienbaar en had dus in de contractonderhandelingen meegenomen kunnen en moeten worden.

Los van de vraag of accountantsorganisaties dat in bepaalde gevallen al dan niet bewust achterwege hebben gelaten, speelt in deze discussie nog het aspect van beeldvorming: is het verstandig van een accountantsberoep dat juist in deze periode waarin het onder druk staat en vertrouwen moet terugwinnen dergelijke discussies met de overheid te voeren?

Ik denk van niet. In de beeldvorming van het grote publiek en het ambtenarenapparaat maak je je in deze kwetsbaar en afficheer je je als een 'Rupsje Nooitgenoeg'. Temeer daar PwC en KPMG recent - ondanks de malaise in de sector - nog hebben gerapporteerd over stevige partnerfees. Ofwel: er wordt nog genoeg verdiend om de last van het meerwerk zelf te kunnen dragen.