Vele accountants en een groeiende groep niet-accountants discussiëren over de toekomst van het "mooiste beroep". De beschikbaarheid van goede medewerkers zou wel eens de grootste bedreiging kunnen worden.
Er zijn diverse voorstellen vanuit de NBA werkgroep Toekomst accountantsberoep en suggesties vanuit de AFM voor verbetering van de kwaliteit van de werkzaamheden van accountants. Er is echter één aspect dat in het debat over de toekomst van de accountantsfunctie weinig aandacht heeft gekregen.
Wat is de grootste bedreiging van het accountantsberoep? Budgetdruk? Complexer wordende regelgeving (voor zover daar sprake van is)? Een strenge of (volgens sommigen) doorslaande toezichthouder? Reputatieschade? Of een meer compliance georiënteerde werkomgeving? Wij voorspellen dat één of meer van deze factoren leidentot het moeten oplossen van de grootste bedreiging: wie wil er straks dit mooiste beroep nog uitoefenen?
De beschikbaarheid van goede medewerkers in alle lagen van de accountantsorganisatie zou wel eens het grootste probleem van ons beroep kunnen worden. Verschillende oorzaken kunnen hier aan ten grondslag liggen:
Er moet meer tijd worden besteed aan controles. Dit kost menskracht.
Een onvoldoende krijgen van de AFM (al dan niet terecht), werkt niet motiverend. Soms leidt een onvoldoende tot een carrièreswitch die beter is voor de beroepsgroep. Maar ook accountants die juist een verrijking van het beroep zijn, kunnen kiezen voor een dergelijke carrièreswitch.
Dalende winstgevendheid bij accountantskantoren werkt niet aanjagend in de aanname van nieuw personeel.
Drukte bij controleleiders en managers gaat ten koste van training en begeleiding on the job. Dit vertaalt zich vroeg of laat in een minder grote (kwantitatieve en kwalitatieve) ontwikkeling van goede accountants.
Personeelsschaarste zou ook zo maar eens tot stijgende salarissen van de medewerkers kunnen leiden. Voorstanders van een verlaging van de partnerbeloningen krijgen dan mogelijk vanzelf hun zin. Maar stijgende loonkosten kunnen ook leiden tot stijgende kosten van de controle, die (al dan niet gedeeltelijk) bij klanten worden neergelegd. Klanten gaan meer betalen om de loonkosten te compenseren. En klanten gaan nog meer betalen, indien aanvullend ook sprake is van een toename van bestede uren. Dit zal de relatie klant-accountant niet ten goede komen. Wat doet dit met de motivatie voor de accountants?
De overall vraag is vervolgens: komt deze ontwikkeling de kwaliteit van de werkzaamheden van de accountant ten goede? Of zal hierdoor het aantal onvoldoende dossiers dat de AFM constateert eerder toenemen?
Personeelsschaarste zal de werkdruk ook niet ten goede komen. Uit het model van Nelson (herinnert u zich dit model nog uit de PKI-training?) volgt dat een toenemende werkdruk kan leiden tot een bedreiging van de kwaliteit. Verhoogde stressniveaus bij medewerkers kunnen leiden tot verminderde collegialiteit en werksfeer. Dit werkt door in de hele organisatie en zal vroeg of laat ook het stelsel van kwaliteitsbeheersing negatief beïnvloeden. En dan zijn we overall na enkele jaren per saldo slechter af.
Voorspellen is moeilijk. Wellicht is het hier geschetste doemscenario verre van reëel. Laten we het hopen! Maar laten we in de tussentijd er wel op bedacht zijn dat dit scenario, of onderdelen daarvan, zich kan voordoen. En die problemen zouden wel eens veel moeilijker op te lossen kunnen zijn dan de uitdagingen waar het beroep vandaag de dag mee worstelt.
Deze bijdrage is eerder geplaatst als blog op de website van V&A accountants-adviseurs.
Dr. Niels van Nieuw Amerongen RA is eigenaar van advies- en trainingsbureau V&A en is als associate professor Auditing & Assurance verbonden aan Nyenrode Business Universiteit.
Albert Bosch RA is partner bij V&A accountants-adviseurs en verbonden aan de accountantsopleiding van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Bij uw eerste reactie op deze site vragen wij om een bevestiging.
Er is een bevestigingsmail naar het door u opgegeven e-mailadres gestuurd.
