Opinie 31 januari 2014

Onafhankelijker toezicht met eerstejaars bedrijfseconomie

Het verontrustende bij het SNS-debacle is niet zozeer dat we pas met de wijsheid achteraf kunnen zeggen waarom het fout is gegaan. Het beangstigende is dat een eerstejaars bedrijfseconomie met de wijsheid vooraf had gezegd dat de aankoop van de vastgoedportefeuille onverstandig was.

Waarom kon het SNS-bestuur besluiten een portefeuille aan te kopen, terwijl daardoor de waarde van SNS afnam? 

Waarom nam niemand in de raad van bestuur Sjoerd van Keulen tegen zijn eigen overmoed in bescherming? Vervolgens zag ook de raad van commissarissen geen enkel bezwaar, terwijl deze raad werd voorgezeten door een hoogleraar die groot is geworden in de leer van diversificatie. 

Dan zou inderdaad DNB de laatste verdedigingslinie vormen. Maar ook daar had men kennelijk niet de beschikking over de kennis die een eerstejaars bedrijfseconomiestudent wel heeft. 

Solomon Asch wees ons reeds in 1956 op het verschijnsel dat als een autoriteit iets onwaars beweert, niemand hem durft te corrigeren omdat men bang is dat men het bij het verkeerde eind heeft. Dit lijkt nu precies aan de hand bij SNS. Van Keulen roept ‘dit is een goede investering' en dan is er niemand die in huid durft te kruipen van de eerstejaars economie door de vraag te stellen: maar zijn we als bank niet beter af zonder deze portefeuille? 

Dat een gewone onderneming zulke (niet-diversifieerbare) risico's neemt is prima, maar voor een bank is dit een ongeoorloofde keuze. Het is dan ook opmerkelijk dat ook de raad van commissarissen Van Keulen niet durft tegen te spreken. 

Dat men leed aan zelfbedrog, blijkt wel uit het voorwoord van het SNS jaarverslag van 2006: ‘Met de acquisitie van Bouwfonds Property Finance en de voorgenomen acquisitie van Regio Bank versterken we de basis voor toekomstige groei en spreiden we onze inkomstenbronnen.' 

Het tegendeel was waar. Ook de accountant zag niet in dat de continuïteit van SNS in gevaar werd gebracht door deze portefeuille over te nemen. Met de uitspraak dat vooraf geen reden bestond een verklaring van geen bezwaar te onthouden gaf DNB met Arnold Schilder aan vertrouwen te hebben in de oordelen van de raad van bestuur en raad van commissarissen. 

Wat we aanschouwen is het door Asch beschreven gebrek aan intellectuele onafhankelijkheid. Je zou wensen dat een eerstejaars bedrijfseconomie in de raad van commissarissen van SNS had gezeten en dat ook DNB zijn gelederen zou versterken met zo'n student. 

Is dat niet precies wat we bedoelen met onafhankelijk toezicht?

Deze bijdrage is tevens verschenen als opinie in Het Financieele Dagblad van 31 januari 2014.