Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2014 > 10 > Tijd is rijp voor maatwerk in assurance
Opinie

Tijd is rijp voor maatwerk in assurance

Leestijd van ongeveer 3 minuten 7 reacties

Naast de traditionele controleverklaring bij de jaarrekening is er een groeiende behoefte aan 'assurance' op deelaspecten, met name in het mkb. Dat vraagt om ruimere regelgeving die maatwerk mogelijk maakt.

De discussie over 'assurance op maat' is opnieuw actueel geworden door het rapport van de Werkgroep toekomst accountantsberoep. "Wij zien dat er een grote groep (veelal kleinere) ondernemingen is waar de belangrijkste groep stakeholders (zoals banken en andere schuldeisers) vooral belang hecht aan een andere vorm van zekerheid die meer gericht is op de juistheid van de winst en het eigen vermogen en waarin minder belang wordt gehecht aan de controle van bijvoorbeeld de volledigheid van de omzet", schreef de werkgroep.

Verhoging

Ook de recent aangekondigde verhoging van de grenzen voor de verplichte wettelijke controle, waardoor meer bedrijven onder de definitie ‘kleine ondernemingen' vallen, geeft aanleiding om opnieuw te kijken naar maatwerkproducten.

Niet dat het gaat om een nieuwe discussie. Al in september 2011 schreef Joop Anemaet dat het goed zou zijn om dit te verkennen, mits de gebruikers worden betrokken bij de risicoanalyse, er een duidelijk beeld wordt gegeven van de doelstellingen, werkzaamheden en uitkomsten en de accountant een conclusie formuleert waarin het niveau van geboden zekerheid ten aanzien van de specifieke risico's tot uiting komt.

In diezelfde tijd gaf Johan Nelemans drie voorbeelden van maatwerkproducten: de waardering van geactiveerde goodwill, de waardering van voorraden en debiteuren (ten behoeve van een bank) en de juistheid van de verantwoorde omzet bij de verkoop van een (mkb-)onderneming.

Kostbaar corvee

Novak heeft steeds voorop gelopen in het pleidooi om ruimte te maken voor nieuwe vormen van zekerheidsverschaffing door de accountant. Waar het maatschappelijk belang van een externe accountantscontrole voor organisaties van openbaar belang voor iedereen evident is, zien veel mkb'ers de jaarlijkse controle van de jaarrekening vooral als kostbaar corvee zonder toegevoegde waarde voor de onderneming.

Met nieuwe producten die deze toegevoegde waarde wél hebben, vergroot de accountant zijn relevantie. Dat maakt het werken een stuk leuker en biedt meer mogelijkheden voor concurrentie op kwaliteit - en dat is waar het eigenlijk altijd om zou moeten gaan.

Duidelijke behoefte

Uit een door Novak in 2013 gehouden inventarisatie onder banken, bedrijfsleven (branches) en Belastingdienst blijkt een duidelijke behoefte aan maatwerk-assurance-producten die 'toereikende zekerheid' verstrekken. Maar kan het ook binnen de bestaande wet- en regelgeving? Maatwerk-assurance-producten zijn mogelijk binnen de huidige standaarden, maar brengen hoge kosten met zich mee. Immers, het totale spectrum van de assurance-opdracht moet worden doorlopen.

Novak stelt daarom voor om specifieke maatwerk-assurance-producten onder te brengen binnen de Standaard 4400-reeks. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een nieuwe Standaard 4415(N). Vanuit een bestaande samenstellingsopdracht wordt op specifieke onderdelen binnen de jaarrekening de opdracht verder uitgebreid om tot de gevraagde ‘toereikende zekerheid' te komen. De maatwerk-assurance-producten kennen een vast kader ten aanzien van het type/de omvang van de onderneming, de verspreidingskring, het op voorhand gedefinieerde doel en een hierop afgestemde werkaanpak (protocol).

Huiswerk

Om tot een nadere invulling van (regelgeving ten aanzien van) maatwerk-assurance-producten te komen, moeten we wel het nodige huiswerk doen. Hierbij gaat het onder andere om:

  1. Het gedetailleerd in kaart brengen van de wensen en behoeften van het maatschappelijk verkeer (te beginnen bij de banken ten aanzien van mkb-ondernemingen);
  2. Het in kaart brengen van de mogelijkheden en belemmeringen in de huidige standaarden (zoals Standaard 805, 3000 en 4400) voor het uitvoeren van dergelijke opdrachten;
  3. Het inventariseren van mogelijkheden die accountants in andere landen hebben ten aanzien van maatwerk-assurance-producten;
  4. Het formuleren van een aanpak op hoofdlijnen voor de uitvoering van 'accountantsopdrachten met toereikende zekerheid' (hiervoor heeft Novak al een voorbeeldrapportage uitgewerkt).