Jan Weezenberg
AT:Tom Ooms - 21-11-2014 Geachte Heer Ooms, U schrijft we moeten dit, we moeten dat, enz. Dat is een probleemstelling. Daarop moet logischerwijze volgen Kunnen we dit, kunnen dat Dan krijgt het probleem een paar handen en voeten, en hoeven we alleen maar te letten op de dingen die we niet kunnen. Daarna volgt : wie moet wat gaan doen en hoe kan dat worden georganiseerd En daar zien we de behoefte ontstaan aan mensen die leiding kunnen en willen geven bij het oplossen van de problemen Plus de vraag: kunnen er voldoende mensen en middelen beschikbaar worden gesteld om hun oplossingen snel en goed te implementeren. U heeft een goed startschot gegeven (zoals ook bij eerdere opinies). Wat betreft follow-up Misschien is het tijd voor een nieuw Plan van Aanpak door NBA ? Met gebruikmaking van de kennis en vaardigheden van Strategic Management ? En een beetje SWOT-analyse (in kaart brengen sterktes en zwaktes, idem kansen en bedreigingen, idem kritieke succesfactoren en kritieke faalfactoren). Vriendelijke groet, Jan Weezenebrg
Tom Ooms
De laatste week al tweemaal een artikel over de personeelsschaarste binnen kantoren. Bij de invoering van de veranderingstrajecten moeten we zeker aandacht schenken aan de generatie nieuwe accountants. Daarnaast moeten we ook aandacht schenken aan welk type accountant we aan ons binden als kantoren. Wellicht moeten we weer breder gaan kijken naar de pscyholoog, de econometrist, de 'harde' IT specialist de wiskundige. Al deze specialisaties hebben we nodig in de teams die de jaarrekeningcontroles gaan verrichten en andere nieuwe assurance-producten die we gaan leveren en die de maatschappij van ons vraagt. Overigens ook op de accountantsdag gaan we het over deze accountant hebben (en wat hij zoekt): http://www.accountantsdag.nl/Programma/menselijk-kapitaal2/
Hans Dijkstra
een paar losse opmerkingen: - norminkomen partners Big4 word denk ik maar ten dele in NL bepaald (wellicht bij KPMG weer nu EU firma uiteenvalt?) - er zijn vast en zeker veel jonge mensen die niet alleen voor hoog (toekomstig partner)inkomen gaan, maar dat is niet nodig, ieder jaar een paar daarvan die doordringen tot partnergroep is genoeg om het model in stand te houden - personele schaarste is economisch (Jan B.??) goede zaak voor hen die in het beroep blijven, kantoren zullen domweg klanten moeten gaan weigeren (die met te hoog risico/te lage fee) - consequent doorvoeren van high trust/high penalty, dat werkt beste, als kosten dan omhoog gaan dan zij dat zo, moeten professionele partijen (de klanten) ook gaan verbeteren om die kosten te beheersen (daar zit ook nodige ruimte voor besparing op accountantskosten), zie ook vorige opmerking - verder is het te adviseren dat klanten meer prestatiecontracten sluiten met accountants (over inzet van afgesproken team, doorlooptijd, teamwisseling, etc), drukt kosten voor klant/verhoogt ook kwaliteit audit - uiteindelijk moet die kostenverhoging (die er ontegenzeggelijk aan zitten te komen op korte termijn denk ik) leiden tot innovatie aan kant van zowel accountants als klanten - AFM moet urenbesteding op dossierniveau door tekenend partner gewoon gaan afdwingen, is meest effectieve manier om leverage aan te passen (zie high trust/high penalty) - eerste jaren denk ik ook dat beroep meer regelgedreven blijft ontwikkelen, dus minder leuk, en kantoren dus deels afhankelijk zijn van rest van de economie (gaat het weer beter zal uitstroom toenemen)
Jan Bouwens
Wat een interessant stuk. Het is een feit dat we in Tilburg al jaren trachten studenten te interesseren te kiezen voor accountancy. Dat lukt ook maar het is nog niet genoeg. Ik ben het ermee eens dat de kennis van de accountant ook omhoog moet. Vraag is of dit doel kan worden gehaald binnen de bestaande opleiding. Ik zou er mee voorstander van zijn om bij afronding van de opleiding inclusief praktijkstage de nieuwbakken RA zich specifiek moet bekwamen al naar gelang de richting die hij kiest (financiële instellingen en financiële instrumenten, complexe bedrijven (ziekenhuizen); bekwaamheid gaat samen met een bevoegdheid en dus met een opleiding voorzien van een diploma). In het rapport van de commissie Dassen wordt dit bepleit. Hier is nog geen uitvoering aan gegeven. Daar is echter wel behoefte aan. Daarnaast –en dat bepleit ik al jaren- moet een veel grotere groep accountants dan waarover we nu beschikken zich toeleggen op de verwerving van statistische bekwaamheden. Ook dat is-om met Johan te spreken- geen rocket science- maar vergt dat hij regressies kan uitvoeren en begrijpen. Dat is heel handig als je patronen wil ontdekken in de data die wordt bekeken! Vragen stellen als, kan dit getal wel als het om toename inkomen gaat en toename debiteuren kunnen er onder meer mee worden beantwoord. Zou graag naar de accountantsdag zijn gekomen. Ik werd hiervoor echter niet uitgenodigd en had al onafzegbare afspraken gemaakt toen ik de datum doorkreeg.
