Opinie 14 november 2014

De kleine lettertjes… voor trainees

Iedereen kent ze: de kleine lettertjes. Vaak weggeschreven achterin een contract, ogend als een onbeduidende passage, tot het moment dat je in een situatie belandt waarin je zelf tegen die 'kleine lettertjes' aanloopt. Zo ook tientallen of misschien wel honderden accountancytrainees.

Die trainees zijn zich tot op het moment van dit schrijven niet bewust van het mogelijk onheil dat hen boven het hoofd hangt. In 2014 is de nieuwe NBA Informatiegids Praktijkopleidingen RA verschenen. Daarin worden de rechten en plichten uiteengezet voor trainees die de praktijkopleiding volgen. In de praktijkopleidingsgids staat deze passage:

"Voor trainees die vanaf 1 januari 2012 met hun praktijkopleiding zijn gestart, geldt dat er vanaf 1 januari 2017 een ‘langstudeerboete' in werking treedt. Voor trainees die voor 1 januari 2012 met hun praktijkopleiding zijn gestart gelden de overgangsbepalingen zoals opgenomen in de Nadere Voorschriften voor de Praktijkopleidingen AA/RA."

Die overgangsbepaling luidt als volgt:

"Artikel 4, eerste lid ["De praktijkopleiding duurt niet meer dan negen jaren.", red.] is niet van toepassing op de praktijkopleiding van een trainee die de praktijkopleiding RA is gestart voor 1 januari 2008, met dien verstande dat op bedoelde praktijkopleiding artikel 18 van de Nadere voorschriften op de praktijkstage zoals deze luidden voor 1 januari 2014 van toepassing blijft."

Speuren we verder naar de oude Nadere voorschriften, dan vinden we het volgende (Artikel 18 Geldigheidsduur semesters, lid 1):

"1.   Een behaald semester is zes jaar geldig. Zodra de eerste vier semesters van de Praktijkstage zijn behaald is de geldigheidsduur van deze vier semesters vanaf de einddatum van het vierde semester, wederom zes jaar."

De praktijkgids geeft verder geen duidelijkheid over de omvang van deze zogeheten langstudeerboete. Ook wordt niet ingegaan op de gevolgen voor trainees die langer dan de gestelde termijn over de praktijkopleiding (dreigen te) doen. Onduidelijk blijft ook waarom de overgangsbepaling geldt voor trainees die voor 1 januari 2008 zijn gestart, terwijl de praktijkgids het heeft over trainees die voor 1 januari 2012 zijn gestart.

Is er nog een andere overgangsbepaling, die wij over het hoofd zien? Het doorgronden van de geldende stage regelgeving vergt zo bijna een meestertitel.

Wat ons echter het meest bevreemdt, is het feit dat de NBA kiest voor het invoeren van een prikkel die erop is gericht om studenten sneller te laten afstuderen. Hierbij prevaleert de doorlooptijd boven de kwaliteit, lijkt het. Althans, een dergelijke prikkel brengt dit risico met zich mee. Wij snappen niet hoe dit past binnen de huidige ontwikkelingen binnen het accountancy-onderwijs en de roep vanuit de beroepsgroep en de NBA zelf naar verbetering van kwaliteit.

Gesproken wordt over maturiteit, een trainee zou genoeg (levens)ervaring moeten hebben om zijn stage te mogen afronden. De werkgroep Toekomst Accountantsberoep vertaalt dit in een voorstel om bindende criteria vast te stellen voor een minimum-doorlooptijd van de opleiding zodat "er voldoende tijd is om de stof en beginselen te ‘doorleven' en recht te doen aan de complexiteit van het beroep".

Van praktijkbegeleiders wordt verwacht dat zij met name beoordelen of de trainee sterk genoeg in zijn schoenen staat en 'volwassen' genoeg is om zelfstandig op te treden. Hoe verhoudt dit zich tot zo'n 'langstudeerboete'? Een boete waarvoor werkgever en werknemer in overleg een oplossing zullen moeten vinden, maar waar vooral geen van beide op zit te wachten.

Bewerkstelligt de NBA hiermee niet dat de begeleiders onder druk komen te staan om trainees waarover twijfel bestaat toch maar door te laten gaan in het traject?

Het is maar een enkele passage in de informatiegids maar wel eentje die bij ons veel vragen en bedenkingen oproept. Duidelijkheid hierover kan verwarring en irritatie hierover op een later moment voorkomen. Wie mogen wij het woord geven?