De wereld van morgen
Mijn eerste column in toen nog 'de Accountant' verscheen in september 2001. De huidige is de laatste in die reeks (zie pagina 28 van het artikel '2015: Accountant(.nl) nieuwe stijl'). Daarom heb ik het even nagekeken. Ruim dertien jaar alweer, dat is toch even schrikken.
Bij het doorbladeren vallen een paar dingen op. Allereerst dat de discussies over het beroep ongeveer hetzelfde bleven. En daarnaast dat de veranderingen die er wel kwamen heel voorspelbaar waren maar altijd veel later kwamen dan verwacht. Zo zag iedere buitenstaander na het Enron-schandaal in 2001 dat een eind zou worden gemaakt aan advisering bij beursgenoteerde controleklanten, maar pas in 2013 was het zover.
Precies het omgekeerde zie je bij technologie-gedreven veranderingen. Die blijken juist moeilijk voorspelbaar maar gaan vaak sneller dan verwacht. Het clichévoorbeeld zijn de smartphone en iPad. Zeker van dat laatste apparaat - waaraan geen waarneembare behoefte bestond - had niemand de komst kunnen voorspellen. Toch gaan technologische veranderingen ook wel eens langzamer dan voorspeld. Zo was er in 2001 in de accountancy al veel te doen over XBRL, maar de echte doorbraak liet nog ruim een decennium op zich wachten.
Juist vanwege die verrassingen is het zo aardig om door oude voorspellingen te bladeren. Op Koningsdag kocht ik voor een euro het boek De wereld van morgen (Arbeiderspers 1968). Een verzameling voorspellende artikelen van allerhande deskundigen over allerhande onderwerpen, variërend van 'het huwelijk' tot 'nieuwe werkmethoden'. Sommige toekomstvisioenen blijken opvallend accuraat. Bijvoorbeeld over nieuwe werkzaamheden die het wegvallen van banen door automatisering compenseren, over plastic kaartjes waarmee je geld uit de muur trekt en over computers die prijzen vergelijken.
De juiste voorspellingen in het boek gaan echter vergezeld van toekomstschetsen waar je nu om moet glimlachen. Zo wordt na de beschrijving van de betaalpas opgemerkt: ‘Dat is de tijd waarin goederen via een buizennet over Europa worden verspreid, ongeveer zoals aardolie en gas en aardgas nu.'
Terug naar de accountancy, en de toekomst daarvan. Over de politiek-organisatorische kant heb ik wel een idee, maar ik beperk me hier tot de voorspelling dat over vijf jaar een tweede werkgroep Toekomst accountantsberoep aan de slag gaat. Hoewel, laat ik er, met de ervaring in deze branche in het achterhoofd, tien jaar van maken.
Met de technologische kant ligt het moeilijker. De automatiseringshausse en datarevolutie zullen het accountantsberoep en zijn werkveld ingrijpend veranderen. Dat gebeurt nu al. Of over vijf jaar echt de helft van de accountancybanen is verdwenen, zoals sommigen verwachten, zou ik echter niet durven zeggen.
Niet alles wat technisch kan, vindt ook werkelijk ingang. Zo verdrong de beeldtelefoon nooit de telefoon en is inmiddels ook wel duidelijk dat Google Glass geen succes wordt. Andere ‘onmogelijkheden' worden daarentegen soms razendsnel werkelijkheid. "There is no reason anyone would want a computer in their home", zei topman Ken Olson van Digital Equipment Corp in 1977.
Niet blind achter goeroes aanlopen maar wel nadenken over wat ze te zeggen, dat lijkt het beste. Met een open maar ook kritische blik. In Accountant nieuwe stijl zullen we daarvoor de ingrediënten bieden.
Deze bijdrage is ook als column geplaatst in het decembernummer van Accountant.