Johan Visser
Beste Fouk, Tussen 1988 en eind 2010 heb ik een paar duizend (aankomend) Accountants geïnterviewd Voor al die sollicitanten was het te verkrijgen inkomen na een overstap gewoon een belangrijke vraag Niet zelden heb ik er op moeten wijzen dat een inkomensverbetering op korte termijn wel eens heel slecht kon zijn voor de inhoudelijke ontwikkeling en het perspectief op langere termijn. Helaas waren een aanzienlijk aantal kandidaten nauwelijks geïnteresseerd in mijn goed bedoelde raadgevingen en klonk het lied I want it now. Het is ook niet voor niets dat sinds jaar en dag het best bezochte deel van deze site de inkomensmonitor is. De zonde van het vergelijken , zoals de filosoof Kierkegaard dat leuk noemde, zit diep verankerd in de mens en ook Accountants doen daar volop aan mee. Overigens zijn er bij al dat vergelijken maar twee uitkomsten mogelijk nl hoogmoed of een minderwaardigheidscomplex. Je kunt het dus beter niet doen, zoals al lang geleden de leefregel van het Gij zult niet begeren ook al aangaf, maar er valt niet te ontkennen dat wij mensen dit met overgave doen. En er valt nauwelijks te ontkennen dat in ons tijdgewricht er bijzonder veel aandacht is voor rijkdom , status etc Dat o.a. de SRA kantoren, maar ook PWC, hebben bezuinigd op opleidingen is natuurlijk niet erg slim laat staan motiverend maar past wel in het telkens terugkerende patroon wat ik kortweg maar samenvat in twee ietwat brute maar ook zeer reële stellingen over het management van de commerciële kantoren. Stelling 1 luidt: het vennoteninkomen mag niet omlaag ( lees moet omhoog) Stelling 2 luidt: het perspectief van maten en maatschappen is maximaal 1 jaar. Ad2: oudere maten letten meestal heel goed op dat ze niet hoeven mee te betalen aan zaken waar ze zelf niet van zullen profiteren. Gelukkig is Accountancy een zo breed en diep vak dat je wel ziende blind en horende doof moet zijn als je werkende weg niet veel op steekt. Dus ook zonder opleidingen staat een medewerker niet (helemaal) met lege handen Bovendien kan iedere echt geïnteresseerde makkelijk droog oefenen door bijv thuis eens een briljant advies van een oudere collega te bestuderen. Daarmee doorbreek je de cirkel van vast zitten in een bepaalde taak en of portefeuille. Overigens zitten we qua opvattingen waarschijnlijk dichter bij elkaar dan je op het eerste gezicht zou denken. Ik heb vooral beschreven hoe zaken gaan. Dolgraag zou ik met jou zien dat zowel maten als medewerkers eens wat verder dan hun neus lang is zouden kijken. Zowel maten als medewerkers zouden daar qua werkplezier, ontspannen functioneren en ironisch genoeg ook qua rendement veel mee opschieten. Dat rendement kan mij persoonlijk niet zo veel schelen, het vak is niet bepaald noodlijdend, maar het werkplezier erg veel. Maar dan moet je zeker in de commerciële tak van Accountancy, zaken eens wat opener ,slimmer, en vooral reëler organiseren. Al was het maar dat maten zich gewoon lekker met hun vak gingen bezig houden en het geregel overlieten aan mensen die dat wel leuk vinden. Maar dan moet je niet alleen taken delegeren maar ook bevoegdheden. En moeten ook maten zich vanzelfsprekend houden aan afspraken. En hou je bijv op met het in de maag splitsen van de personeelsportefeuille van de jongste maat. Want het is nogal dom om de minst ervaren maat met het grootste kapitaal te belasten. En zo weet ik nog wel een aantal onderwerpen die het leven van maten en medewerkers leuker en makkelijker kunnen maken. Maar zolang bij de wat kleinere organisaties alle maten over alles willen mee beslissen en bij de grote organisaties de zonde van het vergelijken in het systeem van beloning is ingebouwd met alle politieke gevolgen van dien hou je last van de hierboven geponeerde stellingen. En ondanks alle fouten en gebreken in de bedrijfsvoering bij kantoren blijft Accountancy een heel leuk en veelzijdig van. Kortom een leuk feest maar je moet wel heel vaak zelf de slingers op hangen.
