Opinie 14 januari 2014

Voorjaarsschoonmaak: standaard 4410

Te elfder ure kwam het hoge woord eruit: het voorstel voor wijziging van standaard NV COS 4410 Samenstellingsopdrachten is ingetrokken en we gaan opnieuw discussiëren.

Persoonlijk was ik kritisch over het voorstel en ik ben dan ook blij dat het van tafel is. Maar hoe nu verder? Moet er een nieuwe 4410 komen of niet?

Ten eerste moet er helderheid zijn over waar we een standaard voor willen maken. Hebben we een standaard nodig voor de werkzaamheden ter ondersteuning van het management bij de opstelling van een jaarrekening? Mijn antwoord is nee.

Weliswaar is er zeker iets te zeggen voor een standaard voor kwaliteitsborging van het samenstelproces ten behoeve van de opdrachtgever, maar zo'n kwaliteitsstandaard is er al: ISO 9001 biedt een standaard voor kwaliteitsmanagement. Desgewenst kunnen externe partijen het accountantskantoor certificeren.

Ik zie daarom hier geen rol voor de NBA als standard setter. Concreet houdt dit in dat de accountant vrij is om zijn ondersteunende rol in te vullen zoals hem goed dunkt - uiteraard met inachtneming van de fundamentele principes van de VGBA.

Maar standaard 4410 heeft nog een ander doelstelling: het bedienen van het maatschappelijk verkeer in haar behoefte aan betrouwbare informatie. Laten we nu eindelijk de conclusie trekken dat we het hier dus hebben over een assurance-dienst. Het is één en andermaal betoogd dat dit volstrekt logisch volgt uit de genoemde doelstelling.

Vervolgens roept dat de vraag op of er behoefte is aan (nog) een assurance-standaard naast wat we op dat gebied al hebben (controle en beoordelen). Ongeacht het antwoord is duidelijk dat de huidige standaard 4410 zou moeten worden ingetrokken, aangezien die abusievelijk het vergroten van het vertrouwen van derden in een verantwoording behandelt als non-assurance.

De vragen die ik nu zou willen beantwoorden zijn:

• Is er een nieuwe assurance-standaard nodig ter vervanging van 4410?
• Zo ja, is toepassing daarvan dan verplicht?

Bij de beantwoording houd ik de volgende doelstellingen voor ogen:

• Herstel van vertrouwen bij het maatschappelijk verkeer in het werk van accountants
• Herstel van concurrentievermogen van accountants ten opzichte van aanpalende beroepen

Binnen het domein van de wettelijke controle is duidelijk dat er controlestandaarden moeten zijn en dat toepassing daarvan verplicht is, als uitvloeisel van de wettelijke controleplicht.

Buiten het domein van de wettelijke controle moeten we constateren dat het beroep op het gebied van assurance de weg kwijt is. Er is behoefte aan ruimte om te experimenteren: de discussie over assurance op maat, op deze site en elders gevoerd sinds 2011, is daar een reactie op.

Het zou nuttig zijn om voor assurance buiten het domein van de wettelijke controle een standaard te maken (ter vervanging van de huidige standaarden 2400, 4400 en 4410) die voldoende flexibel is om experimenten mogelijk te maken en tegelijk recht doet aan de doelstellingen vertrouwensherstel en herstel van concurrentievermogen.

Maar voor het verplicht toepassen van zo'n standaard is mijns inziens geen plaats. Daar waar partijen vrijwillig kiezen voor een assurance-opdracht zijn zij ook in staat zelf te bepalen of zij die onder de nieuwe standaard willen uitvoeren - of niet.

Zoals gezegd blijft de accountant uiteraard gebonden aan de fundamentele principes, waaronder professionaliteit. De deugdelijke grondslag van zo'n assurance-rapport is dus verzekerd.