Opinie

Nieuw COSO-rapport, nog steeds fraude en corruptie

Op 14 mei 2013 is het vernieuwde COSO-rapport gepubliceerd, veertig jaar na Watergate, de affaire die aanleiding was voor de Foreign Corrupt Practices Act die in 1977 door de Verenigde Staten werd vastgesteld.

Deze wet moest een eind maken aan corruptie en illegale transacties, waarvoor sterk werd ingezet op de interne controle van organisaties. Voortaan zouden alle Amerikaanse bedrijven verplicht moeten rapporteren over de effectiviteit van hun 'internal control' systeem. En van accountants wordt gevraagd om een accountantsoordeel bij dit verslag van het management.

In 1992 verscheen het eerste COSO-rapport: het raamwerk voor deze publieke verantwoording over de effectiviteit van 'internal control' systemen. Uiteindelijk heeft de Sarbanes-Oxley wet na het Enron-debâcle deze verplichting opgelegd aan Amerikaanse beursgenoteerde ondernemingen en wordt COSO internationaal en ook in Nederland gevolgd in de corporate governance-regelgeving over 'internal control'-verantwoordingen.

Helaas weten wij nu dat corruptie en fraude met deze wet- en regelgeving niet de wereld uit zijn. Internationaal is er de laatste jaren in de bancaire sector het nodige aan het licht gekomen dat het resultaat was van corruptie en fraude. De banken die in 2008 aan het overheidsinfuus moesten, hadden enkele maanden daarvoor nog een 'in control'-verklaring ontvangen van zowel het management als de accountant.

Ook in Nederland hebben we recent weer fraudeschandalen achter de rug. Een groot deel van de beurswaarde van Imtech NV is verdampt, mede veroorzaakt door een leiding die alleen 'goed nieuws' wilde horen. De kruitdampen van het schandaal bij Vestia waren nog nauwelijks opgetrokken.

Het COSO-rapport heeft dus gefaald? Ja, zo lijkt het, want corruptie en fraude zijn nog steeds aanwezig en hebben ook de laatste jaren nog veel schade aangericht.

Maar falen hier de regels of faalt de toepassing van die regels? Het staat buiten kijf dat het COSO-rapport heeft gezorgd voor een eenduidig begrippenkader en vocabulaire om zinvolle en begrijpelijke publieke verantwoording - en afrekening - mogelijk te maken.

Bestuurders, toezichthouders en accountants betrokken bij schandalen als Imtech en Amarantis zal de COSO-maat worden genomen als het over internal control gaat. Daarbij zal met een nieuwe blik worden gekeken naar COSO: niet de regeltjes staan voorop, maar veel meer de ethiek van het handelen.

Dan zal blijken dat het recentelijk aangescherpte COSO-rapport anno 2013 nog altijd een goedwerkend instrument is, gegeven in handen van vakkundige gebruikers.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Henk den Boer is zelfstandig consultant en oud-partner van PwC. Remko Renes is universitair docent en vakgroepvoorzitter Corporate Governance bij Nyenrode Business Universiteit.