Fred S.
Nog een aanvulling... 5. Stug management van boven af in accountantsorganisaties dat niet geen feedback of in discussie gaat met werknemers. Gevolg minder betrokkenheid bij werknemers, die vervolgens eerder overstappen naar een ander kantoor of bedrijfsleven. 6. Met name bij grotere kantoren het ellebogen werk. Als je bijv. geen vennoot wil worden en eigenlijk wel genoegen neemt met de functie bijv. (assistent) accountant wordt dit niet gewaardeerd en is er op den duur geen plek voor je meer. Met andere woorden bij een en dezelfde organisatie werken in dezelfde functie tot bij wijze van spreken je pensioen wordt steeds moeilijker bij een accountantskantoor. 7. Het korte termijn denken van vele kantoren. Interne organisatie is een zooitje, maar ondertussen wel zoveel mogelijk klanten proberen binnen te halen ipv eerst intern je organisatie op orde hebben. Dit werkt voor de werknemers op de werkvloer rustgevender, dan dat er telkens nieuwe mensen worden aangenomen die weer kunnen vertrekken na het wegwerken van een achterstand etc.. Nieuw personeel nauwelijks zekerheid geven. 8. Oudere werknemers aanpakken en het liefst ook het management zelf die niet met de vernieuwingen om kunnen gaan of niet willen bij blijven. Dan doel ik op zaken als literatuur, maar voornamelijk op nieuwe software ontwikkelen. Ik merk zelf dat de jongere generatie daarin veel verder is. Zoals je wellicht merkt zijn met name een aantal accountantsorganisaties zelf die het mooie accountancyberoep kapot maken. Dit betreft zowel grote kantoren als middelgrote en kleine kantoren.
Fouk
AT:Johan sorry maar ik ben het totaal niet met je eens. Volgens mij is het heel oud denken als je zegt dat het partnerinkomen nog hoog genoeg is om mensen binnen het vak te houden. De nieuwe generatie geeft veel minder om geld maar wil juist een omgeving om te leren. In hetzelfde SRA onderzoek lees ik dat er 26% minder is uitgegeven aan opleidingskosten. Daarmee houden we mensen dus niet vast. Ook niet als we nieuwe mensen niet het nieuwe gereedschap van Pieter geven. Hoge partnerinkomens geven alleen maar het failliet van het beroep aan. Kantoren moeten nu investeren in de toekomst. W
Pieter de Kok
Beste Johan, Wat ik gaaf zou vinden is juist mensen zoals jij aan dit soort events mee doen. Dwingt om juist om niet (alleen) te praten over techniek. De rode draad zou moeten zijn, hoe kunnen techniek, innovatie a) het bredere vraagstuk assurance versterken en b) het vraagstuk assurance een plek geven in een samenleving / ondernemingslanschap dat razendsnel data-driven wordt. En voor de goede orde, het bredere vraagstuk bestaat uit het interne beheersingsvraagstuk (risk, control, people, culture) en externe vraagstuk (audit, stakeholders). Breed publiek gevraagd. Hoe ontwikkelt dit vraagstuk zich langs lijnen als process discovery, predictivr analytics, assurance in ketens en over ketens. En moet die assurance zich beperken tot financiele stromen of kunnen we bijdragen aan andere maatschappelijke themas door met process mining processen, handelingen razendsnel te kunnen visualiseren? Logistiek, zorg, etc Ofwel, stukje door diepte, wat is process mining, en daarna lekker vijf kwartiertjes vooruit kijken, over de huidige muurtjes heen.
