Werk(en) aan de winkel!
'Nieuws, achtergrond & debat', luidt het motto op de homepage van Accountant.nl. De afgelopen jaren is daar steeds beter invulling aan gegeven. Maar er is meer nodig.
Vele misstanden in en rond accountancy werden op deze website de afgelopen jaren aan de kaak gesteld en de mogelijke oorzaken opgesomd. Rechtere ruggen, nieuwe functies, meer regels en wetten, minder regels, andere regels, andere opleiding, andere verklaringen, meer toezicht, andere structuren, andere verdienmodellen en ga zo maar door; het was allemaal wel eens aan de orde.
Ook de (aanvankelijk) twitterende accountants van Tuacc lieten zich niet onbetuigd en stelden al vroeg een prima agenda op van vele pijnpunten voor accountants in dit land.
Onze eigen NBA mengde zich ook steeds vaker in de discussies, alhoewel nog overwegend 'met de handrem er op'. In het kielzog daarvan was soms zelfs een enkel accountantskantoor van enige omvang niet te beroerd om te reageren.
Maar is dit het dan? Is het voldoende om, geïnspireerd door de schitterende blogs van Marcel Pheijffer, door te gaan met het bespreken van misstanden en ongerijmdheden in het vak, met als doel dat de kantoren, de wetgever en de buitenwacht er (nog meer) op gaan reageren, of is er meer mogelijk?
Toen ik onlangs de verwachtingenkaart van KPMG bekeek bedacht ik me dat dit kantoor een prima vertrekpunt heeft opgesteld om mee verder te gaan.
Het momenteel waarschijnlijk meest belaagde big four kantoor heeft een gedegen inventarisatie opgesteld van wat stakeholders nu eigenlijk primair van een accountantskantoor verwachten. Ze vroegen aan de gebruikers van de gecontroleerde cijfers, aan burgers, overheid en politiek, aan haar medewerkers en partners, aan het management van haar klanten en hun toezichthouders, en aan professionals uit de sector wat ze van KPMG verwachten. Dit zowel voor haar accountancy- als consultancydiensten.
En wat blijkt het kernthema bij al deze groepen: ‘Waarom heeft de accountant (hier dus KPMG) niet eerder aan de bel getrokken nadat financiële problemen bij een klant ontstonden. Waarom ook werden onregelmatigheden niet eerder opgemerkt, zodat tijdiger maatregelen konden worden genomen. Of het nu de gebruikers van de jaarrekeningen zijn, de overheid, de klanten of daarvan afgeleid de medewerkers, die kwaliteit willen leveren aan hun klanten en daarvoor instrumenten willen: Allemaal vinden ze dat juist de accountant, die immers ‘alles van zijn klant weet en er bovenop zit', eerder had moeten waarschuwen!
Accountants zijn er in de ogen van alle stakeholders dus om te waarborgen dat financiële problemen en onregelmatigheden tijdig en juist gesignaleerd worden. Verwachtingskloof of niet: dat wordt primair verwacht van accountants! Elke keer dat daar wat fout gaat, zinkt de hele beroepsgroep in haar (voorheen hoge) achting en dus waarde.
Maar waar staan we? Vaak lees je: er gaat toch ook heel veel goed en dat wordt veel te weinig naar voren gebracht.
Stel je de volgende statistiek eens voor: "Een groep artsen onderzocht 7.149 patiënten met klachten. 1571 (22 procent) kregen de waarschuwing dat ze binnen een jaar zouden overlijden. Een jaar later waren er 69 patiënten overleden. Van alle waarschuwingen door de artsen was 99 procent vals alarm. Van de overleden patiënten bleek 71 procent niet door de artsen te zijn gewaarschuwd."
Bovenstaande statistieken vatten een recent onderzoek samen door Diana Breesh en Kris Hardies van de Vrije Universiteit Brussel (daar wel, waarom zo weinig in Nederland?). Dit onderzoek betrof alleen geen diagnoses door artsen, maar continuïteits-waarschuwingen door accountants aldaar. Internationale onderzoeken geven overigens al meer dan twintig jaar een soortgelijk beeld.
Natuurlijk gaat slechts 1 tot 2 procent van alle bedrijven uiteindelijk echt failliet, met momenteel uiteraard een stijgende tendens. Voorafgaand daaraan is er veelal een periode van onzekerheid, met vaak onvoldoende omschreven belangrijke risico's of verborgen fraude.
Van accountants wordt verwacht dat ze steeds de vinger aan de pols houden en hun klant tijdig en ook nauwkeurig laten weergeven wat er aan de hand is.
De maatschappelijke betekenis van een tijdige waarschuwing is natuurlijk ook groot, zeker als het om beursgenoteerde ondernemingen gaat en om bedrijven die veel werkgelegenheid genereren. Bedrijven met problemen waarvoor niet wordt gewaarschuwd, krijgen onvoldoende prikkels om te reorganiseren. Bij een business failure sneuvelen er banen, en wordt er waarde vernietigd. Met een vals alarm komt een bedrijf moelijker aan geld, waardoor de kapitaalkosten onnodig toenemen en de economische groei afneemt.
Overigens brengen rating firma's, die zich er op laten voorstaan meer naar de toekomst te kijken, het er niet veel beter af dan accountants. In 74 procent van de gevallen was het vals alarm en in 63 procent was er geen waarschuwing.
Werk(en) aan de winkel dus voor accountants, lijkt het. Zou het daarom niet aardig zijn om ook eens de meningen uit te wisselen over wenselijke maatregelen die de accountants (beter) in staat stellen om maximaal invulling te geven aan deze primaire eis van alle stakeholders?
Bijvoorbeeld aan de hand van de volgende stellingen. Een maximale invulling van deze eis van stakeholders kan alleen als:
- accountants vaker een rechte rug tonen;
- accountants niet meer door de opdrachtgever betaald worden;
- de 'self fulfilling prophecy' eerst maar eens ontkracht wordt;
- er eerst andere controleverklaringen komen;
- er een andere controleaanpak worden toegepast;
- er veel meer data-analyse wordt toegepast, met veel nauwkeuriger wiskundige modellen;
- de aansprakelijkheid voor accountants eerst eens anders wordt geregeld;
- de wetgeving wordt aangepast op basis van een ander opdrachtkader;
- de geheimhouding anders wordt geregeld.
Misschien is het zinnig om dergelijke zaken hier eens aan de orde te stellen, als bijdrage voor positieve veranderingen?