Met deze onderdelen moet een eindverslag ontstaan waar de NBA mee aan het werk kan om regelgeving te ontwikkelen en een praktijkhandreiking voor een juiste interpretatie en toepassing van de nieuwe Standaard. Natuurlijk moeten daarbij de kwaliteit en de onafhankelijkheid van de toetsende accountant centraal staan.

Toekomst ligt voor ons

In de publieke discussie over het accountantsberoep ligt nu veel nadruk op hervormingen waardoor accountantsorganisaties weer gaan doen wat ze altijd al deden: onafhankelijk, deskundig en professioneel-kritisch kijken naar de financiële huishouding van ondernemingen. Maar de toekomst ligt ook voor ons. Nieuwe vormen van dienstverlening kunnen er aan bijdragen dat de maatschappelijke waardering voor accountants weer toeneemt. Maatwerk-assurance-producten bieden daarvoor een uitgelezen kans. De tijd is rijp om het anders te gaan doen.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Guus Ham is directeur van de Nederlandse organisatie van accountants en accountantskantoren (Novak), de branchevereniging van mkb-accountants.

Gerelateerd

7 reacties

Jan Wietsma

Het lijkt mij inderdaad een goede zaak om te starten met het in kaart brengen van de wensen van de stakeholders met betrekking tot deelverklaringen. Dat voorkomt dat we onnodige regelgeving gaan optuigen. Kortom wie zit waar op te wachten?

Arnout van Kempen

Dan nog een dingetje over de tijdrijpheid: De reden dat de tijd er rijp voor is, zo moge uit mijn reactie hieronder wel blijken, zit volgens mij niet zozeer in de ontwikkelingen in het beroep, maar in het verschijnen van een nieuwe 4410, waar de assurance-elementen eindelijk netjes uitgeknipt zijn. De tijd is dus inderdaad precies rijp.

Arnout van Kempen

Persoonlijk zou ik standaarden verwachten in de 3xxx reeks en niet in de 4xxx reeks. De 3xxx reeks gaat over assurance, de 4xxx gaat, zoals Guus al opmerkt, nadrukkelijk niet over assurance. Maar eerlijk gezegd lijkt me de nummering wel het laatste probleem om op te lossen hier. Veel boeiender lijkt me de vraag of je je wel moet beperken tot gebruik in beperkte kring. Als je dat element weg laat, krijg je met de denkrichting van NOVAK, eindelijk, eindelijk een oplossing voor het rare verschijnsel dat de huidige 4410 wel degelijk elementen van assurance kent, terwijl we tegelijk verkondigen dat dat niet zo is. In de nieuwe 4410 wordt het "assurance-deel" al redelijk netjes uit de standaard geknipt. Maar is daarmee de behoefte van de gebruikers wel volledig gediend? Ik denk dat gebruikers wel behoefte hadden aan de mate van assurance die in de huidige 4410 verstopt zit. Kortom, mooi dat NOVAK nadenkt over een complementaire ontwikkeling naast het echt assurance-vrij maken van 4410. Bekeken vanaf de werkvloer van veel mkb-accountants denk ik: exact de goede stap vooruit.

Arnout van Kempen

AT:Wim, Een poging antwoorden op je vragen te formuleren: Welke belemmeringen zijn daarvoor? Deels zit de belemmering in koudwatervrees van accountants zelf. Ik zie in de praktijk veel accountants die menen dat de in de regelgeving gedefinieerde standaardproducten de enige producten zijn die ze kunnen aanbieden. Een tweede belemmering lijkt me gelegen bij zorg over de accountantskamer. We zien dat deze, meer dan vroeger de raden van tucht, de neiging heeft zelf een Standaard aan te wijzen, als een andere of zelfs geen Standaard beschikbaar is. Tenslotte lijkt me dat de echt lastige factor is dat de markt glashelder moet weten wat een accountant precies aan zekerheid biedt. Bij nieuwe varianten loop je risico dat de markt deze niet op waarde weet te schatten. Is zo’n standaard daar echt voor nodig? Nee. Niet echt. Maar het zou wel kunnen helpen. Kan er niet (binnen het kader van een bredere standaard) mee geëxperimenteerd worden en pas gestandaardiseerd zodra er praktijkervaring mee is? Ja, dat kan. Met enig risico, maar het kan. Wat gebeurt er al binnen het kader van “aan assurance verwante opdrachten” en behoeft dat echt standaardisering of moet dat flexibel maatwerk blijven? De term "aan assurance verwant" is volstrekt misleidend. Er is bij deze opdrachten helemaal geen sprake van verwantschap met assurance, maar van verwantschap met het voor accountants populaire object van assurance: het financiële overzicht, de jaarrekening. Als NOVAK-accountants nog geen of weinig (aan gangbare assurance-opdrachten –zoals jaarrekeningcontrole- verwante) assurance opdrachten krijgen (bijv. t.a.v. specifieke activa & omzet) komt dat dan door het ontbreken van een standaard?? Dat zal nooit de enige reden zijn, maar het is wel mogelijk dat een (latente) vraag niet gesteld of beantwoord wordt, als niemand weet dat de vraag beantwoordbaar is.