Johan Visser
Beste Pieter, Waar jij op doelt is dat veel van je collega's in jouw optiek ernstig achter lopen op de ,misschien, niet zo heel nieuwe ontwikkelingen. Eerlijk gezegd zou me dat niet echt verbazen. Want laten we eerlijk wezen Accountants zijn meestal vrij voorzichtige en behoudende mensen. Niet voor niets belegt men graag in stenen alhoewel die voorliefde wel een tik heeft opgelopen.... Dus ik snap je zorg. Ook als werkgever. Ik kom graag op het evenement maar heb wel een eerlijke vraag. Is dat te volgen door een leek? Want in zekere zin weet ik nog steeds heel veel van Accountancy maar sta inhoudelijk natuurlijk op 10 nul achterstand. Vind ik zelf ook wel eens jammer al was het maar omdat ik dolgraag eens het paradigma van de AFM eens kritisch zou willen beschouwen.
Pieter de Kok
Johan, volledig eens met 1, 2, 3. Ik ken overigens weinig collegas met zeldmedelijden, wellicht een wat rusteloos gevoel over het veranderende lanschap en dito klimaat. Aldus kijk ik, je kent mij een beetje, nu primair naar het "hoe" controleren anno 2015 vanuit een data-driven mindset (in mijn mening de enige juiste insteek ipv top-down veel rondom system / itgc) en dan maak ik mij, en met mij andere, toch echt zorgen over de "wie" vraag. Nu al, maar nog meer de komende jaren. Ook als werkgever bij Coney. Kijken naar uren nu, SRA productiviteit, sky high PwC partner inkomens, allemaal prima, maar zegt niet over "hoe" we controleren, en nog minder, kijkende naar de (data) ontwikkelingen, "wie" gaat de assurance leveren die (zou moeten) worden gevraagd anno nu and beyond. Ook daar gaat Toekomst rapport overigens beperkt op in. Te beperkt althans. Maar rondom die "hoe" hebben we op 8/12 , op valreep, nog een heel leuk event omheen georganiseerd als liefhebbers; https://www.ngi-ngn.nl/Afdelingen/Process-Mining-special-interest-group/Evenementen/Process-Mining-en-het-bredere-assurance-vraagstuk.html Kom je ook Johan?
Johan Visser
Zonder iets af te willen doen van de uitdagingen die het Beroep tegemoet kan zien toch een paar opmerkingen: 1. De winstgevendheid van de SRA kantoren is over 2013 met 7% gestegen en bij PWC met 21%. Cijfers die voor zich spreken.( bronnen: SRA-Benchmarkonderzoek 2013 en jaarverslag PWC 2013-2014) 2. Het gem aantal declarabele uren bij SRA kantoren over 2013 bedraagt voor de medewerkers 1182 uur en voor de firmanten 1010 uur. Er lijkt me nog wel wat ruimte te bestaan om zaken slimmer te organiseren, zelfsturende teams bijv. Daarmee kun je ook in dit segment meer begeleidingstijd creëren en meer uren bij de cliënten besteden. 3. Een onvoldoende krijgen van de AFM is domweg niet nodig! Accountancy is geen rocket science maar een heel leuk vak waar je gewoon helder moet nadenken. Ken heel veel Accountants die dat gewoon goed doen. Maar uitstekend verdienen zonder (veel) verantwoording en collegiale kritiek ja die tijd is gelukkig voorbij. Daar wordt je dan als Accountant ook heel goed voor betaald. De gem. SRA firmant ontvangt ruim 7 keer modaal oftewel 243.499,- per jaar en de gem. PWC firmant ontvangt 639.700,- per jaar oftewel ruim 18 keer modaal Zolang firmanten in doorsnee veel meer verdienen dan Accountants in Business zal het met de uittocht nog wel een klein beetje meevallen. Kortom : er is werk aan de winkel, Pieter noemt terecht fantastisch leuke nieuwe thema's, maar voor overdreven zorg laat staan enige vorm van zelfmedelijden lijkt me geen aanleiding.
Pieter de Kok
..en dan hebben we het nog niets eens over de stap naar volledige integratie data-analyse, process mining, visualisatie, data driven soft controls en andere aankomende technieken... Vanochtend een groep docenten binnen een curriculum commussie twee uur meegenomen in wereld van morgen.. Er zal heel veel inspanning, beweging en passie voor mooiste vak om bovengenoemde en in dit commentaar genoemde punten het hoofd te bieden. Observatie rondom onderwerpen Toekomst debat, met die opmerking dat we met start Tuacc vier jaar geleden met name ons druk hebben gemaakt over dit soort themas, in aanvulling op dit "wie" en de "hoe" vraagstuk. Dank voor delen dit stuk.
Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.
Aanmelden nieuwsbrief
Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.