Gerelateerd

5 reacties

Jules Muis

Deze discussie, over de wonderlijke impotentie van het wondermiddel COSO, is niet nieuw, maar blijft altijd nuttig. Ik heb op deze site, en elders, in het kielzog van de financiele crisis er herhaald op gewezen. En vooral de vinger gelegd op het feit dat COSO geen substituut is voor slecht management en dat zonder sterkere verantwoordelijkheidsstelling van de kwade geesten - en poortwachers die er naar kijken en niets zien - COSO nooit aan haar verwachtingen kan voldoen, hoe het ook periodiek verspijkerd wordt. Toevallig wees iemand me op het feit dat de Wereldbank een persoonlijke COSO introductie/nabeschouwing die ik drie dagen voor mijn vertrek als VP&Controller, eind Augustus 2000, geschreven had ten behoeve van het Audit Committee - met toen gekwalificeerde/beperkte distributie, op de Wereldbank website heeft gezet; for all who care to read. Het is het verhaal van bijna zes jaar COSO ‘roll out’ binnen een multilaterale organisatie die voorheen (dwz voor 1995, bij mijn aantreden) een volkomen archaische en mechanistische controle filiosofie - if any - had. En daar in 1994 reputationeel duur voor betaald had in de vorm van een publiek financieel schandaal verband houdende met de renovatie van het WB hoofdkwartier. Het leest af en toe wat moeilijk door waarschijnlijk wat scanning/digitalisering problemen, en e gecondenseerde/ for insiders only, stijl; maar het kan voor geinteresserden uit bredere kring interesant zijn kennis te nemen van de lessen van 5+ jaren COSO introductie, tien jaar na het eerste COSO lanceer moment (begin jaren ’90), door de Wereldbank. Zij zullen enkele van die lessen, weer 10+ jaar verder, nog steeds herkennen, ook uit hun eigen omgeving. Et voila, voor deze generationele tussenstand google : 'World Bank COSO Jules Muis'.

Dick Smit

Regelgeving in het kader van corporate governance blijkt nu eenmaal noodzakelijk, mensen hebben richting nodig om niet het eigen belang te veel te laten prevaleren. De praktijk laat echter zien dat wanneer misstappen worden begaan personen nog te makkelijk wegkomen, mogelijk moet de regelgeving nog duidelijker worden over de sancties. Bonussystemen zijn ons bekend, er bestaat er ook nog zo iets als bonus-malus!

Toine Goossens

Maar falen hier de regels of faalt de toepassing van die regels? Hier faalt het toepassen van de regels. Het moet en mag van bestuurders van ondernemingen en organisaties die onder de categorieën groot en midden vallen, en ook van bestuurders van (semi) overheden verwacht worden dat zij 'Een Professioneel Kritische Instelling' hanteren bij de taken die hen zijn opgedragen. Daar mag geen misverstand over bestaan. P.s. In 2007 schreef ik een paper over 'Gedragtoezicht in de Boardroom'. Het gaat in op de mechanismen die de oorzaak zijn van het verdwijnen van kritische instellingen. Ik stuur het graag toe: togooAT:ziggo.nl.

Jasmin Atikovic

AT:Paul Stoele: helemaal mee eens. Het is niet een model, zoals het COSO-model o.i.d. of een theorie die faalt, maar het zijn mensen die simpelweg niet de regels willen volgen en deze dus breken. Dan kunnen er nog zo mooie en praktische modellen bestaan. Overtreding van wetten en regels is sinds mensen bestaan een probleem en het zal altijd zo zijn. Mensen zijn helaas geen engelen. Wat we wel kunnen doen is mensen bewust laten worden van hun handelen en consequenter optreden wanneer het misgaat. Het wetsvoorstel inzake de overtreding van de administratieplicht bij faillissementen en frauduleus handelen is daar een goed voorbeeld van.

Paul Stoele

Met het via het COSO-rapport aangereikte (verbeterde) analyse-instrument is niets mis, of liever gezegd: is een uitstekend instrument in handen van vakkundige gebruikers. Maar daar zit het probleem toch niet? Frauduleus gedrag, in welke vorm ook, blijkt helaas eigen aan mensen. Het ligt er alleen maar aan op welke plaats die betreffende mensen zitten tot welk effect het frauduleuze gedrag leidt. er zijn nu eenmaal mensen die in de gelegenheid zijn de mooiste beheersingsinstrumenten uit te schakelen, te omzeilen of naar hun hand te zetten. Kortom. Enerzijds zal bij voortduring alles gedaan moeten worden om fraudes te voorkomen dan wel de gevolgen ervan zo veel mogelijk te beperken en anderzijds zal helaas in een wereld die niet uitsluitend uit heiligen en engelen bestaat geaccepteerd moeten worden dat frauduleus gedrag onuitroeibaar is.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.