Guus Ham

Beste Niels, Dank voor jouw bericht. Het huidige assurance framework kent maar twee smaken: controle en beoordelen. Daarnaast is er aan assurance verwant. Tussen assurance en aan assurance verwant trekt het framework een scherpe grens: aan assurance verwant is geen assurance. De accountant die een aan assurance verwante opdracht uitvoert verstrekt geen enkele zekerheid. Die grens doet de werkelijkheid geweld aan, en maatwerk in assurance beoogt die scherpe grens te laten verdwijnen. Ons voorstel behelst assurance voor een beperkte gebruikerskring, waarbij de te verstrekken zekerheid en de daartoe vereiste werkzaamheden van de accountant vooraf worden besproken en afgestemd met de gebruiker. Een driehoeksverhouding dus tussen gebruiker(s), accountant, en degene die de verantwoording aflegt. In die driehoek wordt maatwerk geleverd (in de vorm van een protocol), wat niet per se valt binnen de regels voor controle of beoordelen maar wat wel leidt tot een assurance conclusie. Het doel is optimale bediening van de gebruiker(s) in termen van zekerheid en kosten en niet in de laatste plaats transparantie en overtuigingskracht. We hebben gekozen voor indeling in de 4400 reeks omdat de opdrachtvorm gelijkenissen vertoont met specifiek overeengekomen werkzaamheden, echter zoals je terecht stelt maken we daarmee inbreuk op het assurance framework zoals het er nu ligt. Er zijn dus inderdaad nieuwe standaarden nodig.

Wim Nusselder

Ik heb geen idee hoe rijp de tijd is. (Heeft iemand een suggestie voor een geschikte indicator voor tijdrijpheid? Wie waagt zich aan het bieden van ‘assurance’ op de uitspraak dat de tijd rijp is voor nieuwe ‘assurance maatwerkproducten’ en/of dat de behoefte daaraan toeneemt?) Diversificatie van het aanbod van diensten door accountants lijkt mij echter een uitstekende zaak. Welke belemmeringen zijn daarvoor? Is zo’n standaard daar echt voor nodig? Kan er niet (binnen het kader van een bredere standaard) mee geëxperimenteerd worden en pas gestandaardiseerd zodra er praktijkervaring mee is? In mijn praktijk als controller is mijn stelregel altijd: pas procedures beschrijven als een proces enigszins stabiel functioneert en pas automatiseren en standaardiseren als voldoende ervaring is opgebouwd met procedures. Geen proces proberen vorm te geven met een procedure en geen procedure invoeren met behulp van automatisering of een standaard. Wat gebeurt er al binnen het kader van “aan assurance verwante opdrachten” en behoeft dat echt standaardisering of moet dat flexibel maatwerk blijven? Als NOVAK-accountants nog geen of weinig (aan gangbare assurance-opdrachten –zoals jaarrekeningcontrole- verwante) assurance opdrachten krijgen (bijv. t.a.v. specifieke activa & omzet) komt dat dan door het ontbreken van een standaard??

Niels van Nieuw Amerongen

Omdat mijn eerdere reactie kennelijk niet op de site terecht is gekomen, hierbij een nieuwe poging. Beste Guus, uit je blog kan ik niet helemaal goed afleiden of je nu ook een nieuwe indeling in het assurance framework wilt voorstellen. Je spreekt in je blog over maatwerk assurance producten en wilt deze vervolgens in de 4400 reeks onderbrengen. Bij mijn weten maakt de 4400 reeks onderdeel uit van de 4000 reeks, en die ziet op aan assurance verwante opdrachten. Dus zou ik op grond van je betoog niet verwachten dat de maatwerk assurance producten in deze reeks thuishoren. Of bedoel je dat nieuwe standaarden nodig zijn voor non-assurance maatwerk producten? Graag je toelichting.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum